کرونا معادلات سیاسی در تل‌آویو را برهم زد
اسرائیل در آستانه ائتلاف نتانیاهو و گانتس؟
«ایزابل کرچنر» در گزارش ۱۳ آوریل برای نیویورک تایمز نوشت، هر دو طرف- که در بحث‌هایشان بر سر نحوه تقسیم قدرت به اختلاف برخورده بودند- نتوانستند تا پیش از مهلت زمانی که در نیمه شب دوشنبه (۲۵ فروردین ماه) مقرر شده بود به توافق دست یابند. در بیانیه‌ای که دفتر «ریون ریولین»، رئیس این رژیم، روز سه‌شنبه منتشر کرد، تمدید این مهلت زمانی به درخواست طرفین با این درک صورت پذیرفته که آنها به توافق نزدیک شده‌اند. اگر نتانیاهو- گانتس نتوانند تا چهارشنبه شب اختلاف خود را رفع کنند و کابینه را تشکیل دهند، انتظار می‌رود رئیس‌جمهور این وظیفه را به پارلمان واگذارد؛ مساله‌ای که شمارش معکوس برای انتخابات جدید- چهارمین انتخابات در یک سال- را کلید خواهد زد.
پارلمان ۲۱ روز زمان دارد تا نامزد نخست‌وزیری را که مورد حمایت ۶۱ نفر از پارلمان ۱۲۰ عضوی است، تعیین کند. اگر پارلمان هم نتواند نامزد مورد نظر را تعیین کند، خود به خود منحل شده و بار دیگر اسرائیلی‌ها را به سوی صندوق‌های رای می‌کشد. در نطق‌های تلویزیونی مجزا در دوشنبه شب، درست قبل از پایان مهلت نهایی، گانتس و نتانیاهو از اشتیاق خود برای کابینه وحدت سخن گفتند و به وضعیت اضطراری که به خاطر ویروس کرونا به وجود آمده اشاره کردند اما هیچ یک سخنی از این به میان نیاوردند که آیا در مسیر توافق حرکت می‌کنند یا خیر. نتانیاهو نطق خود را با توضیح مفصل در مورد محدودیت‌های اخیر به خاطر کرونا شروع کرد و افزود:«ما تمام تلاش خود را می‌کنیم که به وحدت دست یابیم؛ چیزی که این روزها کشور به آن نیازمند است.» سپس بلافاصله از گانتس خواست وارد مذاکره شود. نتانیاهو همچنین در توییتر نوشت: «بنی، در اقامتگاه نخست‌وزیری منتظرت هستم. بیا با هم دیدار کرده و همین امشب بر تشکیل دولت اضطراری ملی توافق کنیم که موجب نجات زندگی و کار بسیاری از اسرائیلی‌ها خواهد شد.» گانتس، که نیم ساعت بعد نطقی جداگانه داشت و از قضا از حمایت پارلمانی بیشتری نسبت به نتانیاهو برخوردار است، از نتانیاهو خواست با او وارد توافق شود. او گفت: «نتانیاهو، ما به لحظه حقیقت رسیده‌ایم. اسرائیلی‌ها از ما- هر دوی ما- انتظار دارند تا تصمیمات سخت بگیریم.»
به نوشته گزارشگر نیویورک تایمز، انتخابات ماه گذشته که سومین انتخابات فراگیر از آوریل ۲۰۱۹ به بعد در اسرائیل بود، باعث شد حزب «آبی و سفید» بنی گانتس از مزیت عددی در پارلمان برخوردار باشد اما مانند حزب محافظه‌کار «لیکود»، حزب متبوع نتانیاهو، نتواند ائتلاف اکثریت را تشکیل بدهد. تنها راه خروج از بن‌بست همانا متحد کردن نیروهایشان بود. گانتس که دل خوشی از نتانیاهو ندارد، ماه گذشته گفته بود به‌خاطر اسرائیل هم که شده در کنار نتانیاهو برای تشکیل کابینه نخواهد نشست چرا که او با اتهامات فساد دست به گریبان است. با این حال، گانتس پذیرفت که برای تشکیل کابینه وحدت وارد مشارکت شود؛ مشارکتی که البته در آن نتانیاهو برای ۱۸ ماه نخست‌وزیر خواهد ماند و سپس گانتس برای ۱۸ ماه بعدی نخست‌وزیر خواهد شد. گانتس بلافاصله و در نتیجه فشارهای سیاسی حرف خود را پس گرفت چرا که حامیانش او را به خیانت علیه اعتماد خود متهم کردند. گانتس در سخنرانی روز دوشنبه خود با اعلام اینکه منافع اسرائیل بر منافع او برتری دارد گفت: «من با خودم و با تصمیم خودم مشکلی ندارم.» گانتس گفت:«وضعیت اضطراری که بر اسرائیل و کل دنیا تحمیل شده به رهبران اجازه نمی‌دهد چشم و گوش خود را ببندند و فقط نظاره‌گر باشند.» بسیاری از تحلیلگران نمی‌دانند که آیا نتانیاهو- که عنوان دیرپاترین نخست‌وزیر اسرائیل را یدک می‌کشد- واقعا خواستار توافق است یا اینکه برنامه او خنثی کردن گانتس با هدف برپایی دور چهارم انتخابات است. حتی اگر وظیفه تشکیل کابینه به پارلمان محول شود، نتانیاهو و گانتس هنوز سه هفته فرصت دارند تا مذاکره بر سر تقسیم قدرت را ادامه دهند. گزارشگر نیویورک تایمز می‌افزاید، از سوی دیگر، نتانیاهو که پی برده مخالفان در وضعیتی متفرق و دسته دسته به سر می‌برند و از حمایت ۵۹ عضو پارلمان برخوردار است، می‌کوشد پارلمان را متقاعد سازد که به او رای دهند تا او بتواند کابینه شکننده خود را تشکیل دهد. اگر هیچ یک از این موارد رخ ندهد، برگزاری چهارمین دور انتخابات اجتناب‌ناپذیر است. «کرچنر» می‌نویسد، تا کنون مذاکرات وحدت با دشمنی همراه بوده چرا که نتانیاهو بر تضمین تداوم حضور خود در قدرت متمرکز بوده، هرچند پرونده‌هایی هم در دستگاه قضایی دارد. به گفته مقام‌های حزب «آبی و سفید»، مذاکرات وحدت هفته گذشته در حالی شکست خورد که نتانیاهو تلاش داشت رویه‌های انتخاب قضات دیوان عالی را تغییر دهد. تحلیلگران می‌گویند، پس از اینکه مذاکرات چند روز بعد از سر گرفته شد، نتانیاهو تا حد زیادی نگران یافتن راهی برای فائق آمدن بر تصمیمات دیوان عالی بود؛ دیوانی که تلاش داشت مانع انتخاب او برای تشکیل کابینه شود.
الجزیره هم در گزارش دیروز سه‌شنبه ۲۶ فروردین ماه نوشت، نتانیاهو- گانتس به «پیشرفت‌های مهمی» در تشکیل کابینه وحدت دست یافته‌اند تا بتوانند بر بحران ناشی از کرونا و پایان دادن به بن‌بست سیاسی فائق آیند. این گزارش می‌افزاید: با این حال ادعاهای مربوط به «پیشرفت در مذاکرات» دست کم از انتخابات ۲ آوریل (زمان سومین انتخابات در اسرائیل) به این سو تکرار شده است اما نتیجه‌ای از آن بیرون نیامده است. با این حال، گزارش الجزیره هم حاکی است که اگر بن‌بست ادامه یابد و مذاکرات طرفین به نتیجه نرسد، احتمالا برگزاری چهارمین انتخابات در یک سال در افق نمایان است. به نوشته الجزیره، گانتس در آخرین لحظات منتهی به پایان مهلت زمانی گفت نتانیاهو می‌خواهد کشور را به سوی انتخاباتی ناخواسته در بحبوحه یک بحران ملی سوق دهد. گانتس در بخشی از نطق تلویزیونی خود گفت: «نتانیاهو، لحظه حقیقت این است. این یا یک کابینه اضطراری خواهد بود یا- خدای نکرده- انتخابات پرهزینه و غیرضروری دور چهارم آن هم در بحبوحه یک بحران. تاریخ هیچ‌یک از ما را نخواهد بخشید.»
گزارش الجزیره هم همچون نیویورک تایمز بر این مساله تاکید دارد که طی سه دور انتخابات قبلی، گانتس گفته بود هرگز با نتانیاهو نه سر یک میز خواهد نشست و نه در یک کابینه حضور خواهد یافت؛ آن هم دولتی که رهبر آن تحت پیگرد قضایی است. با این حال، گانتس به تازگی اعلام کرده بود که به دلیل بحران کرونا متقاعد به تغییر موضع خود شده است؛ اقدامی که موجب شد سیلی از اتهامات از سوی حامیان سیاسی‌اش روانه او شود. الجزیره می‌افزاید: دو طرف به وضعیت «دو نخست‌وزیر در یک اقلیم» نزدیک شده بودند به این صورت که هر یک ۱۸ ماه در قدرت بماند اما هفته گذشته این رویکرد هم به بن‌بست رسید چرا که گفته شد نتانیاهو نفوذ زیادی بر قضات اعمال می‌کند.
ایزابل کرچنر، گزارشگر نیویورک تایمز هم می‌افزاید: حتی اگر کابینه وحدت شکل بگیرد، تحلیلگران سیاسی نسبت به این مساله بدبین هستند که گانتس بپذیرد پس از نتانیاهو دوران نخست‌وزیری‌اش شروع شود. بنابراین، تداوم چنین کابینه‌ای را زیر سوال برده‌اند. «سیما کامدون»، مفسر سیاسی در «یدیعوت آحارونوت» نوشت:«این نه ربطی به کابینه اضطراری و نه ارتباطی به کرونا دارد. فقط یک چیز می‌توانم بگویم: نتانیاهو موفق شد کاری با گانتس بکند که با همه کرد: پوست او را کند و روی آتش سرخش کرد.»
