«دیوید ای. سنگِر»، «آنتون ترویانوسکی» و «جولیان ای. بارنز» در گزارش یک‌اکتبر در نیویورک‌تایمز نوشتند، پوتین در سخنرانی روز جمعه خود این چشم‌انداز را دوباره مطرح و اعلام کرد که دشمنان آمریکا و ناتو به دنبال فروپاشی روسیه‌اند و بار دیگر اعلام کرد که از «همه ابزارهای موجود» برای دفاع از خاک روسیه استفاده خواهد کرد؛ اکنون اعلام کرده که این «خاک روسیه» شامل چهار استان شرق اوکراین است. پوتین اما تصمیم رئیس‌جمهور «هری ترومن» برای انداختن بمب اتمی بر سر هیروشیما و ناکازاکی در ژاپن را (۷۷ سال پیش) را به جهانیان یادآوری کرد و افزود: «اتفاقا، آنها سابقه‌ای را به‌وجود آوردند.» روز شنبه، رمضان قدیروف، رهبر قدرتمند جمهوری چچن در جنوب روسیه گفت که پوتین باید استفاده از «سلاح‌های هسته‌ای کم‌اثر» در اوکراین را در نظر بگیرد. به این ترتیب، او اولین مقام برجسته‌ای شد که آشکارا خواستار چنین حمله‌ای می‌شود.

مقامات ارشد آمریکایی می‌گویند تصورشان این است که احتمال استفاده پوتین از سلاح هسته‌ای کم است. آنها می‌گویند که هیچ مدرکی دال بر جابه‌جایی تسلیحات هسته‌ای از سوی وی ندیده‌اند و تحلیل اخیر پنتاگون نشان می‌دهد که مزایای نظامی استفاده از این تسلیحات هم اندک خواهد بود. هزینه این کار برای پوتین - در یک واکنش خشمگینانه بین‌المللی، شاید حتی از طرف چینی‌ها که او بیشتر به حمایت آنها نیاز دارد - می‌تواند بسیار زیاد باشد. اما آنها در حال حاضر بسیار بیشتر از آغاز درگیری اوکراین در فوریه نگران این احتمال هستند. پس از یکسری عقب‌‌نشینی‌‌های تحقیرآمیز، میزان تلفات بسیار حیرت‌انگیز و اقدام به‌شدت غیرمردمی برای فراخوانی مردان جوان روسی به خدمت، پوتین به وضوح تهدید زرادخانه هسته‌‌ای خود را راهی برای ایجاد ترس و شاید بازگرداندن مقداری احترام به قدرت روسیه می‌‌داند. مهم‌تر از همه، او ممکن است خطر آزاد کردن بخشی از ذخایر تقریبا ۲هزار تایی سلاح هسته‌ای به اصطلاح تاکتیکی خود را به‌عنوان راهی برای گرفتن امتیازاتی ببیند که نتوانسته است در میدان نبرد به‌دست آورد.

چنین تسلیحاتی شامل کلاهک‌‌های بسیار کوچک‌‌تر و کم‌‌قدرت‌‌تر از کلاهک‌‌های مورد استفاده در موشک‌‌های قاره‌‌پیما است که می‌‌تواند کل شهرها را نابود کند. برخی از کلاهک‌‌های هسته‌‌ای تاکتیکی به اندازه‌‌ای کوچک هستند که در گلوله‌های توپخانه‌‌ای منفرد جای بگیرند، اگرچه هنوز هم می‌‌توانند چند بلوک یا یک پایگاه نظامی را ویران و دچار تشعشع کنند. برخی از تحلیلگران نظامی روسیه پیشنهاد کرده‌اند که یک سلاح تاکتیکی را بر فراز یک مکان دورافتاده مانند دریای سیاه به‌عنوان «شلیکی نمایشی» منفجر کنند یا شاید درواقع از آن علیه یک پایگاه اوکراینی استفاده کنند. چنین تهدیدها و ضد تهدیدهای متقابلی - به ظاهر درست در بدترین لحظات جنگ سرد- دقیقا از همان نوعی است که اکثر آمریکایی‌‌ها و روس‌‌ها معتقدند که شوروی را به آخر خط رساند. برای ربع قرن، هر دو طرف کاهش تسلیحات استراتژیک خود را - یعنی موشک‌های بالستیک قاره‌پیما که می‌توانند از اقیانوس‌ها عبور کنند- جشن گرفتند.

کنگره میلیاردها دلار در دهه۱۹۹۰ صرف برنامه‌هایی کرد که برای از بین بردن کلاهک‌های قدیمی شوروی و ترکیب آنها با سوخت نیروگاه‌های هسته‌ای هزینه می‌شد. برای سال‌ها، خانه‌های آمریکایی‌ها تا حدودی با بقایای بمب‌‌های ویران‌کننده شهرها روشن می‌‌شد. زمانی که تهدیدات هسته‌ای مطرح شد، بیشتر از سوی قدرت‌های اتمی مشتاق، مانند کره‌شمالی بود که هنوز نشان نداده که آیا سلاح‌هایش می‌توانند به سواحل آمریکا برسند یا خیر؟ اما در هفت ماه گذشته، این وضعیت تغییر کرده است. سالیوان هفته گذشته در هشدار خود به روسیه از توصیف دستورالعمل واکنش‌های آمریکا یا ناتو خودداری کرد؛ زیرا می‌دانست که یکی از کلیدهای بازدارندگی جنگ سرد درجاتی از ابهام بود. اما در گفت‌وگوهای پشت پرده، تعدادی از مقامات پیشنهاد کردند که اگر روسیه یک سلاح هسته‌‌ای تاکتیکی را در خاک اوکراین منفجر کند، گزینه‌ها شامل کنار گذاشتن روسیه از اقتصاد جهانی یا نوعی واکنش نظامی می‌شود؛ هرچند واکنشی که به احتمال زیاد توسط اوکراینی‌‌ها با تسلیحات متعارف ارائه‌شده توسط غرب انجام می‌‌شود.

به نوبه خود، تحلیلگران و مقامات روسی «شبح» مناقشه هسته‌ای را به‌عنوان امتیازی متمایز برای طرف خود می‌دانند. آنها می‌گویند ازآنجاکه نتیجه جنگ در اوکراین برای کرملین اهمیت وجودی دارد، اما برای کاخ سفید اهمیتی ندارد، به نظر می‌رسد مقامات روسی بر این باورند که در آزمون اراده‌هایی که سیاست قبول مخاطره هسته‌ای را نشان می‌دهد، از مزیت برخوردار خواهند بود. دیمیتری مدودف، رئیس‌جمهور سابق روسیه و نایب رئیس شورای امنیت پوتین، این تز را هفته گذشته در پستی در شبکه اجتماعی تلگرام مطرح کرد. او استدلال کرد که اگر روسیه مجبور به استفاده از سلاح‌های هسته‌ای علیه اوکراین شود، بعید است که ناتو مداخله نظامی کند؛ زیرا این خطر وجود دارد که حمله مستقیم به روسیه منجر به جنگ هسته‌ای همه‌جانبه شود. او نوشت: «عوام‌فریبی اروپایی در یک آخرالزمان هسته‌ای از بین نمی‌رود. بنابراین، آنها استفاده از هر سلاحی را در درگیری فعلی هضم خواهند کرد.»

با آشکار شدن میزان دستاوردهای اوکراین در ضد حمله سپتامبر، دولت بایدن مطالعات خود را درباره اقداماتی که پوتین ممکن است برای معکوس کردن این تصور که ارتش روسیه در حال شکست است انجام دهد، تشدید کرد. مقامات دولت به سرعت متوجه شدند که برخی از پیش‌‌بینی‌‌هایشان به حقیقت پیوست؛ زیرا پوتین با وجود مخالفت‌هایی که برانگیخت، از بسیج نیروهای ذخیره نظامی خبر داد. اکنون، با الحاق خاک اوکراین، نگرانی در واشنگتن افزایش یافته است. اگر اوکراین بتواند موفقیت خود را تقویت کند و پوتین با شکست تحقیرآمیز مواجه شود، مقامات آمریکایی نگران هستند که او ممکن است به سرعت مراحل باقی‌مانده را پشت سر بگذارد و استفاده از سلاح هسته‌ای را در نظر بگیرد.

با عقب‌نشینی نیروهای روسی از مرکز راه آهن استراتژیک لیمان - در قلمرویی که روز جمعه به مسکو ضمیمه شده است - روسیه همچنان مواضع خود در شرق اوکراین را از دست می‌دهد. پوتین به وضوح زرادخانه هسته‌ای روسیه را به‌عنوان پایه و اساس آنچه از موقعیت قدرت بزرگ روسیه باقی مانده است، می‌بیند. او در سخنرانی‌‌های خود، این مساله را در بوق و کرنا کرده و تاکید کرده است که در صورت وقوع جنگ هسته‌‌ای، «ما به‌عنوان شهید به بهشت می‌‌رویم؛ درحالی‌که آنها به سادگی از بین می‌‌روند.» واسیلی کاشین، متخصص مسائل نظامی و سیاسی در مدرسه عالی اقتصاد در مسکو گفت: «ما در شرایطی هستیم که در آن برتری در منابع و تسلیحات متعارف در سمت غرب است. قدرت روسیه بر اساس زرادخانه هسته‌ای آن است.»

اخبار مرتبط