احتمال لغو قرارداد گازی آلمان و روسیه

شامگاه چهارشنبه، ۱۲ شهریور صدراعظم آلمان درباره وضعیت الکسی ناوالنی، موضع‌گیری کرد. مرکل ضمن بیان اینکه منتقد سرسخت رئیس‌جمهوری روسیه با ماده عصبی «نوویچوک» مسموم شده است گفت: ناوالنی «قربانی یک جنایت» شده است. مرکل افزود: کسانی قصد سر به نیست کردن او را داشته‌اند و از این طریق می‌خواستند او را به سکوت وادارند. مرکل در ادامه تصریح کرد: اکنون سوالاتی مطرح است که «فقط دولت روسیه می‌تواند به آنها پاسخ دهد.» پیش‌تر اشتفان زایبرت، سخنگوی دولت فدرال آلمان هم گفته بود، یک آزمایشگاه ویژه نیروهای مسلح این کشور به این نتیجه رسیده است که ناوالنی با یک ماده عصبی شیمیایی از گروه «نوویچوک» مسموم شده است. «هایکو ماس»، رئیس دستگاه دیپلماسی آلمان هم تاکید کرد دولت مصمم است، بر اساس یافته‌های جدید در قبال مسمومیت ناوالنی به‌طور هماهنگ با شرکای خود در اتحادیه اروپا و ناتو واکنش نشان دهد. قرار است در این راستا با سازمان منع کاربرد جنگ‌افزارهای شیمیایی (OVCW) هم مذاکره شود.  «نوویچوک» چیست؟ در دهه‌های ۱۹۷۰ و ۱۹۸۰ در اتحادیه جماهیر شوروی سابق حدود ۱۰۰ گونه ماده «نوروتوکسین نوویچوک» تولید شد که از خطرناک‌ترین سم‌های عصبی تهاجمی به‌شمار می‌روند. «نوویچوک» غالبا به‌صورت پودر بسیار ریزی به‌کار می‌رود که از طریق پوست یا مجاری تنفسی وارد بدن می‌شود و معمولا طی چند ساعت به مرگ از طریق خفگی می‌انجامد. تشخیص این سم در بدن بسیار دشوار است و احتمال زنده ماندن قربانیان بسیار کم. سرگئی اسکریپال، جاسوس سابق بریتانیا و دخترش نیز با همین ماده مسموم شده بودند ولی آن دو به‌سختی جان سالم به‌در بردند.  با این توصیف، بعضی از اعضای حزب مرکل به اصرار از او خواسته‌اند تا خط لوله «نورد‌استریم۲» را ملغی کند. «استیون ارلانگر» و «ملیسا ادی» در گزارش ۴ سپتامبر برای نیویورک‌تایمز نوشتند: این جفت خط لوله که در زیر دریای بالتیک در حال ساخت است از سوی کنسرسیومی به رهبری غول انرژی روسیه یعنی «گاز پروم» در حال ساخت است که مالک آن است. این خط لوله باعث می‌شود ظرفیت عرضه گاز طبیعی دو برابر شده و مستقیم از روسیه به آلمان جریان یابد. بسیاری در آلمان و اروپا و ایالات متحده از مرکل انتقاد می‌کنند که با این کار موجب افزایش اهرم نفوذ مسکو در آلمان شده و کمک می‌کند که جیب دولت روسیه پر شود. اما این خط لوله تا ۹۴ درصد تکمیل شده است و او هم از ضرورت اتمام آن دفاع کرد. قرار بود این خط لوله جمعه گذشته افتتاح شود. در آن زمان ناوالنی در برلین بستری بود اما هنوز «نوویچوک» رسما اعلام نشده بود. با شناسایی سم مذکور اما، بار دیگر بحث در مورد خط لوله نورداستریم‌۲ داغ شده است.

«ارلانگر- ادی» در گزارش خود نوشتند: برای مدتی طولانی، مرکل حامی مشارکت تجاری و دیپلماتیک با روسیه و چین بود هرچند این دو کشور در «سرکوب داخلی» و «پرخاشگری خارجی» ید طولایی دارند. استدلال مرکل این است که روسیه بسیار نزدیک به اروپاست و چین هم به لحاظ اقتصادی بسیار قدرتمند است و نمی‌توان آنها را منزوی کرد و آن تجارت اهرم فشاری بر آنها به ما می‌دهد که تحریم‌ها نمی‌دهد. برای مرکل پیش بردن هر دو روش سخت است. سیاست خارجی آلمان پس از اشغال کریمه از سوی روسیه و سقوط هواپیمای مسافری مالزی آشکارا رویکردی قاطعانه بوده و در مورد چین هم به خاطر سرکوب و بی‌پروایی داخلی و خارجی‌اش در دوران رهبری «شی» چنین بوده است.

به نوشته گزارشگران نیویورک‌تایمز، «نورد‌استریم۲» - که از سوی شرکای ائتلافی مرکل تبلیغ می‌شود – به جایی رسیده که دفاع از آن مشکل می‌شود چرا که مالک گازپروم و کنترل‌کننده اصلی آن در حقیقت کرملین و شخص پوتین است. اکنون مرکل باید آن دو راهی را حل کند؛ آیا می‌تواند امر اقتصاد را از امر سیاست تفکیک کند؟ با این حال، بسیاری از آلمانی‌ها می‌پرسند چگونه است که مرکل از یک سو روسیه را «دولتی شرور» جلوه می‌دهد و از سوی دیگر به این کشور به چشم یک «شریک تجاری مشروع» در آینده می‌نگرد؟ روز پنج‌شنبه ۱۲ شهریور، «نوربرت روتگن»، عضو بلندپایه حزب دموکرات‌مسیحی آلمان و رئیس کمیته سیاست خارجی پارلمان این کشور (بوندستاگ) در رابطه با مسمومیت آلکسی ناوالنی، منتقد رئیس‌جمهوری روسیه موضع‌گیری کرد. او اظهار کرد: «با پوتین باید فقط با زبان سخت‌گیرانه صحبت کرد. ما باید به زبانی واکنش نشان دهیم که پوتین می‌فهمد.»  روتگن ضمن بیان اینکه واکنش‌های دیپلماتیک به مسمومیت ناوالنی کافی نیست به پروژه گاز «نورداستریم۲» اشاره کرد. به اعتقاد او می‌توان از این پروژه به‌عنوان اهرم فشار استفاده کرد. خط لوله «نورداستریم۲» قرار است گاز روسیه را به‌طور مستقیم از طریق دریای بالتیک به آلمان منتقل کند. رئیس کمیته سیاست خارجی پارلمان آلمان در ادامه تاکید کرد: اعضای اتحادیه اروپا باید به‌طور هماهنگ «پاسخ مناسبی» به این حادثه بدهند. «کریستیان لیندنر»، رهبر حزب لیبرال‌های آزاد آلمان هم در واکنش به پیشنهاد روتگن گفت: «رژیمی که کشتار با گازهای شیمیایی را برنامه‌ریزی می‌کند، شریک مناسبی برای پروژه‌های بزرگ از جمله پروژه‌های خط لوله نیست.» مارکوس زودر، رهبر حزب سوسیال‌مسیحی آلمان، اما از در مخالفت در آمد و گفت: خط لوله «نورداستریم۲» یک پروژه خصوصی است و به دولت آلمان به‌طور مستقیم ربط ندارد. او افزود: مجری اصلی طرح خط لوله «نورداستریم۲» غول انرژی روسیه «گازپروم» است، اما نیمی از ۱۰ میلیارد یورو هزینه آن را پنج شرکت اروپایی «او.ام.وی»، «وینترشال»، «دآ.ان.جی»، «اونیپر» و «شل» به‌عهده گرفته‌اند.  گزارشگران نیویورک‌تایمز در بخش دیگری از گزارش خود نوشتند، دولت ترامپ و بسیاری از اعضای کنگره تلاش کرده‌اند تا این خط لوله را از طریق تحریم‌های ثانویه یعنی هدف قرار دادن شرکت‌هایی که در این پروژه همکاری دارند، متوقف سازند. آنها همچنین می‌کوشند مانع دسترسی آنها به بازار آمریکا و نظام بانکی این کشور شوند. مرکل و اتحادیه اروپا این اقدام آمریکا را مورد انتقاد قرار داده و می‌گویند این کار در برابر دشمنان مشروع است نه برای متحدان. «دانیلا شوارتزر»، مدیر شورای روابط خارجی آلمان، اظهار کرد: اگرچه خانم مرکل تمایلی به تسلیم شدن در برابر فشارهای آمریکا ندارد، اما مسمومیت ناوالنی «اکنون دلیل دیگری برای این کار به او می‌دهد. او می‌تواند این کنار گذاشتن احتمالی خط لوله را به گردن روس‌ها بیندازد، نه به گردن آمریکایی‌ها.» مرکل در دفاع از پروژه تنها نیست. برخی دیگر از اعضای حزب وی از موضع وی حمایت کردند و دلیل آن را حفظ اهرم فشار بر مسکویی می‌دانند که به درآمد این خط لوله نیاز دارد. آنها بر این باورند که از این طریق می‌تواند بر روسیه اعمال فشار کرد. «یورگن ‌هاردت»، سخنگوی سیاست خارجی محافظه‌کاران در پارلمان، گفت: «ما نیازمند یک پاسخ مشترک اروپایی هستیم و باید اهرمی داشته باشیم که پاسخ قوی را تضمین کند و این اهرم می‌تواند اقتصاد باشد.»