پوتین با ژنرال‌های شمال آفریقا چه کار دارد؟
ردپای روس‌ها در جنگ سودان
«رینا بیسیست» در گزارش ۲۳آوریل در المانیتور نوشت، گزارش‌ها از سال۲۰۱۸ نشان می‌دهد که یوگنی پریگوژین، رئیس واگنر چندین بازدید از خارطوم داشته است. نوامبر گذشته، «لوموند» و «پروژه گزارش‌دهی جرایم و فساد سازمان‌یافته» (OCCRP) گزارشی تحقیقی منتشر کردند که نشان می‌داد واگنر در ازای تجهیزات پلیسی و آموزش ارتش سودان به منابع طبیعی این کشور دسترسی پیدا کرده است. سی‌ان‌ان هم روز پنج‌شنبه (۳۱فروردین‌ماه) گزارش داد که واگنر برای کمک به نبرد علیه ارتش سودان موشک‌هایی به نیروهای RSF می‌دهد. در مالی، روسیه و واگنر در سال۲۰۲۱ با سازمان‌دهی کودتا و بیرون کردن فرانسه، پشت ارتش ایستادند. حدود ۴۵۰۰سرباز فرانسوی مستقر در شمال مالی برای نبرد با گروه‌های جهادی مجبور به ترک این کشور شدند.
پاریس بر این باور است که مسکو نه تنها پشت تصمیم حکومت مالی برای بیرون راندن فرانسه بود، بلکه پشت یک کمپین طولانی دروغ‌پراکنی برای برافروختن احساسات ضد فرانسوی در میان جمعیت محلی مالی نیز بود. ژانویه گذشته، بورکینافاسو نیز اعلام کرد که به همکاری نظامی خود با فرانسه پایان می دهد. پاریس بر این باور است که در این مورد نیز مسکو پشت یک کمپین مشابه ضد فرانسوی در یک کشور آفریقایی بود. به این ترتیب، اکنون روسیه وارد «قلمروی» فرانسه در آفریقا شده است و می‌کوشد فرانسه را از مستعمرات سابقش بیرون براند. اکنون پاریس به دنبال آتش‌بس در سودان است. «کاترین کولونا» وزیر امور خارجه فرانسه روز پنج‌شنبه در یک نشست مجازی که توسط اتحادیه آفریقا و سازمان ملل متحد برگزار شد، شرکت کرد تا طرف‌های سودان را به توافق بر سر آتش‌بس سوق دهد. با وجود خطرات بسیار زیاد اما پاریس وقت خود را صرف تخلیه شهروندان خود کرده است.
حریم هوایی سودان از آغاز درگیری‌ها در روز شنبه گذشته (۲۶فروردین‌ماه) بسته شده و فرودگاه بین‌المللی خارطوم نیز در مرکز پایتخت و در منطقه درگیری قرار دارد. «کاترین هورلد»، «دالتون بنت» و «رابین دیکسون» نیز در گزارش ۲۲آوریل در واشنگتن پست نوشتند، در سال‌های اخیر، گروه شبه‌نظامی واگنر روابط نزدیکی با نیروهای امنیتی سودان برقرار کرده و به دنبال بهره‌برداری از این ارتباطات برای پیشبرد منافع اقتصادی و نظامی مسکو، از جمله امتیازات سودآور معدن طلا و معاملات تسلیحاتی است. بر اساس اسناد فاش‌شده اطلاعاتی ایالات متحده که توسط واشنگتن‌پست مشاهده شده است، واگنر در داخل سودان، از پیش تجهیزات و آموزش‌هایی را برای نیروهای امنیتی فراهم کرده، به رهبران دولتی مشاوره داده و عملیات اطلاعاتی را انجام داده است. اما وقوع درگیری‌های شدید اخیر بین نیروهای تحت فرمان دو ژنرال رقیب، کشور را تکان داد و دست‌کم ۴۰۰ نفر را کشت.
همین امر باعث شده است مسکو و مزدوران تحت حمایت کرملین با دوراهی فوری مواجه شوند. آنها اگر از طرفی اشتباه حمایت کنند چیزهای زیادی را از دست می‌دهند. اگر آنها درگیری را کنار بگذارند، فروپاشی سودان می‌تواند یک شکست بزرگ برای آنها باشد. آنچه در خطر است همانا یک اتحاد قابل اعتماد بین دو کشور در تضاد با غرب است که نه تنها به معاملات طلا و معاملات تسلیحاتی منجر شده، بلکه چشم‌انداز یک پایگاه دریایی استراتژیک روسیه در دریای سرخ در بندر سودان را به همراه داشته است. بر اساس یک سند اطلاعاتی ایالات متحده، بخشی از اسناد Discord که گفته می‌شود در فضای مجازی به بیرون درز کرده است، سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه در جریان بازدید از خارطوم، پایتخت سودان در ماه فوریه، با رهبران سودان دیدار کرد و هدف از این دیدار تکمیل این بندر تا پایان سال۲۰۲۳ اعلام شد. چندین منبع می‌گویند که یک شبه‌نظامی لیبیایی که روابط نزدیک با واگنر دارد، تدارکاتی را برای نیروهای سودانی به رهبری ژنرال دقلو فرستاده است. نیروهای RSF روز شنبه در توییتی هرگونه ارتباط با واگنر را رد کرد و گفت که این ارتش است که با این گروه مرتبط است.
این درگیری دقلو را در مقابل البرهان قرار داده که رئیس ارتش سودان و رئیس واقعی دولت است. دقلو و البرهان در سال۲۰۲۱ در کودتایی که دولت مشترک غیرنظامی-نظامی را سرنگون کرد، نیروهایشان را متحد کردند. اما رقابت‌های آنها به‌دلیل اختلافات زیاد بر سر تقسیم قدرت و جدول زمانی برای ادغام نیروهای دقلو در ارتش ملی شعله‌ور شد. به گفته مقامات لیبیایی و دیپلماتیک که خواستند نامشان فاش نشود، در روزهای اخیر، نیروهای دقلو حداقل ۳۰تانکر سوخت و حداقل یک محموله تجهیزات نظامی از یکی از پسران خلیفه هفتر، فرمانده جنگ لیبی، دریافت کرده است. نیروهای هفتر البته این مساله را رد کرده است.«انس الگوماتی»، موسس اندیشکده لیبیایی «موسسه صادق» گفت که اگر تدارکات نظامی به نیروهای RSF می‌رسید، واگنر می‌دانست؛ زیرا هفتر به نیروهای واگنر برای کمک به کنترل دقیق تجهیزات و مهمات خود برای جلوگیری از دزدی یا غارت متکی است.
گوماتی با استناد به گزارش‌های شاهدان در منطقه گفت که RSF و واگنر سابقه و پیوندهایی طولانی با شبه‌نظامیان هفتر دارند. دقلو قبلا نیروهای خود را به لیبی اعزام کرده بود تا در کنار هفتر و واگنر با رقبای وی بجنگند. در سال‌های ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲، نیروهای واگنر مستقر در آن بخش از لیبی که تحت کنترل هفتر است، آموزش استفاده از مهمات واقعی را به نیروهای دقلو انجام دادند. اکنون، حمایت از RSF می تواند برای روسیه و هفتر هزینه بالایی داشته باشد. به گفته یک دیپلمات غربی، اگر روسیه یکی از طرفین را مسلح کند و در حمایت های خود از آنها دچار اشتباه محاسباتی شود، چیزهای زیادی را از دست می‌دهد. این دیپلمات گفت که در حال حاضر نیروهای RSF ضعیف‌تر از ارتش هستند که دارای نیروی هوایی است.
