اعتراضات در امپراتوری زرد به سومین روز رسید
چین در آستانه «تیان آنمن»۲ ؟
این مرگ‌ومیرها به فانوس روشنایی بخش برای نشان دادن سرخوردگی از تعهد سرسختانه پکن به کووید صفر و ترکیبی از قرنطینه های سختگیرانه، آزمایش‌های انبوه و ردیابی‌هایی تبدیل شده است که سه سال پس از شناسایی اولین موارد ویروس ناشناخته در آن زمان در ووهان، همچنان زندگی مردم را دچار اختلال کرده است. معترضی به نام «شان شیائو» در شانگهای، بزرگ‌ترین شهر چین می‌گوید: «من اینجا هستم چون کشورم را دوست دارم؛ اما دولتم را دوست ندارم... می‌خواهم آزادانه بیرون بروم؛ اما نمی‌توانم. سیاست کووید ما یک بازی است و مبتنی بر علم یا واقعیت نیست.» شامگاه یکشنبه صدها نفر در شهر تجمع کردند و کاغذهای سفید را به نشانه ابراز سانسور و اعتراض در دست داشتند و پلیس هم حضور پررنگی داشت. در آن مراسم که مردم شمع در دست داشتند و دست به اعتراض مدنی زده بودند، ناگهان تبدیل به اعتراض شد.
یکی از گزارشگران رویترزکه شاهد ماجرا بود، اتوبوسی را دید که مردم را به داخل آن هدایت کرده و بعد از میان جمعیت دور شد. شبکه تلویزیونی عمومی بریتانیا هم گفت که یک خبرنگار بی‌بی‌سی که اعتراضات را پوشش می‌داد، مورد حمله قرار گرفت و برای چند ساعت بازداشت شد. معترضان نیز روز یکشنبه به خیابان‌های ووهان و چنگدو ریختند؛ درحالی‌که دانشجویان در محوطه‌های دانشگاهی متعدد در سراسر چین برای تظاهرات تجمع کردند. در ساعات اولیه روز دوشنبه در پکن، دو گروه از معترضان که حدود هزار نفر تخمین زده می‌شدند در امتداد «جاده کمربندی سوم» پایتخت چین در نزدیکی رودخانه «لیانگما» تجمع کرده و از متفرق شدن خودداری کردند. یکی از این گروه‌ها فریاد می‌زد: «ما ماسک نمی‌خواهیم، ما آزادی می خواهیم. ما آزمایش کووید را نمی‌خواهیم، ما آزادی می‌خواهیم.»
پس از آتش‌سوزی روز پنج‌شنبه در ارومچی، جمعیتی در آنجا روز جمعه به خیابان‌های شهر آمدند و شعار می‌دادند «به قرنطینه پایان دهید!» و بر اساس ویدئوهای تاییدنشده در رسانه‌های اجتماعی، مشت‌های خود را به هوا پرتاب می‌کردند. بر اساس ویدئوهای منتشرشده در شبکه‌های اجتماعی، روز یکشنبه، جمعیت زیادی در کلان‌شهر چنگدو در جنوب غربی تجمع کردند. در آنجا هم آنها کاغذهای سفید خالی را در دست گرفته و شعار دادند: «ما حاکمان مادام‌العمر نمی‌خواهیم. ما امپراتور نمی‌خواهیم.» اشاره آنها به «شی» بود که محدودیت‌های دوره ریاست‌جمهوری را لغو کرده است. در ووهان، ویدئوهایی در رسانه‌های اجتماعی صدها نفر از ساکنان را نشان می‌دهد که به خیابان‌ها می‌روند، موانع فلزی را در هم می‌کوبند، چادرهای آزمایش کووید را واژگون می‌کنند و خواستار پایان قرنطینه هستند. از جمله شهرهای دیگری که شاهد مخالفت عمومی بوده‌اند، عبارتند از: «لانژو» در شمال غربی. «هانا یانگ» معاون مدیر منطقه‌ای عفو بین‌الملل در بیانیه‌ای گفت: «مردم نسبت به اقدامات قرنطینه بسیار صبور بوده‌اند، اما مقامات نباید از سیاست‌های اضطراری سوءاستفاده کنند. این اعتراضات بی‌سابقه نشان می‌دهد که تحمل مردم برای محدودیت‌های بیش از حد کووید به پایان رسیده است.» وی افزود: «دولت چین باید فورا سیاست‌های کووید خود را بازبینی کند تا اطمینان یابد که آنها متناسب و محدود به زمان هستند. تمام اقدامات قرنطینه‌ای که امنیت فردی را تهدید و به‌طور غیر ضروری آزادی حرکت را محدود می‌کند، باید به حالت تعلیق درآید.»
چین با وجود لغو اکثر محدودیت‌های مرتبط با کووید، اماهمچنان به سیاست‌های شی جین‌پینگ نسبت به «کووید صفر» پایبند بوده است. با این حال، ظهور انواع قابل انتقال و بیشتری از این ویروس، اثربخشی اقدامات برای از بین بردن این ویروس را کمرنگ کرده است. درحالی‌که طبق استانداردهای جهانی تعداد ابتلاها در چین پایین است؛ اما تعداد مبتلایان در چین به بالاترین حد خود رسیده و بیش از ۴۰هزار مورد جدید توسط مقامات گزارش شده است. پکن سیاست کووید صفر را «نجات‌دهنده و ضروری» می‌داند و می‌گوید همین مقررات سبب شد تا سیستم درمانی این کشور تاب بیاورد. روز دوشنبه گزارش شد که کمیسیون ملی بهداشت چین، افسرانی را به سراسر کشور فرستاده است تا به اجرای سیاست‌های جدید و «رفع برخی مشکلات» کمک کنند.
«کریس باکلی»، «وی ویان وانگ» و دیگران هم در گزارش ۲۷نوامبر برای نیویورک‌تایمز نوشتند، همه چیز به آن آتش سوزی در طبقه پانزدهم ساختمانی در ارومچی بازمی‌گردد که آتش‌نشانان سه ساعت را صرف خاموش کردن آن کردند. آنچه ممکن بود یک حادثه معمولی باشد به یک تراژدی و بحران سیاسی برای رهبران محلی تبدیل شد. بسیاری از مردم بر این باورند که قرنطینه‌های ناشی از کووید تلاش‌های امدادی را با مشکل مواجه کرد و قربانیان را در خانه‌هایشان به دام انداخت. اکنون اپیزود ارومچی، شدیدترین فوران خشم عمومی را علیه حزب کمونیست حاکم در سال‌های اخیر به راه انداخته است. در شهرهای سراسر چین، هزاران نفر با شمع و گل گرد هم آمدند تا برای قربانیان آتش‌سوزی عزاداری کنند. در محوطه‌های دانشگاهی، دانشجویان دست به اعتراض زده و ضمن احترام به یاد و نام کسانی که در آتش سوزی ارومچی سوختند، تکه‌های کاغذ سفید را در اعتراضی خاموش در دست داشتند. در شانگهای، برخی از ساکنان پا فراتر نهاده و خواستار کناره‌گیری حزب کمونیست و رهبر آن، شی جین‌پینگ شدند: چالشی نادر و جسورانه برای شی.
این توفان، فشارهای جدیدی را بر شی تحمیل کرد آن هم تنها یک ماه پس از اینکه او برای سومین‌بار به‌عنوان رئیس حزب انتخاب شد. با این حال، گزارشگران نیویورک‌تایمز بر این باورند که منبع گسترده‌تر عصبانیت، همانا استراتژی «کووید صفر» رئیس‌جمهور چین است. این امر مرگ‌ومیر ناشی از کرونا را بسیار کمتر از جاهای دیگر نگه داشته؛ اما عواقبی هم داشته است. از جمله عواقب این سیاست این است که بسیاری از شهرهای چین به رکود نزدیک شده، زندگی و سفر صدها میلیون نفر مختل شده و بسیاری از مشاغل کوچک مجبور به تعطیلی شده‌اند. اعتراضات در چین بسیار نادر است.
به‌ویژه در زمان شی، حزب کمونیست اکثر ابزارها برای سازمان‌دهی مردم به منظور مقابله با دولت را از میان برده است: مخالفان زندانی شده‌اند، رسانه‌های اجتماعی به‌شدت سانسور شده‌اند و گروه‌های مستقل درگیر در حقوق بشر از فعالیت ممنوع شده‌اند. اعتراضاتی که در شهرها و روستاها رخ می‌دهد اغلب شامل کارگران، کشاورزان یا سایر افراد محلی می‌شود که از چند عامل آسیب دیده‌اند: از دست دادن شغل، اختلافات مربوط به زمین، آلودگی یا مسائل دیگری که معمولا حل‌نشده مانده‌اند.
اما فراگیر شدن محدودیت‌های کووید، کانونی برای خشم ایجاد کرده است که فراتر از طبقه و جغرافیا می‌رود. کارگران مهاجری که در طول هفته‌ها قرنطینه با کمبود مواد غذایی و بیکاری دست و پنجه نرم می‌کنند، دانشجویان دانشگاهی که در محوطه دانشگاه حضور دارند، متخصصان شهری که از محدودیت‌های سفر رنج می‌برند؛ ریشه‌های ناامیدی‌شان یکسان است. اگر این نارضایتی‌های مشابه، معترضانی را از پیشینه‌های متفاوت به همکاری سوق دهد (چیزی مانند سال ۱۹۸۹ یعنی زمانی که دانشجویان، کارگران، تاجران کوچک و ساکنان انگیزه‌های مشترکی در اعتراضاتی یافتند که خواستار تغییرات دموکراتیک بودند) بزرگ‌ترین ترس حزب کمونیست محقق خواهد شد. تاکنون چنین چیزی رخ نداده است.«یاشنگ هوانگ» استاد دانشکده MIT، گفت: «کووید صفر پیامدهای ناخواسته‌ای ایجاد کرد که تعداد زیادی از مردم را در شرایط مشابه قرار می‌دهد. این تغییر‌دهنده بازی است.» او با اشاره به تغییر رهبری حزب در ماه اکتبر گفت: «خشم برای مدتی فروکش کرده است؛ اما من فکر می‌کنم کنگره بیستم این انتظار را داشت که فروکش کند. وقتی این اتفاق نیفتاد، ناامیدی به سرعت فوران کرد.» مرگ و میر ناشی از آتش سوزی روز پنج‌شنبه در ارومچی و پرسش‌ها درباره اینکه آیا درهای خانه قربانیان در حال سوختن مهر و موم شده بودند یا خیر، در چین طنین گسترده‌ای داشت. پس از نزدیک به سه سال محدودیت‌های همه‌گیر، بسیاری از چینی‌ها داستان‌هایی از قرنطینه شدن در خانه دارند؛ گاهی اوقات درهایشان با سیم یا جوش بسته شده یا خروجی‌های اضطراری مسدود شده‌اند. به نظر می‌رسد که این تجربه مشترک باعث ایجاد سوءظن و خشم جمعی درباره مرگ‌ها شد. «کالوم مورفی» و «ربکا چونگ ویلکینز» در گزارش ۲۸نوامبر در بلومبرگ نوشتند: اعتراضاتی که علیه استراتژی «کووید صفر» چین آغاز شده است به منزله مهم‌ترین چالش در برابر حکومت حزب کمونیست چین از ماجرای میدان «تیان آنمن» در ۳۰ سال پیش تا امروز است. نحوه پاسخ «شی جین پینگ» به این اعتراضات می‌تواند برای آینده چین حیاتی باشد. از پکن (پایتخت) تا کاشغر، شهروندان چینی از قرنطینه و آزمایش‌های انبوه و دسته‌جمعی به تنگ آمده‌اند و در روزهای اخیر با حضور در خیابان خواستار تغییر شده‌اند. در شانگهای برخی معترضان خواستار استعفای شی شدند. آنها خطر زندانی شدن‌های طولانی‌مدت را به جان خریدند و به خیابان آمدند. تعداد معترضان هم متعدد بود: از چند صد نفر تا صفوف چند هزار نفری.
