رقابت بزرگ ژئوپلیتیک به قاره سیاه رسید
موج جدید دیپلماسی در آفریقا
چینی‌ها در عین حال، روابط دوستانه خود را با رهبران عمدتا خودکامه حفظ کرده و همزمان هیچ محدودیتی هم در رقابت با غرب ندارند. «جین پرلز» در گزارش ۲۵ژوئیه در نیویورک‌تایمز نوشت، کارزار چین در راستای نگرش به آفریقا بخشی از رقابت بزرگ ژئوپلیتیک است که از زمان شروع جنگ در اوکراین تشدید شده است. چین اکنون به دنبال تنیدن رشته‌هایی است که وفاداری کشورهای آفریقایی به خود را تضمین کند. پکن و واشنگتن که قبلا برای کسب وفاداری آسیایی‌ها رقابت میکردند، اکنون به‌طور گسترده‌ای تغییر جبهه داده و به سوی آفریقا شیفت کرده‌اند. این دو کشور در حالی به دنبال کسب نفوذ هستند که در سوی دیگر، آمریکا، اروپا و متحدان دموکراتیک آنها در مقابل چین، روسیه و دیگر حکومت‌‌ها صف‌آرایی کرده‌اند. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، در راستای همین تشدید رقابت، روز یکشنبه سفر خود را به مصر، اتیوپی، اوگاندا و جمهوری دموکراتیک کنگو آغاز کرد.
در آفریقا، چین در حال تعدیل رویکرد خود است و تلاش‌‌های مالی و دیپلماتیک را با هم به‌کار می‌گیرد. این درکی است دال بر اینکه تنها ساختن راه آهن‌‌های سریع‌‌السیر، سدهای برقابی و آسمان‌‌خراش‌‌ها برای حفظ روابط کافی نیست. درحالی‌که «ابتکار کمربند و جاده» در ده‌ها کشور به تنزل جایگاه ایالات متحده به رتبه دوم در بسیاری از نقاط کمک کرده است؛ اما این پروژه همچنین تنش‌‌ها را تشدید کرده و بر بحران بدهی فزاینده افزوده است. برای تکمیل راه آهن‌ها و جاده‌ها، «شی جین پینگ» رهبر چین، یک «ابتکار امنیتی جهانی» جدید را در بهار آغاز کرد؛ تلاشی گسترده برای گرد هم آوردن کشورهای در حال توسعه. پکن که یک وام‌دهنده بزرگ به آفریقا است، به دنبال محافظت از دارایی‌های فعلی و آینده خود، از جمله تقاضا برای مواد معدنی عظیم این قاره است. این کشور همچنین به دنبال اطمینان از این است که اولین پایگاه دریایی خارج از کشورش، در جیبوتی در ورودی دریای سرخ، برای اطمینان از حمل‌ونقل نفت، به خوبی کار می‌کند.
چین از اتیوپی (در شاخ آفریقا که از نظر استراتژیک مهم است)، به زامبیا (کشوری به‌شدت بدهکار با معادن بزرگ مس در جنوب آن) می‌رسد. پکن پیشنهاد میانجی‌گری در درگیری‌های داخلی‌ای داده که باعث قحطی ویرانگر شده و مهم‌تر از همه، نشان‌دهنده راهبرد جدیدی برای حل‌وفصل میلیاردها دلار وام‌های معوق چین به کشورهای قاره سیاه است. «موریتی موتیگا» مدیر پروژه شاخ آفریقا در گروه بین‌المللی بحران گفت: «ایالات متحده می‌گوید که به سوی آسیا می‌چرخد. بنابراین تصور عقب‌نشینی آمریکایی‌ها در این قاره وجود دارد.» وی افزود: «چینی‌ها شریک اصلی اقتصادی بوده‌اند. اکنون آنها در حوزه ژئوپلیتیک نیز بازی می‌کنند.» استراتژی پکن مبتنی بر مسائل مالی است. تجارت بین چین و این قاره در سال۲۰۲۱ به ۲۵۰میلیارد دلار رسید؛ درحالی‌که این رقم برای ایالات متحده ۳۳/ ۶۴میلیارد دلار است. «هنری ساندرسون»، سردبیر اجرایی Benchmark Mineral Intelligence گفت: «شرکت‌های چینی فعال در آفریقا به سرعت در استخراج لیتیوم سرمایه‌گذاری می‌کنند که انتظار می‌رود تا سال۲۰۳۰، چین ۷۵درصد از این ماده معدنی را که عمدتا در خودروهای الکتریکی استفاده می‌شود، در کنترل خود داشته باشد.»
چین با تکیه بر پروژه‌های اقتصادی، پیام‌های دیپلماتیک خود را قوی‌تر ارسال می‌کند. این کشور به جای اینکه از مسائل مهم و چالشی فاصله بگیرد، خود را مستقیما درگیر می‌سازد؛ حتی اگر همیشه مورد استقبال قرار نگیرد. در ماه ژانویه، «وانگ یی» وزیر امور خارجه چین از سه کشور آفریقایی دیدن کرد. پیام او چنین بود: چین می‌خواهد به حل مناقشات آنها کمک کند؛ مناقشاتی که بسیاری از ابعادش «نزاع داخلی» است. در اتیوپی، جنگ بین دولت مرکزی و جبهه آزادی‌‌بخش خلق تیگری، دو میلیون نفر را مجبور به ترک خانه‌های خود کرده و بخش‌هایی از کشور را در قحطی فرو برده است. چین در ماه فوریه «ژو بینگ» را به‌عنوان فرستاده خود به شاخ آفریقا منصوب کرد. او که پیش از این، سفیر سابق چین در پاپوآ گینه نو بوده است به چندین کشور دیگر از جمله کنیا، اتیوپی، اریتره، سودان و سودان جنوبی سفر کرده است. این مقام چینی آخرین نفر در صف میانجی‌های خارجی بود که تلاش میکردند به درگیری پایان دهند یا فاجعه انسانی در اتیوپی را متوقف کنند که اغلب هم با موفقیت چندانی همراه نبود. چین همچنین الگوی اقتدارگرایانه خود را (بر خلاف دفاع ایالات متحده از دموکراسی‌ها) ترویج کرده است.
