خاطره تراژیک سال ۱۹۹۸ زنده شد
جلوههای خشونت در افغانستان
عفو بینالملل در گزارش خود نوشت، برای آن ۳۰ خانوادهای که گریخته بودند، غذای اندکی وجود داشت. صبح روز بعد، در ۴ جولای، ۵ مرد و ۴ زن به روستا بازگشتند تا مقداری غذا تهیه کنند. در بازگشت، آنها دیدند که خانهشان غارت شده است و ستیزهجویان طالبان انتظارشان را میکشند. یکی از آن مردان به نام «وحید قرامان» ۴۵ ساله از خانهاش به دست طالبان بیرون کشیده شد، به پای راست او تیر زدند و او را روی زمین میکشیدند و میزدند. در بخش دیگری از گزارش عفو بینالملل آمده است که نفر بعد «جعفر رحیمی» نام داشت که ۶۳ساله بود. او بهشدت مورد ضرب و شتم قرار گرفت و پس از اینکه مقداری پول نقد در جیبش پیدا شد، به او انگ همکاری با نیروهای دولتی زدند. طالبان او را هم با چفیهای که دور گردنش بود، خفه کردند. سه نفری که جسد رحیمی را دفن میکردند، گفتند که بدن او آثار فراوانی از ضربوشتم داشت. «سید عبدالحکیم» ۴۰ساله از خانهاش بیرون کشیده شد، با چوب و قنداق تفنگ مورد ضرب و شتم قرار گرفت. دستان او را بستند و دو گلوله به پایش و دو گلوله به سینهاش شلیک کردند. یکی از شاهدانی که در مراسم دفن شرکت داشت، به عفو بینالملل گفت: «ما از طالبان پرسیدیم که چرا چنین میکنید و آنها گفتند که وقتی زمان، زمان جنگ است همه میمیرند. مهم نیست که شما اسلحه داشته باشید یا نه. زمان، زمان جنگ است.»
شاهدان به عفو بینالملل گفتند که «سعید احمد» ۷۵ساله اصرار داشت که طالبان بهدلیل سن بالای او کاری با وی ندارند. او میگفت بازمیگردم؛ اما با دو گلوله در سینهاش کشته شد. سایرین هم به شیوه مشابه کشته شدند یعنی با شلیک گلوله به سینهشان کشته شدند. بر اساس روایت الجزیره به نقل از عفو بینالملل، در میان کشتهها تمام ردههای سنی به چشم میخورند: از جوان ۲۸ساله تا پیرمرد ۷۵ساله. این کشتار تنها بخش کوچکی از کشتار طالبان را نشان میدهد. این گروه با تسلط بر شهرها و روستاها، تمام ارتباطات تلفنی را قطع میکردند و کنترل میکردند که چه عکس یا ویدئویی از این مناطق به اشتراک گذاشته میشود. «اگنس کالامارد» دبیرکل عفو بینالملل میگوید: «این جنایتها یادآور سابقه طالبان در گذشته است. » او میگوید: «این کشتارهای هدفمند نشان میدهد که اقلیتهای قومی و مذهبی در زیر لوای طالبان بهطور خاص در معرض خطر قرار دارند.»
به نوشته الجزیره، طالبان پس از فتح کابل به دنبال این بوده که چهرهای معتدلتر از خود به نمایش بگذارد. سخنگوی طالبان روز سهشنبه در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که این گروه هیچ برنامهای برای انجام حملات متقابل و انتقام جویانه علیه هر کسی که در دولت قبلی بوده، ندارد. این سخنگو اعلام کرد که هر کسی با خارجیها کار کرده باشد، مورد آزار نخواهد بود. مقامهای این گروه «عفو عمومی» اعلام کرده بودند؛ اما این در حالی است که گزارشهای منتشرشده که حاکی از خشونت طالبان همچون دهه ۹۰ است. «جیم هایلبروک» هم در گزارش ۲۱ آگوست برای نیویورکتایمز نوشت، کابل ملغمهای از همهچیز است. هرجومرج در فرودگاه، آرامش در برخی دیگر از نقاط شهر. برخی کاسبان به کسبوکارهای خود بازگشتند؛ اما بسیاری دیگر میکوشند تا بار و بنه بسته و از کشور خارج شوند. برخی پنهان شدهاند و از جان خود بیم دارند. زنان بهشدت ترسیدهاند. نشانههایی از محدودیتهای طالبان به چشم میخورد. برخی نیروهای گشتی این گروه به شهروندانی که پرچم سه رنگ افغانستان را حمل میکنند، تعرض میکنند. این گزارشگر با اشاره به وقوع خشونتها در افغانستان نوشت: اگرچه خشونتها دامان خیلیها را میگیرد، اما هزارهها بهطور خاص در معرض خطرات بیشتری هستند. با این حال، در میان هزارهها جوانانی هستند که معتقدند «طالبان کاری با ما ندارند». او میپرسد: «چرا آنها باید به من آسیب بزنند؟» طالبان در زمانی که افغانستان را در ید قدرت خود داشتند؛ یعنی در فاصله ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱، هزارهها را بهشدت آزار میدادند. بهطور مثال، در سال ۱۹۹۸، حدود ۲ هزار هزارهای را از دم تیغ گذراندند.
در هر حال، «کتی راجرز» هم در گزارش ۲۱ آگوست برای نیویورکتایمز نوشت، بایدن روز جمعه ۲۹ مردادماه وعده داد که هر چه زودتر نیروهای آمریکایی را از افغانستان خارج خواهد کرد. او این خروج را «یکی از بزرگترین و دشوارترین پروازها در تاریخ» خواند. بایدن در مصاحبه روز جمعه خود خطاب به نیروهای آمریکایی افزود: «بگذارید به صراحت بگویم: هر آمریکایی که بخواهد به کشور بازگردد، ما آنها را خواهیم آورد. اما نمیتوانم وعده دهم که پیامد نهایی چه خواهد بود یا آیا این خروج بدون خطر خواهد بود یا نه؟» بایدن ضمن دفاع از تصمیم خود برای خروج گفت که در این فرآیند سرعت به خرج داده خواهد شد. با این حال، وی بهدلیل این خروج بهشدت مورد انتقاد قرار گرفته است. مشاوران بایدن میگویند با طالبان در حال مذاکرهاند تا مسیر امن برای دسترسی نیروهای آمریکایی به فرودگاه را برقرار سازند. اما برخی گزارشها حاکی از این است که تعدادی از نیروهای آمریکایی در مسیر حرکت به فرودگاه از سوی نیروهای طالبان مورد ضرب و شتم قرار گرفتهاند. هنوز مقامهای آمریکایی صحت این خبر را تایید نکردهاند.
بایدن در مصاحبه خود گفت نسبت به تحولات نگرانکننده در کابل واقعا ناراحت است؛ اما در عین حال، بر تصمیم خود مبنی بر خروج کامل پافشاری میورزد. همزمان با خروج نیروهای آمریکایی، برخی خبرها حاکی از شکلگیری خیزش مردمی در افغانستان برای مقابله با طالبان است. در جدیدترین تحول، خبرگزاریها اعلام کردند که «نیروهای خیزش مردمی» سه ولسوالی به نامهای «پل حصار»، «ده صلاح» و «بنو» در ولایت بغلان را از طالبان پس گرفتند. ولسوالی پل حصار در همسایگی ولایت «پنجشیر» قرار دارد که طالبان هنوز موفق به تصرف آن نشده است. در این ولایت، احمد مسعود خواستار کمک کشورهای جهان برای مقابله با طالبان شده است.