در یمن چه خبر است؟
همکاری امارات و عربستان علیه اخوان یمن
روز شنبه ۱۹ مردادماه، گروهی شبه‌نظامی با عنوان «قوات الحزام الامنی»- موسوم به «کمربند امنیتی» که متحد «شورای انتقالی جنوب» (STC) تحت حمایت امارات و به‌دنبال جدایی از جنوب است- کنترل بخش‌های مختلف عدن را به دست گرفت. سرتیپ «عَیْدَرُوُس قاسم عبدالعزیز الزُّبَیْدی»، رهبر شورای انتقالی جنوب، روز یکشنبه در یک برنامه تلویزیونی اعلام کرد که این شورا متعهد به آتش‌بسی است که از سوی عربستان اعلام شده و افزود که جدایی‌طلبان خواهان حضور در نشستی بودند که یک روز قبل‌تر ریاض خواستار برگزاری آن شده بود. او افزود که نیروهایش در کنار امارات و عربستان علیه حوثی‌ها همچنان خواهند جنگید. از زمانی که حوثی‌ها کنترل صنعا را در اواخر ۲۰۱۴ به‌دست گرفتند، عدن اقامتگاه موقت دولت هادی بوده است. پس از آن و در سال ۲۰۱۵ بود که ائتلاف عربی به رهبری عربستان و در حمایت از هادی وارد باتلاق یمن شد.
گزارشگر الجزیره می‌افزاید: این درگیری‌ها روز چهارشنبه ۱۶ مردادماه شروع شد؛ زمانی که نیروهای وفادار به STC پس از درخواست وزیر سابق کابینه «هانی بن برک» که به‌عنوان قائم‌مقام این شورا فعال بود، برای «سرنگونی» دولت هادی تلاش سختی را برای ورود به کاخ ریاست‌جمهوری در عدن آغاز کردند. سازمان ملل یکشنبه ۲۰ مردادماه اعلام کرد، این درگیری بیش از ۵۰ کشته و ۲۶۰ زخمی بر جای گذاشت. به نوشته المیسری، حدود ۴۰۰ خودروی زرهی که از سوی امارات تامین شده بودند حملاتی را علیه نیروهای برک در عدن آغاز کردند. المیسری در مجموعه توییت‌هایی نوشت که سکوت دفتر ریاست‌جمهوری یمن با توجه به این حوادث «مشکوک» است. او همچنین در پستی ویدئویی اعلام کرد: «سکوت ۴ روزه عربستان قابل قبول نیست آن هم درحالی‌که شریک ما در ائتلاف درحال سلاخی ما بود. ما به‌زودی با شما روی زمین روبه‌رو خواهیم شد.» منصور هادی هم اکنون در عربستان به سر می‌برد. با این حال، مقام‌هایی از دولت هادی، «شورای انتقالی جنوب» را به انجام کودتا متهم و این شورا را به همراه امارات «مسوول کامل» ماجرا اعلام کردند.
«بن هوبارد» و «سعید البطاطی» در گزارش ۱۰ اوت برای نیویورک‌تایمز نوشتند: جدایی‌طلبان یمنی بخش اعظم شهر جنوبی عدن را روز شنبه تسخیر کردند و این ضربه‌ای مهم به دولت منصور هادی و تلاش‌های دولت عربستان برای بازگرداندن او به یمن است. از دست دادن عدن یعنی اینکه دولت یمن دیگر هیچ رد و نشانی در این دو بخش از کشور و شهرهای مهم ندارد هرچند به لحاظ بین‌المللی مورد شناسایی قرار گرفته باشد. این می‌تواند تلاش‌های بین‌المللی برای برقراری توافق صلح را دشوارتر کرده و نبردی را که بدترین بحران بشری در جهان است تشدید کند. خشونت میان مبارزان جدایی‌طلب و نیروهای وفادار به منصور هادی که در عربستان مستقر است اوایل همین هفته شروع شد. «نزار هیثم»، سخنگوی جدایی‌طلبانی که به «شورای انتقالی جنوب» معروفند گفت: جدایی‌طلبان پایگاه نظامی عدن و کاخ ریاست‌جمهوری را تسخیر کردند. وزارت‌خارجه یمن این اقدام را «کودتایی علیه سازمان‌های دولتی مشروع» اعلام کرد.
به نوشته «هوبارد- البطاطی»، نبرد در عدن این دو نیروی متحد [عربستان و امارات] را رودرروی هم قرار داده است هرچند جدایی‌طلبان و وفاداران به هادی هر دو علیه حوثی‌ها هستند. آنچه اوضاع را بدتر می‌سازد این است که سعودی‌ها از نیروهای هادی پشتیبانی می‌کنند اما اماراتی‌ها مدافع جدایی‌طلبان هستند. امارات‌متحده‌عربی در جنوب یمن قدرت دارد؛ جایی که این کشور از حمایت ۹۰هزار شبه‌نظامی متحد خود برخوردار است. امارات‌متحده‌عربی که اخیرا از ائتلاف عربی جدا شده و خروج نیروهای خود از یمن را آغاز کرده است، ظاهرا اینک تمایل بیشتری برای امنیت بخشیدن به مصالح خود در جنوب یمن نشان می‌دهد. عربستان سعودی به عملیات جدایی‌طلبان در یمن واکنش نشان داده و خواستار برقراری سریع آتش‌بس و عقب‌نشینی آنها از مواضع به تسخیر درآمده شده بود.
فروپاشی ائتلاف دولت یمن تلاش‌های صلح‌آمیز بین‌المللی را دشوارتر خواهد کرد. تلاش‌های بین‌المللی به‌دنبال بازگرداندن هادی به صنعا است. با این حال، نیروهای ائتلاف روز شنبه خواستار آتش‌بس فوری شدند. نیویورک‌تایمز به نقل از خبرگزاری عربستان (SPA) می‌نویسد که یک مقام سعودی هشدار داد که اگر کسی از این آتش‌بس تخطی ورزد پاسخش زور نظامی خواهد بود. وزارت‌خارجه عربستان هم روز شنبه در بیانیه‌ای اعلام کرد که تحولات عدن را «با نهایت نگرانی» دنبال می‌کند و از تمام طرف‌های درگیر خواست تا در ریاض با هم دیدار کنند. عیدروس، رئیس شورای انتقالی جنوب، به فرماندهی ائتلاف عربی در عدن اطلاع داد به تمام خواسته‌های ائتلاف از جمله عقب‌نشینی از مواضعی که در کنترل دارد پایبند خواهد بود و دعوت پادشاهی عربستان سعودی برای نشست شورای انتقالی و دولت قانونی یمن در ریاض را پذیرفته است. نیویورک‌تایمز همچنین در گزارشی به نقل از آسوشیتدپرس نوشت که سعودی‌ها، نظامیان حوثی در شمال را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌بینند زیرا آنها حملاتی علیه سعودی‌ها در خاک این کشور انجام داده‌اند. درحالی‌که امارات که به تازگی درحال خروج نیروهایش از یمن است به‌دنبال تضمین منافع خود در جنوب است که راه تجاری مهمی محسوب می‌شود و آفریقا را به آسیا پیوند می‌دهد.
ریشه درگیری‌ها در کجاست؟
نقطه کانونی درگیری‌های چند روز اخیر در یمن به گروهی برمی‌گردد که «التجمع الیمنی للاصلاح» یا به‌طور مختصر «الاصلاح» خوانده می‌شود. این گروه ریشه‌های اخوانی دارد. واشنگتن‌پست در گزارشی به قلم «سودارسن رگاون»، «کریم فهیم» و «علی المجاهد» در تاریخ ۱۱ اوت نوشت: شکاف‌ها میان جدایی‌طلبان جنوب (مورد حمایت امارات) و نیروهای متحد دولت یمن (مورد حمایت عربستان) از ۱۸ ماه پیش شروع شد. جدایی‌طلبان خواهان جدایی یمن جنوبی از یمن شمالی هستند و نسبت به نیات دولت یمن که طی چند دهه از سوی شمالی‌ها اداره می‌شد بدبین هستند. اما این مشکل ۱۸ ماهه هفته پیش همچون «تاول» سر باز کرد یعنی زمانی که جدایی‌طلبان به همراه امارات ائتلاف منصور‌هادی (که در عربستان است) با جنبش الاصلاح را زیرسوال بردند. به نوشته «رگاون- فهیم- المجاهد»، گزارشگران واشنگتن‌پست، اگرچه سعودی‌ها جنبش الاصلاح را برای بازسازی یمن مهم می‌شمارند اما اماراتی‌ها مخالف هرگونه نقشی از سوی این گروه هستند زیرا الاصلاح پیوند نزدیکی با اخوان‌المسلمین دارد. اماراتی‌ها و عربستانی‌ها اگرچه در برهه‌ای از این گروه حمایت می‌کردند اما از زمان آغاز بحران قطر به این‌سو، به‌شدت سر ناسازگاری با الاصلاح یافته و درصدد سرکوب آن در یمن هستند.
به نوشته این گزارشگران، درگیری‌ها در خیابان‌های عدن چهارشنبه گذشته پس از حمله موشکی به رژه نظامی‌ای برگزار شد که چندین کشته از جدایی‌طلبان و فرمانده‌شان بر جای گذاشت. اگرچه حوثی‌ها این حمله موشکی را پذیرفتند اما جدایی‌طلبان جنبش الاصلاح را متهم به ایفای نقش در این حمله کردند. چنین بود که امارات که از ائتلاف هادی با الاصلاح به خشم آمده بود شمشیر از رو بست و در سکوت ۴ روزه دولت عربستان کوشید با حملات نظامی خود اخوان‌المسلمین یمن را زمین‌گیر کند و مانع ائتلاف هادی با این گروه شود. در این میان، به نوشته واشنگتن‌پست، «خشک و تر سوخت» و امارات برای زهر چشم گرفتن از الاصلاح و موتلف آنها هادی (در عربستان) مبادرت به حمله به این گروه کرد که جدایی‌طلبان مورد حمایت امارات هم از این حملات بی‌نصیب نماندند.
جنبش الاصلاح چیست؟
التجمع الیمنی للإصلاح به عنوان یک حزب اسلامی در سال 1990 در یمن از سوی «عبدالله بن حسین الاحمر»، «علی محسن الاحمر»، «عبدالمجید الزندانی»، «محمد الیدومی» و «یحیی رسام» تاسیس شد. این گروه خواستار اجرای قوانین اسلام در تمام ابعاد زندگی انسان است. الاصلاح ترکیب سستی است از ائتلاف‌های قبیله‌ای با عناصر مذهبی. ریشه‌های آن به حزب «جبهه اسلامی» بازمی‌گردد که یک زیرشاخه شبه‌نظامی اخوانی بود که از سوی عربستان برای مبارزه با «جبهه دموکراتیک ملی مارکسیست» تاسیس شد و حمایت‌های مالی زیادی از عربستان دریافت می‌کرد. این گروه تا جایی پیش رفت که خود را یکی از «اقمار» عربستان اعلام کرد و در وب‌سایت خود دستور کار سیاست خارجی خود را چنین نوشت: «یکی از پنج هدف اصلی ما تقویت روابط‌مان با کشور خواهرخوانده مان عربستان و کشورهای حاشیه خلیج‌فارس است.»
از آنجا که سیاست عرصه بازیگری و دنبال کردن منافع کشورهاست، این گروه در روابط خود با عربستان دچار فراز و فرودهای بسیاری شد به‌گونه‌ای‌که در سال ۲۰۱۴ به‌دلیل پیوندهایش با اخوان‌المسلمین در لیست سیاه عربستان قرار گرفت. وقتی روابط عربستان با دولت مرسی در مصر تیره شد، عربستان تمام گروه‌های اخوانی را در لیست تروریستی قرار داد. الاصلاح نیز از این قاعده مستثنی نبود. پس از مرگ ملک عبدالله، پادشاه عربستان، مقام‌های این کشور با آغاز جنگ یمن به‌دنبال بهبود رابطه با الاصلاح برآمدند. در دسامبر ۲۰۱۷، دو تن از رهبران این گروه با ولیعهد عربستان و امارات در ریاض دیدار کردند تا در مورد نقش این گروه در جنگ یمن مشورت کنند. در دسامبر ۲۰۱۸ اما ورق برگشت و امارات علاوه بر این گروه، القاعده و داعش را هم هدف حملات خود قرار داد. اوج وخامت در روابط الاصلاح با همقطاران عرب چهارشنبه گذشته برابر با ۱۶ مردادماه رخ داد. حمله موشکی به رژه جدایی‌طلبان مورد حمایت امارات به الاصلاح منتسب شد. ائتلاف پنهانی عبدربه منصور هادی با این گروه هم مزید بر علت شد تا بر خشم امارات بیفزاید. در نهایت، امارات با چراغ سبز و سکوت چهار روزه عربستان، ائتلاف هادی- جدایی‌طلبان- الاصلاح را هدف گرفت تا هم اخوان یمن را زمین‌گیر کند و هم کاری کند که فکر ائتلاف با این گروه از سر هادی بیرون برود.
ارسال نظر