نگرانی چین از آینده تامین نفت خام

گروه بین‌الملل ـ میزان مصرف انرژی فسیلی به خصوص نفت خام در چین از ابتدای سال میلادی تاکنون بیش از ۵/۱۷درصد افزایش یافته است و همانگونه که سازمان بین‌المللی انرژی اعلام کرده است. همچنان هم ادامه خواهد یافت. این مساله باعث شده است تا چین به فکر افزایش ضریب امنیت انرژی بیفتد و راهکارهایی را به منظور بیمه کردن تامین نفت خام خود در دستور کار قرار دهد. چین از معدود کشورهای پر مصرف نفت خام است که ذخیره استراتژیک ندارد و این مساله باعث شده تا بسیار نسبت به واردات نفت خام آسیب‌پذیر باشد.

با وجود آنکه از اواسط سال ۱۹۹۹ نشانه‌‌های افزایش مصرف نفت در چین بروز کرد و این کشور رسما از سال ۲۰۰۳ در فهرست مصرف‌کنندگان بزرگ نفت خام قرار گرفت، اما اکنون تازه مقامات چینی به فکر اصلاح سامانه مدیریت واردات و ذخیره نفت خام خود افتاده‌اند که به اعتقاد بسیاری از تحلیلگران عدم وقوع بحران‌های نفتی باعث شده تا چین با این درجه از وابستگی به نفت خام، تاکنون در امان بوده باشد.

حمل و نقل یکی از مشکلات چین در بخش واردات نفت خام است. هر چند از این بابت مشکلی وجود ندارد و شرکت‌های بزرگ بین‌المللی این کار را انجام می‌دهند، اما همین شرکت‌های خارجی می‌توانند به مشکلی برای واردات نفت خام به چین تبدیل شوند. چین بیش از ۴۳درصد از نفت مورد نیاز خود را از خارج وارد می‌کند. از سوی دیگر ۹۰درصد از این نفت وارداتی با نفت‌کش‌های غول پیکری به چین وارد می‌شوند که تمامی در مالکیت و کنترل کشورهای خارجی هستند. چین اکنون به دنبال برپاکردن یک سامانه حمل و نقل نفت با استفاده از سوپرتانکرهایی است که تحت کنترل دولت این کشور باشند. هر چند قوانین حمل و نقل بین‌الملل نفت بسیار محکم‌تر از آن هستند که کشوری بتواند در آن اختلال ایجاد کند، اما برخی بحران‌ها می‌توانند شیپینگ نفت را مختل کنند و در این زمان وجود یک سامانه حمل و نقل داخلی از همه چیز کاراتر است.

براساس گزارش انیستیتوی مرکزی تحقیقات و استراتژی چین باید ۵۰درصد از حمل و نقل نفتی این کشور در بخش واردات به وسیله سوپر تانکرهای نفتکش چینی انجام شود. بر این اساس تا سال ۲۰۱۰ میلادی کشتیرانی چین باید خود را به تانکرهایی مجهز کند که مجموع ظرفیت‌ آنها ۷۵میلیون تن باشد و تا سال ۲۰۲۰ هم ظرفیت نفتکش‌های چینی به ۱۳۰میلیون تن برسد.

ژاپن یکی از کشورهایی بود که خیلی زود متوجه خطرات وابستگی به حمل و نقل خارجی در بخش نفت خام شد. این کشور اکنون دارای یک شبکه نفتکش به ظرفیت ۲۰میلیون تن است که هر سال ۸۰درصد از نفت وارداتی به این کشور را حمل می‌کنند. روزنامه چاینادیلی بااشاره به این مساله که چین سومین تولیدکننده بزرگ کشتی در جهان است، نوشت: اکنون فرصت مناسبی است تا با استفاده از این راهبرد، چین خود را برای حضوری فعال و قدرتمند در بخش‌های مختلف حمل‌ونقل نفت‌خام در جهان آماده کند و به شکل اصولی وارد تجارت حمل‌ونقل نفت‌خام شود.

برآوردهای اولیه نشان می‌دهد که چین دست‌کم ۵سال دیگر نیز وابستگی خود را به شیپینگ بین‌المللی نفت‌خام حفظ خواهد کرد، زیرا به موازات ورود سوپرتانکرهای این کشور به ناوگان حمل‌ونقل، میزان واردات این کشور نیز با ضریب رشد کنونی افزایش خواهد یافت. همچنین خبرگزاری شینهوا از چین گزارش داد تا پایان ماه اکتبر نخستین مخزن ذخیره استراتژیک نفت‌خام چین به بهره‌برداری می‌رسد. این مخزن چهارقلو که کار ساخت آن از سال ۲۰۰۴ میلادی آغاز شد توان ذخیره‌سازی بیش از ۵میلیون مترمکعب نفت را دارد. اکنون یکی از نگرانی‌های بازارهای جهانی تقاضای اضافی چین برای پر کردن مخازن استراتژیک است.

این مساله در صورتی که ناگهانی بوده و به تدریج انجام نگیرد می‌تواند شوک شدیدی را به بازار نفت وارد کرده و باعث افزایش قیمت‌ها شود. علاوه بر این مسائل، چینی‌ها به فکر تضمین‌های دیگری برای دریافت نفت‌خام هستند. به همین منظور مذاکراتی را برای ساخت خطوط لوله انتقال نفت با برخی کشورها آغاز کرده‌اند که روسیه مهم‌ترین کشور در این گفت‌وگوها است. خط لوله سیبری می‌تواند خیال مقامات چین را برای مدت‌ها آسوده کند. شرکت ملی نفت چین مذاکراتی را با روز نفت روسیه در این خصوص آغاز کرده است.