سورپرایز آتن
روسیه چندی قبل در یک موضعگیری صریح علیه یونان تاکید کرده بود تمام تسلیحات ارسالی به اوکراین ردگیری میشوند. کشورهای غربی باید از ارسال سلاح به کییف دست بردارند. از شرکایمان در یونان میخواهیم که از دست زدن به اقدامهای خطرناک خودداری کنند. ارسال سلاح به اوکراین از سوی یونان، نقض توافقنامهها میان مسکو و آتن است.
یونان، حمله روسیه به اوکراین را محکوم کرده و به تحریمهای غرب علیه روسیه پیوسته است. روسیه اخیرا یونان را در فهرست کشورهای «غیردوست» گنجاند. بحران اوکراین و عملیات نظامی روسیه در این کشور، موجب رویارویی کمسابقه مسکو با کشورهای اروپایی حامی غرب شده است و در ماههای گذشته اخراج دیپلماتهای روسی از کشورهای اروپایی را به دنبال داشته است. نیکوس دندیاس وزیر امور خارجه یونان در پارلمان درباره توافقنامه همکاری دفاعی متقابل بین یونان و آمریکا اعلام کرد آتن خواهان حضور نظامی آمریکا در یونان بهویژه در شمال این کشور است زیرا این در خدمت منافع ملی است و تمدید این قرارداد از یک دوره یکساله به پنج سال به ابتکار آتن مورد توافق قرار گرفت.
تدارکات نظامی آمریکا در یونان و در بندر «آلکساندروپولیس» واقع در شمال غربی یونان نیز خشم روسیه را برانگیخته است. این بندر نقش مرکزی در افزایش حضور نظامی آمریکا در اروپای شرقی ایفا میکند. آمریکا اعتقاد دارد با اقدامات انجام شده، این بندر به یک مرکز عملیات نظامی پویا تبدیل شده است. دولت یونان در واکنش به جنگ روسیه و اوکراین به تحریمهای ضدروسی غرب پیوست و بارها علیه مسکو در عرصه بینالملل موضع گرفت. خانم ساکلاروپولو رئیسجمهوری یونان که یک مقام تشریفاتی است، حمله روسیه به اوکراین را صریحا محکوم کرد و پایبندی یونان به اصول حقوق بینالمللی و منشور ملل متحد را اعلام و بر اهمیت حفظ وحدت اتحادیه اروپا تاکید کرد.
میچوتاکیس نخستوزیر محافظهکار یونان نیز در رابطه با جنگ در اوکراین مدعی شده بود یونان دارای پیوندهای تاریخی با روسیه است اما از ابتدا صریحا اعلام کردیم که در سمت درست تاریخ قرار خواهیم گرفت. از اوکراین به هر شکل ممکن حمایت کردیم. دندیاس وزیر خارجه یونان نیز در آخرین مواضع خود با تاکید بر اهمیت رعایت حقوق بینالمللی اظهار کرد «متاسفانه گرچه در قرن ۲۱ هستیم اما گرایشهای تجدیدنظرطلبانه و بیاعتنایی به حقوق بینالمللی در نقاط مختلف جهان ظاهر شده است که آشکارترین آن تجاوز روسیه به اوکراین است.»
چندی پیش قطعنامه پارلمان اروپا در مورد تشکیل دادگاه بینالمللی ویژه برای ارجاع پوتین و لوکاشنکو به جنجال حزبی بین احزاب نئودموکراسی و ائتلاف چپ یونان تبدیل شد. حزب نئودموکراسی طی بیانیهای اعلام کرد قطعنامه پارلمان اروپا در حمایت از تشکیل فوری دادگاه ویژه بینالمللی بهمنظور تعقیب کیفری پوتین و لوکاشنکو، با ۴۷۲ رای موافق، ۱۹ رای مخالف و ۳۳ رای ممتنع به تصویب رسید. چهار نماینده ائتلاف چپ نیز جزو اقلیت بوده و رای ممتنع دادند. از رئیس ائتلاف چپ انتظار داریم توضیح دهد که آیا معتقد است رئیسجمهور پوتین مرتکب جنایات جنگی شده و آیا باید در مقابل دادگاه ویژه قرار گیرد یا این نیز بخشی از مواضع دوگانهای است که ائتلاف چپ از همان لحظه اول تهاجم روسیه اتخاذ کرده است؟
حزب ائتلاف چپ در واکنش به بیانیه نئودموکراسی، با متهم کردن حزب محافظهکار به سوءاستفاده حزبی از جنگ و جان مردم تاکید کرد: جنایات جنگی علیه اوکراین باید به دیوان کیفری بینالمللی ارجاع داده شود. ایجاد دادگاههای ویژه، مشروعیت و اعتبار دادگاه کیفری بینالمللی را تضعیف میکند. در مورد اوکراین نیز معتقدیم جنایات مرتکبشده در جریان حمله غیرقانونی و وحشیانه روسیه، نباید مورد عوامفریبی و مصلحتاندیشیهای سیاسی قرار گرفته، بلکه باید در قالب فرآیندی جامع، پیگرد قانونی مسوولان در چارچوب قواعد حقوق بینالمللی تضمین شود. به همین دلیل، نمایندگان ائتلاف چپ به قطعنامه مربوط به تشکیل دادگاه ویژه برای جنایات حمله به اوکراین، رای ممتنع دادند.
یونان از جمله کشورهایی است که بهدلیل تحریمهای روسیه در منابع سوخت و انرژی با مشکل مواجه شده است. نخستوزیر یونان معتقد است: «در اروپا به انرژی روسیه خیلی وابسته بودیم و این مشکلات عظیمی را ایجاد کرد. دیر واکنش نشان دادیم. از ابتدا خواستار تعیین قیمت سقف بر گاز طبیعی شده بودیم.»
یونان در سال ۲۰۲۲ موفق شد بهصورت تدریجی وابستگی خود به گاز روسیه را کاهش دهد. یونان ماه به ماه واردات گاز روسی را که برای تامین مصرف داخلی استفاده میشد، در مقایسه با ماههای سال ۲۰۲۱ کاهش داده و میزان این کاهش بیشتر از میانگین اتحادیه اروپاست. بر اساس آمار رسمی سازمان آمار اتحادیه اروپا در مورد ۱۰ ماه اول سال ۲۰۲۲، یونان واردات گاز روسی را به میزان ۶/ ۶۵درصد در مقایسه با دوره نسبی سال ۲۰۲۱ کاهش داد در حالی که میزان میانگین کاهش واردات گاز روسی در ۲۷ کشور عضو اتحادیه اروپا، ۲/ ۲۴درصد بود. سهم گاز روسیه در ترکیب واردات گاز یونان به ۳/ ۱۴درصد رسید که در رتبه سوم قرار دارد.
روسیه در سال ۲۰۲۱ میلادی ۷/ ۳۹درصد نیازهای گازی یونان را تامین میکرد و در رتبه اول قرار داشت. در شرایطی که دولت چپگرای قبلی یونان در طول حکومت خود تلاش کرد در چارچوب تغییر وضعیت موجود بهسمت «موازنه منفی» برای نظمبخشی به روابط یونان با اتحادیه اروپایی جهت برونرفت از بنبست وضعیت اقتصادی این کشور به روسیه نزدیک شود، اما دولت محافظهکار یونان پس از به قدرت رسیدن از سابقه تاریخی خود در روابط با روسیه فاصله گرفته است.