در بیمارستان ایندیرا گاندی و در بیمارستان‌‌های متزلزل دیگر در سراسر افغانستان، کودکان گرسنه هر روز و شب با ماشین، تاکسی و آمبولانس وارد می‌‌شوند.سوء تغذیه حاد تنها یکی از مجموعه بیماری‌‌هایی است که سیستم بهداشتی شکننده این کشور را تهدید می‌‌کند. اواخر ماه گذشته، آنتونیو گوترش، دبیرکل سازمان ملل متحد، به شورای امنیت گفت که افغانستان «به مویی بند است» و از کشورها خواست تا همه تحریم‌‌هایی را که ارسال کمک‌‌های بشردوستانه به این کشور را محدود می‌‌کنند، به حالت تعلیق درآورند. فیلیپه ریبیرو، نماینده این کشور برای پزشکان بدون مرز در کابل گفت: «به مدت ۲۰سال، ما افغانستان را با خون دل خوردن حفظ کردیم یک شبه، همه را از دست دادیم. اکنون باید راهی برای بازگرداندن آن پیدا کنیم.» بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، سه چهارم جمعیت افغانستان در فقر حاد فرو رفته‌‌اند و ۷/ ۴میلیون افغان احتمالا در سال جاری از سوءتغذیه شدید رنج خواهند برد. ماه گذشته، این سازمان بزرگ‌ترین درخواست خود را تاکنون برای یک کشور انجام داد و از کمک‌‌کنندگان بین‌‌المللی خواست بیش از ۵میلیارد دلار برای جلوگیری از یک فاجعه انسانی اختصاص دهند.«موسسه کودکان را نجات دهید» می‌‌گوید که تعداد کودکان مبتلا به سوءتغذیه شدید که به کلینیک‌های آنان در افغانستان مراجعه می‌‌کنند، از ماه آگوست دو برابر شده است و ۴۰ کودک در ماه دسامبر در زمان دریافت مراقبت‌های پزشکی جان خود را از دست دادند.

جوناس گاهر استور، نخست‌وزیر نروژ که کشورش هفته گذشته میزبان جلساتی بین نمایندگان طالبان و گروه‌های جامعه مدنی افغانستان بود، با شورای امنیت درباره فوریت برای تسریع کمک‌‌ها صحبت کرد. او گفت: «ما به توافق‌‌ها و تعهدات جدید نیاز داریم تا بتوانیم به جامعه مدنی بسیار آسیب‌‌پذیر و آسیب‌‌پذیرترین آنها یعنی کودکانی که با گرسنگی و رنج مواجه هستند، کمک کنیم.»

قبل از اینکه دولت پیشین افغانستان با حمایت ایالات متحده در ماه آگوست با تسلط طالبان بر کشور متلاشی شود، سیستم درمانی و بهداشتی این کشور برای بقای خود به کمک‌‌های بین‌‌المللی متکی بود. اما بخش عمده‌‌ای از این کمک‌‌ها به‌دلیل تبعیت از تحریم‌‌های اعمال‌شده بر طالبان، متوقف شده است. در نتیجه، کمیته بین‌‌المللی نجات اخیرا پیش بینی کرده است که ۹۰درصد از کلینیک‌‌های افغانستان احتمالا در ماه‌های آینده تعطیل خواهند شد. سازمان جهانی بهداشت گفته است که شیوع اسهال، سرخک، تب دنگی، مالاریا و کووید-۱۹ بیمارستان‌‌های تا کمر خم‌‌شده را تهدید می‌‌کند. بیمارستان ایندیرا گاندی کابل در ماه اکتبر تقریبا تعطیل شد؛ زیرا کارکنان بدون حقوق، مجبور به قطع درختان شدند تا برای پختن غذا از آتش آن استفاده کنند. با این حال کمک‌‌های مالی فراوان در ماه نوامبر از سوی کمیته بین‌‌المللی صلیب سرخ به آن اجازه داد تا درهای خود را باز نگه دارد و تجهیزات پزشکی را که به‌شدت مورد نیاز بود، فراهم کند. به گفته دکتر صدیق، متخصص اطفال، این تزریق (مالی) می‌تواند بیمارستان را برای چند ماه آینده سرپا نگه دارد.او تصریح کرد: «پس از آن، هیچ‌‌کس نمی‌‌داند چه اتفاقی خواهد افتاد.» درحالی‌که کمک‌‌های دیگری از جمله کمک ۳۰۸میلیون دلاریِ مجاز توسط ایالات متحده وجود داشته است، این کمک‌‌ها برای پوشش ۱۲۰۰ مرکز بهداشتی و ۱۱ هزار کارمند بهداشت کافی نبوده است.

اگرچه کاهش شدید تلفات ناشی از جنگ، بار این‌گونه بیماران را از دوش بسیاری از بیمارستان‌‌ها برداشته است، اما تعلیق فعالیت مراکز خصوصی و عدم امکان تردد ایمن در جاده‌های افغانستان باعث شده است که سایر بیمارستان‌‌ها مملو از مردم شود. در یکی از روزهای اخیر، راهروهای بیمارستان ایندیرا گاندی مملو از تخت بود؛ زیرا اعضای خانواده بیماران با خود بسته‌های غذایی خریداری شده از بازار را به بیمارستان آورده بودند و روی تخت‌‌ها نشسته بودند. وعده‌های غذایی بیماران شامل یک تخم مرغ، دو عدد سیب، یک بسته شیر، برنج و آب میوه است. بنابراین بسیاری از خانواده‌ها آنها را با غذای بیرونی تکمیل می‌‌کنند. دکتر صدیق گفت که برخی داروها را از داروخانه‌های محلی خریداری می‌کنند؛ زیرا بیمارستان می‌‌تواند تنها ۷۰درصد از داروهای مورد نیاز را تامین کند. در بخش مراقبت‌های ویژه کودکان، بسیاری از گهواره‌های کوچک دو یا سه نوزاد را در خود جای می‌‌دادند. در بخش نوزادان نارس، دو نوزاد در انکوباتورهایی قرار داده شده بودند که تنها برای یک نوزاد طراحی شده‌اند. دکتر صدیق که بیش از سه سال در بیمارستان کار کرده است، می‌‌گوید: «من هرگز بیمارستان را به این شکل ندیده بودم و حالا همین وضعیت را برای هر بیمارستان در افغانستان تصور کنید.» دکتر حسیب‌‌الله رحیم‌‌زی وارداک، رئیس بیمارستان می‌‌گوید که این بیمارستان که بزرگ‌ترین در افغانستان است، ۵۰۰ بیمار را با ۳۶۰ تخت بستری می‌‌کند. بیش از ۱۰۰۰بیمار در یک روز معمولی وارد این بیمارستان می‌‌شوند که بسیاری از آنها از استان‌های دوردست هستند. روزانه حدود ۲۵۰ تا ۳۰۰ نفر پذیرش می‌‌شوند. در بخش شلوغ سوء‌‌تغذیه، روزانه ۱۵ تا ۲۰ نوزاد لاغر می‌‌آورند و حدود ۶۰ نوزاد در هر روز، در بخش شلوغ سوء‌‌تغذیه بستری هستند. دکتر صدیق می‌‌گوید که میزان مرگ و میر ۲ تا ۳درصد است.

ثریا، ۲ ساله، ۲۰ روز پیش بستری شده و در بدو ورود به‌‌طرز خطرناکی کم‌‌وزن بود و نفس نفس می‌‌زد. مادرش، سارا، ۱۷ ساله، درحالی‌که سینه استخوانی دخترش به دلیل سخت نفس کشیدن، مشهود بالا و پایین می‌‌رفت، کنار تخت فرزندش نشسته بود. دکتر صدیق پاهای دختر را که سست و متورم شده بود، با ملایمت بالا آورد. دکتر گفت ثریا در بدو ورود ۶ کیلو وزن داشت، اما اکنون با کاهش وزن به ۵/ ۵ کیلو رسیده است. با این حال، او گفت: وضعیت او بهبود یافته است. شانس زنده ماندن او خوب است. یکی دیگر از بارهای سنگینی که به دوش سیستم نحیف بهداشت افغانستان افتاده، بیماری کووید-۱۹ است. با این حال، این ویروس در افغانستان دغدغه اصلی نیست؛ جایی که بسیاری از مردم هر روز تلاش می‌‌کنند برای زنده ماندن مقداری غذا گیر بیاورند. تعداد کمی از افغان‌‌ها ماسک می‌‌پوشند، حتی در وزارت صحت عامه در کابل. در آنجا، مقامات در یکی از روزهای اخیر در گروه‌های مختلفی تجمع کرده بودند و با در آغوش گرفتن و بوسیدن از بازدیدکنندگان استقبال می‌‌کردند و به تابلوهای رنگ و رو رفته که نشان می‌‌داد ماسک در سراسر ساختمان ضروری است، توجه نکردند.

در بیمارستان تخصصی بیماری‌‌های واگیردار مشترک افغانستان و ژاپن در کابل، تنها مرکز باقی‌‌مانده کووید-۱۹ در پایتخت، تعداد کمی از کارکنان یا بیماران از دستورات نوشته روی برچسب‌‌های فرسوده پیروی کردند که بر روی آن نوشته شده بود: «بیایید کرونا را شکست دهیم - لطفا حداقل ۲ متر از هم فاصله داشته باشید.» دکتر طارق احمد اکبری، رئیس پزشکی این بیمارستان می‌‌گوید: «وقتی سعی می‌‌کنم با مردم درباره کووید-۱۹ صحبت کنم، آنها می گویند که ما نه غذا داریم، نه آب، نه برق - چرا باید به این ویروس اهمیت بدهیم؟» در این میان دکتر اکبری مشکوک است که سویه اُمیکرون وارد کشور شده است؛ اما بیمارستان فاقد تجهیزات پزشکی برای آزمایش سویه‌های مختلف است. دکتر اکبری گفت که او و کارکنانش برای پنج ماه حقوق نگرفته‌‌اند و بیمارستان به‌شدت از کمبود دستگاه اکسیژن و کارکنان مراقبت‌های بهداشتی رنج می‌‌برد. هفت تن از هشت دکتر زن این بیمارستان پس از تسلط طالبان در ماه آگوست گریختند. طی پنج ماه گذشته کارمندان این بخش از ۳۵۰ به ۱۹۰نفر رسیده‌‌اند. چهار نفر از پنج میکروبیولوژیست کار خود را ترک کرده‌اند. دکتر اکبری می‌‌گوید از ۳۴ مرکز کووید-۱۹ کشور فقط ۵ مرکز هنوز فعال هستند.

دکتر اکبری می‌‌گوید که این بیمارستان اخیرا با کمک هزینه دو ماهه ۸۰۰ هزار دلاری یکی از واحدهای وابسته به بیمارستان جانز هاپکینز تقویت شده است. او گفت که انزوای نسبی افغانستان پس از تسلط طالبان احتمالا به مهار گسترش کووید-۱۹ کمک کرده است. در طول موج قبلی روزانه ۲۰ بیمار جان خود را از دست می‌‌دادند؛ اما اکنون فقط یک یا دو بیمار در روز می‌‌میرند. دکتر اکبری تاکید می‌‌کند این بیمارستان در حال حاضر روزانه حدود ۱۵۰ بیمار را آزمایش می‌‌کند که در موج قبلی این تعداد به ۶۰۰ یا ۷۰۰ آزمایش در روز می‌‌رسید. او حدس زد که افغان‌‌ها آنقدر تحت تاثیر سایر مسائل بقا هستند که کمتر به دنبال درمان برای کووید-۱۹ هستند. قبل از تسلط طالبان، وزارت صحت عامه نمودارهای روزانه دقیق را منتشر می‌‌کرد که تعداد موارد ابتلا به ویروس کرونا، بستری شدن در بیمارستان و مرگ و میر - و میزان مثبت بودن آزمایش را نشان می‌داد؛ اما اکنون این وزارتخانه با بودجه ضعیف تلاش می‌‌کند تا پاندمی را به سختی کنترل کند. سخنگوی وزارت صحت عامه می‌‌گوید: از بیش از ۸۵۶ هزار آزمایش انجام‌شده از زمان موج اول کووید-۱۹ در اوایل سال ۲۰۲۰ - از جمعیت تخمینی ۴۰ میلیون نفر - تقریبا ۱۶۳ هزار آزمایش مثبت بوده است. وی گفت که از سال۲۰۲۰ تاکنون بیش از ۷۴۰۰مورد مرگ ناشی از کووید-۱۹ تایید شده است.ا ما ازآنجاکه آزمایش بسیار محدود است و علت مرگ در بسیاری از موارد، به‌ویژه در مناطق روستایی افغانستان ثبت نشده است، هیچ کس مقیاس واقعی تلفات پاندمی را نمی‌‌داند. دکتر اکبری درحالی‌که سرش را به نشانه تاسف تکان می‌‌داد، گفت که درباره این ویروس در افغانستان اطلاعات کمی وجود دارد. او که شکسته به نظر می‌‌رسد، تصریح کرد: «اگر موجی مانند موج دوم و سوم داشته باشیم، برای مقابله با آن مجهز نخواهیم بود.»

 

اخبار مرتبط