رویارویی غرب با اردوغان
اکثر اعضای شورای امنیت پیشنویس قطعنامه پیشنهادی انگلیس درباره تحولات قبرس در پی تصمیم ترکیه برای بازگشایی بخشی از ناحیه واروشا را رد کرده و خواستار بهکارگیری واژههای سختگیرانهتر در متن قطعنامه شدند. پیشنویس پیشنهادی انگلیس بدون اینکه نامی از ترکیه یا بخش ترکنشین قبرس برده باشد، خواستار تغییر تصمیم بازگشایی واروشا و اجتناب از اقدامات یکجانبه شده است. در آن جلسه ارسین تاتار، رهبر قبرس ترکنشین گفته بود ۵/ ۳ کیلومتر مربع از منطقه واروشا از نظامی به غیرنظامی تبدیل خواهد شد.
در این پیشنویس بار دیگر تاکید شد اقداماتی که در راستای قطعنامههای آن نیست اصلا نباید در رابطه با واروشا انجام شود. طبق قطعنامه ۱۱ مه ۱۹۸۴، شورای امنیت هرگونه تلاش برای استفاده از واروشا از طرف مردمی به غیر سکنه اصلی آن را «غیر قابل قبول» دانسته و به انتقال آن منطقه به اداره سازمان ملل تاکید دارد. قطعنامه ۱۴ سپتامبر ۱۹۹۲ نیز به اجرای قطعنامه ۱۹۸۴ و گسترش کنترل نیروهای صلحبان سازمان ملل در قبرس برای مشمول شدن واروشا تاکید دارد.
واروشا منطقهای در جنوب شهر فاماگوستای قبرس است. این منطقه پیش از حمله ترکیه به قبرس در سال ۱۹۷۴ یکی از مناطق مهم برای گردشگری این کشور به شمار میآمد؛ اما پس از حمله ترکیه و فرار ساکنان، از آن زمان تاکنون به یک منطقه تبدیل شده است. بعضی از رسانههای ترکیه اخباری مبنی بر اینکه اردوغان قصد احداث یک پارک و یک مسجد در واروشا را دارد و در نهایت آن را به یک مکان توریستی تبدیل کند، منتشر کردهاند.
وزارت خارجه ترکیه بیانیه شورای امنیت سازمان ملل در رابطه با تغییر یکجانبه وضعیت شهر واروشا در قبرس را رد کرد و مدعی شد: «بیانیه شورای امنیت و همچنین اظهارنظرهای کشورهای مختلف درباره واروشا را که بر پایه ادعاهای بیاساس و بدون تطبیق با واقعیتها در این جزیره است، رد میکنیم. بیانیه شورای امنیت «بر پایه تبلیغات سیاه قبرس یونانی – یونان و ادعاهای بیاساس» است و قطعنامههای سازمان ملل «بالاتر از حقوق مالکیتی و حاکمیتی قرار ندارند. واروشا به قبرس ترکنشین در شمال تعلق دارد و تمام تصمیمات مقامهای این منطقه درباره این شهر تحت حفاظت سازمان ملل، مطابق با قوانین بینالمللی است.»
در این میان وزیر خارجه آمریکا اقدامات ترکهای قبرس در واروشا با حمایت آنکارا را تحریکآمیز، غیرقابل قبول و ناسازگار با تعهدات پیشین این کشور برای تعامل سازنده در گفتوگوهای سازش دانست. این اقدام با قطعنامههای ۵۵۰ و ۷۸۹ شورای امنیت در تضاد است. این قطعنامهها به صراحت خواهان اداره واروشا توسط سازمان ملل هستند. با شرکای همنظر خود برای ارجاع این وضعیت نگرانکننده به شورای امنیت کار خواهیم کرد. مهم است که از اقدامات تحریکآمیز یکجانبه که باعث تشدید تنشها در جزیره قبرس میشود و تلاشهای انجام شده برای از سرگیری مذاکرات سازش قبرس را براساس مصوبات شورای امنیت با مانع روبهرو میکند، پرهیز شود. آمریکا «ترکهای قبرس و ترکیه» را به صرف نظر کردن از این تصمیم خود و همه اقدامات اتخاذ شده از اکتبر سال ۲۰۲۰ ترغیب میکند. وزیر امور خارجه انگلیس نیز از اعلام رئیسجمهور ترکیه درباره بازگشایی منطقه واروشا ابراز نگرانی کرد و و آن را مخالف قطعنامههای شورای امنیت و موجب تضعیف روند حلوفصل[اختلافات] در قبرس میداند.
سخنگوی وزارت خارجه روسیه نیز اعتقاد دارد ما از تغییر یکجانبه موقعیت منطقه حمایت نمیکنیم. این گام نگرانی ایجاد خواهد کرد. مساله قبرس باید در چارچوب حقوق بینالملل حل شود. اوضاع مربوط به مساله قبرس، موقعیت واروشا و تحولات در منطقه را از نزدیک پیگیری میکنیم. نمیتوان انتظار داشت تغییر موقعیت ماراش، نگرانی نداشته باشد. از نظر ما تمامی اقدامات مغایر با تصمیمات شورای امنیت سازمان ملل که آغاز مجدد مذاکرات را با مشکل مواجه میکند، غیرقابل قبول است. برای حل نهایی مساله قبرس، باید دیدارها میان ملتها مجددا آغاز شود، این امر میتواند به حصول تفاهم در موضوع ماراش نیز کمک کند.
جزیره قبرس در سال ۱۹۷۴ بعد از حمله ترکیه که با کودتایی برای اتحاد قبرس با یونان تحریک شد، به دو بخش قبرس ترکنشین در شمال و قبرس یونانینشین در جنوب تقسیم شد که بخش جنوبی از سوی جامعه بینالمللی به رسمیت شناخته میشود. منطقه واروشا که به شهر ارواح معروف است، پیش از ۱۹۷۴ قطب گردشگری قبرس به شمار میرفت. پس از آنکه حدود ۱۵ هزار سکنه واروشا با پیشروی نیروهای ترکیه از آنجا گریختند، این منطقه بسته شد تا سال پیش که مقامات ترکیه و قبرس ترکنشین دوباره از بازگشایی آن خبر دادند.
اردوغان پس از سفر اخیرش به قبرس شمالی مدعی شد: «قبرس شمالی در مقایسه با ۲۰ سال پیش به شکل باورنکردنی تغییر کرده است. دولتهای قبل از ما چنین دغدغهای نداشتند. ما از زیر دریا به جزیره قبرس آب انتقال دادیم. به عنوان طرف ترک سالهاست که دیدگاه سازنده خود را ادامه میدهیم. این ما هستیم که برای تولید راهحل تلاش میکنیم. به جای متمرکز شدن به پارامترهایی که حل نمیشوند، چشمانداز راهحل واقعبینانه نشان داده و از لزوم موقعیت مساوی و حاکم ترکهای قبرس دفاع میکنیم. در رویکرد ماراش(واروشا) وارد مرحله دوم شدهایم. ای کاش برادران ما در قبرس شمالی برای خرید ملک در این منطقه مراجعه کنند. حتی ممکن است بعضی در ترکیه هم درصدد خرید ملک در ماراش برآیند. اظهارات اردوغان مبنی بر اینکه بخشی از منطقه نظامی را غیرنظامی اعلام خواهد کرد، با واکنش رسانههای یونان روبهرو شد. به ادعای این قبیل رسانهها، ترکیه قصد دارد زمینهای متعلق به شهروندان بخش یونانینشین جزیره را به ترکها بدهد.