گروه بین‌الملل- در فاصله کمتر از یکسال سومین اختلاف تجاری آمریکا و اروپا بروز کرد. پس از عدم توافق بر سر یارانه‌های بخش کشاورزی و اتهام دامپینگ آمریکا علیه اروپا، اکنون این دو قدرت اقتصادی جهان بر سر تجارت محصولات ژنتیک کشاورزی اختلاف پیدا کرده‌اند. دیروز دپارتمان تجارت آمریکا به ریاست سوزان شوواب رسما طی اطلاعیه‌ای از اتحادیه اروپا درخواست کرد تا با سرعت دادن به گردش کار این طرح، زمینه را هر چه سریع‌تر برای موافقت کمیسیون تجاری اروپا با واردات محصولات کشاورزی ژنتیک از آمریکا آماده کند. کانادا و آرژانتین اصلی‌ترین حامیان ایالات متحده در اعمال فشار به اتحادیه اروپا هستند. این سه کشور در کنار استرالیا اصلی‌ترین تولیدکنندگان محصولات کشاورزی هورمونی و ژنتیکی را تشکیل می‌دهند. اکنون تحریم اتحادیه اروپا علیه این محصولات بسیاری از منافع آنها را تحت‌شعاع قرار داده است.

اتحادیه اروپا برای نخستین بار در آوریل سال ۱۹۹۹ میلادی ورود محصولات غذایی ژنتیک را به این اتحادیه ممنوع اعلام کرد. به دنبال این مساله موجی از اعتراض در سطح کشاورزان کشورهای فوق‌الذکر را در بر گرفت که سرانجام دولت‌ها را وادار به ورود به ماجرا کرد. ایالات‌متحده در آن زمان نمایندگی بخش‌های مختلف کشاورزی، فرآوری و صادرات محصولات ژنتیکی این کشورها را بر عهده گرفت و رسما با اتحادیه اروپا وارد مذاکره شد. در آن زمان آمریکا اعلام کرد اگر چه تحریم محصولات ژنتیکی به وسیله اتحادیه اروپا از آوریل سال ۹۹ شروع شده است، اما این اتحادیه عملا تحریم را از سال ۹۸ شروع کرده و واردات خود را به میزان چشمگیری کاهش داده است. گفت‌وگوهای آمریکا و اروپا به مدت پنج‌سال ادامه پیدا کرد و طی این مدت درهای قاره سبز همچنان به روی محصولات کشاورزی ژنتیک بسته ماند. در این فاصله اتحادیه اروپا با پدیده قاچاق گندم و ذرت ژنتیکی به این اتحادیه روبه‌رو شد. محصولات ژنتیکی به آسانی به کشورهای اروپایی خارج از اتحادیه اروپا وارد می‌شدند و به‌دلیل قیمت به مراتب کمتر از محصولات طبیعی به سرعت به سمت مرزهای اتحادیه اروپا قاچاق می‌شدند. طی این سال‌ها کشورهای شرق اروپا و بالکان بهشت قاچاقچیان محصولات کشاورزی ژنتیکی بودند.

دعوای تجاری دو کشور بر سر محصولات کشاورزی ژنتیکی آن قدر بالا گرفت که سرانجام در سال ۲۰۰۳ از مرزهای دو منطقه فراتر رفت و در ماه جولای این سال در سازمان تجارت جهانی مطرح شد. دو طرف یکدیگر را به نقض موافقتنامه‌های تجاری و بهداشتی بین‌المللی متهم می‌کردند. سرانجام سازمان تجارت جهانی مقرراتی را وضع کرد که براساس آن تجارت محصولات ژنتیکی قانونمند می‌شد و کشور صادرکننده باید سلامت محصولات را اثبات می‌کرد.اکنون پس از گذشت بیش از ۲سال از تدبیر سازمان تجارت جهانی، اتحادیه اروپا همچنان از واردات محصولات کشاورزی ژنتیکی خودداری می‌کند و همین مساله آمریکا را به واکنش وادار کرده است.اکنون مساله از یک مقوله تجاری فراتر رفته و به یک مساله سیاسی تبدیل شده است و به همین دلیل پرونده آن در کارگروه مشترکی متشکل از اعضای کمیسیون اروپا و کمیسیون تجاری این اتحادیه بررسی می‌شود. ایالات متحده طی بیانیه‌ای اعلام کرده است که محصولات ژنتیکی این کشور مانند برنج، ذرت شیرین و گندم به تایید وزارت غذا و داروی این کشور رسیده و سلامت آنها تایید شده است. آمریکا با متهم کردن اتحادیه اروپا می‌گوید که تحریم محصولات کشاورزی ژنتیکی آمریکا نه به دلیل علمی بلکه به دلایل اقتصادی انجام می‌شود و اتحادیه اروپا قصد دارد سیاست‌های حمایت‌گرایانه اقتصادی را در سطح این اتحادیه به اجرا گذارد. وزیر کشاورزی آمریکا نیز با اشاره به این تحریم گفت: به نظر نمی‌رسد این ممنوعیت پایه‌های علمی داشته باشد بلکه ما اکنون با یک حمایت دو چندان از کشاورزی در اتحادیه اروپا روبه‌رو هستیم.

سیاست‌های حمایت‌گرایانه یکی از عوامل عدم توازن تجاری و برهم‌زننده بالانس اقتصادی جهان است که متاسفانه در بسیاری از موارد با آن روبه‌رو هستیم.

سخنگوی کمیسیون اروپا نیز گفت: سیستم اتحادیه اروپا به گونه‌ای است که بازارهای داخلی را محافظت می‌کند و از آسیب رسیدن به جامعه انسانی و محیط زیست این اتحادیه جلوگیری می‌کند. کتاب قانون هزار صفحه‌ای سازمان تجارت جهانی که در ماه مه به کشورهای عضو ارسال شد صراحتا تجارت محصولات ژنتیکی را قانونی اعلام کرد به همین دلیل برخی از کشورهای اتحادیه اروپا واردات محصولات ژنتیکی را به صورت محدود و مشروط آغاز کردند. اما کشورهای اتریش، فرانسه، بلژیک، ایتالیا، آلمان و لوکزامبورگ همچنان از واردات محصولات ژنتیک خودداری می‌کنند.

برنج ژنتیکی محصولی است که همچنان فروش آن در کل اتحادیه اروپا ممنوع است و اتحادیه اروپا رسما اعلام کرده که با عاملان واردات و فروشندگان آن برخورد شدید قانونی خواهد کرد. ایالات متحده اکنون این نگرانی را دارد که یک بار دیگر ممنوعیت برنج به کل محصولات ژنتیکی تعمیم پیدا کند.

اما کارشناسان بین‌المللی این مشکلات را در سطحی وسیع‌تر از مساله تجاری بین اروپا و آمریکا بررسی می‌کنند. آنها عقیده دارند که اصلی‌ترین زیان گسترش اختلاف‌های تجاری آمریکا و اروپا برای جامعه جهانی، به تعویق افتادن مذاکرات تجارت آزاد یا همان مذاکرات دور دوحه است. آمریکا و اروپا تاکنون نتوانسته‌اند با وجود همه ابراز رضایت‌های دیپلماتیک، به نتیجه‌ای روشن و کارگشا در روند این مذاکرات دست پیدا کنند و اکنون مشخص است تا زمانی که این دو قدرت اقتصادی نتوانند به توافق روشنی دست پیدا کنند، مذاکرات تجارت آزاد به جایی نخواهد رسید. از سوی دیگر اتهام حمایت‌گرایی اتحادیه اروپا از صنعت کشاورزی با حضور فرانسه، ایتالیا و آلمان در جمع تحریم‌کنندگان بزرگ محصولات ژنتیکی جدی‌تر شده است. این سه کشور بالاترین میزان یارانه‌های بخش کشاورزی را در سطح اتحادیه اروپا پرداخت می‌کنند و همین مساله است که احتمال حمایت‌گرایی را افزایش می‌دهد. در جریان مذاکرات تجارت آزاد نیز چندین بار ایالات متحده سعی کرده اروپا را به حمایت‌گرایی متهم کند. سوزان شوواب، کمیسر ارشد تجاری آمریکا در بیانیه‌ای اظهار امیدواری کرده این تحریم تا پیش از پایان سال ۲۰۰۶ به طور کامل برچیده شود.