پنج سال پیش، باراک اوباما پیغام مهمی به عربستان سعودی‌ها داد. او هشدار داده و مدعی شده بودکه «رقابت میان سعوی‌ها و ایران به تغذیه جنگ‌های نیابتی و آشوب در سوریه، عراق و یمن کمک کرده است.» راه‌حل اوباما چنین بود «پیدا کردن راهی موثر برای شراکت در همسایگی.» چشم‌اندازی که اوباما از ایجاد تعادلی جدید در خاورمیانه ترسیم کرده بود، سبب نگرانی عربستان سعودی و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس شد. احساسی که احتمالا با شنیدن سخنان جو بایدن در چهارم فوریه برای آنان دوباره تکرار شد. به گزارش هفته‌نامه اکونومیست، در سخنرانی‌ای که رئیس‌جمهور جدید آمریکا، در وزارت امور خارجه ایالات متحده داشت، جنگ در یمن را «فاجعه انسانی و استراتژیک» خواند. اکنون در هفتمین سال این جنگ، ائتلاف به رهبری عربستان سعودی و حوثی‌ها در یمن در حال نبردند. بایدن در سخنرانی خود گفت اگر چه فروش سلاح‌های دفاعی به عربستان سعودی ادامه خواهد داشت، اما به تمامی پشتیبانی تهاجمی خود از جمله فروش تسلیحات مربوطه در جنگ با یمن خاتمه می‌دهد. امری که ماشین جنگی عربستان را با دشواری روبه‌رو خواهد کرد. بر اساس اطلاعات منتشر شده از سوی موسسه تحقیقات صلح استکهلم (SIPRI) بین سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹ عربستان سعودی بزرگ‌ترین وارد‌کننده سلاح در جهان بوده است. از این میان حدود سه چهارم تسلیحات وارد شده از ایالات متحده و ۱۳درصد از آن از بریتانیا وارد شده است. گرچه عربستان سعودی تمامی تانک‌ها و هواپیماهای جنگی مورد نیاز خود را داراست اما ممنوعیت جوبایدن می‌تواند تامین مهمات از جمله معامله بزرگ لحظه آخری دونالد ترامپ در ماه دسامبر را برای تامین بمب از بیخ و بن ساقط کند.  در این میان جزئیات سیاستی که جو بایدن اتخاذ کرده، بسیار مهم خواهد بود. اگر آمریکا فقط عرضه بمب‌های هوشمند را متوقف کند، سعودی‌ها ناگزیر به استفاده از بمب‌های کمتر مطمئن خواهند شد که این امر کمک چندانی برای یمنی‌ها نخواهد بود. اما بایدن می‌تواند تنها به این موضوع اکتفا نکند و جلوتر نیز برود، چرا که مساله فقط سلاح نیست، بلکه نحوه استفاده از تسلیحات نیز اهمیت بالایی دارد. بنا به گفته کاخ سفید گرچه دونالد ترامپ عملیات سوخت‌گیری را برای هواپیماهای ائتلاف به رهبری عبرستان متوقف کرده بود، اما همچنان به این ائتلاف، خدمات مشاوره‌ای، اطلاعات محدود، لجستیکی و پشتیبانی ارائه می‌داد. این در حالی است که بنا به گفته تام بکت، از موسسه تحقیقات بین‌المللی مطالعات استراتژیک، اگر ایالات متحده نگهداری از جت‌های عربستان را متوقف کند، بالغ بر ۵۰درصد از نیروی هوایی عربستان تحت تاثیر قرار خواهند گرفت. اقدام بایدن می‌تواند سایر شرکای عربستان سعودی را نیز تحریک کند. در ۲۹ژانویه، ایتالیا فروش موشک و بمب به عربستان و امارات متحده عربی به ارزش ۴۸۵ میلیون دلار را بنا به مشارکت این دو کشور در جنگ یمن، لغو کرد. از سوی دیگر در ۴ فوریه، توبیاس الوود، نماینده محافظه کار بریتانیا که اکنون ریاست کمیته دفاعی مجلس عوام را بر عهده دارد، گفت بریتانیا نیز باید این الگو را دنبال کند. چنین اقداماتی می‌تواند تبعات جدی برای نیروی هوایی عربستان در پی داشته باشد. هواپیماهای غیرآمریکایی مهم برای عربستان جنگنده‌های اروپایی تایفون است که توسط یک کنسرسیوم اروپایی ساخته شده و باید توسط تکنسین‌های غربی سرویس شود.

متاسفانه در این میان، آنچه انجام نخواهد شد، پایان هرج و مرج در یمن است. سعودی‌ها فقط بازیگر در این جنگ پیچیده هستند. حوثی‌ها دهه‌هاست با دولت یمن و گاهی با نیروهای مسلح عربستان در نبرد هستند. اکنون که آنان موفق به فتح صنعا- پایتخت یمن- شده‌اند، جسارت بیشتری پیدا کرده‌اند و اشتیاق کمتری برای سازش دارند.  سخنرانی بایدن می‌تواند زمینه‌ساز تغییرات گسترده در روابط ایالات متحده با عربستان شود. این دو کشور شراکتی ۷۶ساله از زمان ملاقات فرانکلین روزولت با ملک عبدالعزیز در سال ۱۹۴۵ دارند، اما اکنون این مشارکت ناکارآمد شده است. حملات ۱۱سپتامبر انگشت افراط‌گرایی را به سوی عربستان نشانه رفت و اشغال عراق توسط آمریکا سبب رعب و وحشت سعودی‌ها به دلیل بی‌ثبات شدن منطقه شد.

در زمان تصدی‌گری اوباما در کاخ سفید، سعودی‌ها به شکلی ساده‌لوحانه به دیدن وی آمدند. با این وجود زمانی که باراک اوباما در بحبوحه انقلابی در مصر از حسنی مبارک، پس از ۳۰سال دیکتاتوری، خواست که از قدرت کناره گیرد، این برای عربستان به معنای خیانت به یک متحد قدیمی از سوی آمریکا تعبیر شد و از تکرار این فرجام برای خود نگران شدند. فاجعه بزرگ‌تر برای عربستان اما در ۲۰۱۵ رقم خورد، زمانی‌که اوباما توافق هسته‌ای با ایران را امضا کرد. توافقی که برای اوباما، میراث ریاست جمهوری‌اش خوانده شد اما برای عربستان، اعطای غیرمنطقی فرصت رشد اقتصادی و مشروعیت به ایران بود که آنان سرسختانه در تلاش برای ممانعت از آن بودند. بنابراین جای تعجب نیست که سعودی‌ها از رفتن اوباما خوشحال شدند و از هیچ تلاشی برای جلب نظر ترامپ دریغ نکردند. ترامپ اولین سفر خارجی خود را به ریاض انجام داد، جایی که میزبانان با رقص شمشیر از او استقبال کردند. ترامپ در دوره چهار ساله خود از انتقاد به سعودی طفره رفت و حتی پس از قتل جمال خاشقجی- روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان درسال ۲۰۱۸- به حراست از عربستان از پیامدهای این قتل پرداخت. خروج ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران نیز با استقبال عربستان روبه‌رو شد. با همه این احوال، ترامپ شریکی غیرقابل اعتماد بود. زمانی که آمریکا در تلافی حمله ایران به تاسیسات نفتی عربستان در ۲۰۱۹ اقدامی انجام نداد، سعودی‌ها و سایر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس ناامید شدند. اکنون بسیاری از دموکرات‌ها و حتی جمهوری‌ خواهان، خواهان مجازات عربستان در مساله یمن و خاشقجی هستند.

با همه این احوال، آمریکا ممکن است از عربستان خشمگین باشد اما این کشور همچنان یک تولیدکننده بزرگ نفت، یک عضو G۲۰ و یک شریک مهم در مبارزه با تروریسم است. در نتیجه بایدن نمی‌تواند به راحتی روابط خود را با این کشور قطع کند. بایدن باید رویکرد جدیدی در روابط با عربستان اتخاذ کند، رویکردی که نه منجر به تحریک انگیزه‌های عربستان شود و نه ترس‌های آنان را تقویت کند.

اخبار مرتبط