نتانیاهو شانس بیشتری برای تشکیل حکومت دارد
همه در اسرائیل راستگرا شدند
این گزارشگران به نقل از کانال‌های تلویزیونی اسرائیل نوشتند که با ۹۷ درصد آرای شمرده شده هیچ‌یک از دو حزب «لیکود» به رهبری نتانیاهو و «آبی- سفید» به رهبری گانتس نتوانستند اکثریت پارلمانی را تشکیل دهند اما نتانیاهو به‌دلیل حمایت ۸ جناح راستگرای دیگر از جایگاه و موقعیت بهتری برای تشکیل دولت برخوردار است. به نوشته «هلر- لوبل» این رقابت بسیار نزدیک در اسرائیل به منزله نوعی همه‌پرسی در مورد رویکردها، شخصیت و سوابق نتانیاهو تلقی می‌شد که با اتهاماتی مواجه است. گفته می‌شود یکی از دلایل اصرار نتانیاهو برای حضور در رقابت‌ها فرار از اتهامات فساد و احتمال دستگیری او بوده است؛ چه، حضور در قدرت برای او مصونیت آورده و باعث می‌شود حکم دستگیری احتمالی او به تعویق افتد. این گزارشگران براساس آخرین آمار از وب‌سایت کنست و کانال‌های تلویزیونی اسرائیل نوشتند که گانتس و نتانیاهو هر یک ۳۵ کرسی به‌دست آوردند. با این حال، این دو رهبر به‌طور جداگانه سه‌شنبه شب مدعی پیروزی بودند.
نتانیاهوی ۶۹ ساله در جمع هواداران خود گفت: «امشب، شب پیروزی قطعی ماست.» گانتس، ژنرال ۵۹ ساله، نیز مدعی پیروزی شد و سه‌شنبه شب در جمع هواداران، خود را پیروز قطعی نامید. در هر حال، به نوشته این گزارشگران، اگرچه نتیجه نهایی روز جمعه اعلام می‌شود اما نتایج اولیه نشان می‌دهد که ۶۵ کرسی از ۱۲۰ کرسی کنست در اختیار احزاب راستگرا به رهبری نتانیاهو خواهد بود و ۵۵ کرسی در اختیار چپ میانه. در صورت پیروزی نتانیاهو، او بیشترین سابقه زمامداری در تاریخ ۷۱ ساله اسرائیل را خواهد داشت. بی‌جهت نخواهد بود اگر بگوییم نتانیاهو خیز برداشته تا رکورد مدت زمان نخست‌وزیری در کشورش را بشکند. او از هم‌اکنون برای تشکیل متحدان جدید و دولت ائتلافی دست به‌کار شده و مذاکراتی را با متحدان حزبی خود آغاز کرده است. گزارشگران رویترز می‌نویسند نتانیاهو از سال ۲۰۰۹ (به علاوه یک دوره هم در دهه ۹۰) در قدرت است و ۱۳ سال است که قدرت را در دست دارد؛ او برای بقای سیاسی خود چاره‌ای جز جنگیدن ندارد چراکه پس از نخست‌وزیری عملا یا به حاشیه می‌رود یا باید در برابر دادگاه بایستد و پاسخگوی اتهامات خود باشد. این گزارشگران می‌افزایند اگرچه این دو، سه‌شنبه شب مدعی پیروزی بودند اما نتایج اولیه آرا در روز چهارشنبه نشان می‌داد که بخت با نتانیاهو یار است. در انتخابات سال‌جاری، ۶ میلیون و ۳۰۰ هزار شهروند اسرائیلی از حق رای برخوردار بودند. پارلمان جدید اسرائیل در اوایل ماه ژوئن تشکیل می‌شود. این انتخابات در اصل باید در ماه نوامبر برگزار می‌شد اما به دلیل وقوع بحران‌هایی در حکومت نتانیاهو برگزاری زودرس انتخابات را اعلام کرد. همزمان، دادستان کل اسرائیل قرار است در سه پرونده علیه نتانیاهو به اتهام فساد اعلان جرم کند. اتهامات نتانیاهو در این پرونده‌ها رشوه‌خواری، کلاهبرداری و خیانت است.
کارت ترامپ در دستان بی‌بی
طی دوران رقابت‌ها، رقبای حزبی یکدیگر را به فساد، تبعیض و بی‌توجهی به امنیت متهم می‌کردند. با این حال، به‌نظر می‌رسید نتانیاهو کارتی در جیب داشت که دیگر رقبا از آن بی‌بهره بودند. او پیوند نزدیکی با دونالد ترامپ دارد و به‌خاطر همین پیوند بود که وعده داده سرزمین‌های فلسطینی بیشتری را به خاک اسرائیل ضمیمه خواهد کرد. او رقبای خود را در تامین امنیت اسرائیل «ضعیف» توصیف می‌کند و عرب‌ها و سایر اقلیت‌های ساکن در خاک اسرائیل را اهریمنی جلوه می‌دهد. عرب‌های ساکن اسرائیل حدود ۵/ ۱۷ درصد از جمعیت کشور را تشکیل می‌دهند. با این حال، حضور اعراب در انتخابات امسال «به‌طور بی‌سابقه‌ای» کاهش یافته است. گزارشگران رویترز می‌افزایند که نزدیکی نتانیاهو به آمریکا باعث خوشحالی اسرائیلی‌ها و خشم فلسطینی‌ها شد زیرا این نزدیکی موجب شد که ترامپ بیت‌المقدس را پایتخت اسرائیل اعلام کند. اگرچه بسیاری از نظرسنجی‌ها و تحلیل‌ها حاکی از این بود که نتانیاهو به‌دلیل اتهامات فساد به پایان راه رسیده اما برخی هم بر این باور بودند که او برای فرار از بحران‌های داخلی به آغوش کاخ سفید رفته تا به این وسیله ضعف داخلی خود را جبران و کفه ترازو را به نفع خود سنگین‌تر کند. چنین بود که دو هفته پیش از انتخابات، در کنار ترامپ بیانیه‌ای را امضا کرد که حاکمیت اسرائیل بر بلندی‌های جولان را تایید می‌کرد. او وعده داده که در صورت پیروزی دوباره، اراضی غربی را هم ضمیمه خاک اسرائیل کند تا امکان تاسیس دولت فلسطینی هم از میان برود زیرا فلسطینی‌ها در اراضی غربی و نوار غزه به‌دنبال تاسیس دولت به پایتختی بیت‌المقدس هستند. به این ترتیب، پیروزی نتانیاهو بیش از آنکه نشانی از تغییر سیاست به‌دنبال داشته باشد به‌دنبال تثبیت حاکمیت راستگراها بر سیاست اسرائیل است. به نظر می‌رسد انتخاب دوباره نتانیاهو باعث جسورتر شدن او برای انضمام بخش‌هایی دیگر به خاک اسرائیل باشد. «ایزابل کرچنر» و «دیوید ام.هالفینگر» هم در گزارش ۹ آوریل برای نیویورک‌تایمز با تایید گزارش رویترز مبنی بر پیروزی شانه به شانه گانتس- نتانیاهو و شانس بیشتر نتانیاهو برای تشکیل کابینه ائتلافی می‌نویسند نتانیاهو مطمئن است که به لحاظ مدت زمان حضور در قدرت، دیوید بن گورین را پشت‌سر می‌گذارد. «کرچنر-هالفینگر» می‌افزایند: نتانیاهو پیروزی خود را «لطف خدا و تاریخ به مردم اسرائیل» تلقی کرد که «شانس دیگری به مردم اسرائیل برای تغییر مسیر تاریخ و تبدیل کشورشان به کشوری قدرتمند را داده است.» نتانیاهو احزاب راستگرا را «شرکای طبیعی» خود نامید اما افزود که «نخست‌وزیر تمام شهروندان اسرائیل است.» با این حال، نکته محوری گزارش نیویورک‌تایمز این است که پیروزی نتانیاهو در انتخابات مدیون حمایت‌های ترامپ از اوست. این گزارش، گانتس را تازه‌واردی در میدان سیاست می‌نامد که شاید حریف نتانیاهو نشده باشد اما آرای بالا به او باعث شد این ژنرال به منزله آلترناتیوی در برابر جناح راست اسرائیل تلقی شود. این گزارش معتقد است که اگرچه دو رقیب اصلی هر یک ۳۵ کرسی به‌دست آوردند اما احزاب راستگرا و مذهبی در کنار هم یک اکثریت بالقوه را تشکیل دادند تا ۶۵ کرسی را از آن خود کنند. به این ترتیب، آنها کوشیدند تا جناح چپ میانه را با ۵۵ کرسی پشت‌سر بگذارند.
در هر حال، بعد از رای‌گیری روز سه‌شنبه، احزاب متناسب با میزان رای‌شان در کنست کرسی خواهند داشت. هر حزبی که دست‌کم ۲۵/ ۳ درصد آرا در کل کشور کسب کند، چهار کرسی را در کنست از آن خود می‌کند. با توجه به حضور حدود ۴۰ حزب، پیش‌بینی می‌شود که ۱۲ حزب در این انتخابات ۱۲۰ کرسی کنست را از آن خود کنند. با مشخص شدن نتایج انتخابات، «روون ریولین»، رئیس‌جمهوری اسرائیل، با سران هر حزب که بیشترین رای را کسب کرده درباره ترجیح‌شان برای نخست‌وزیری مشورت می‌کند، سپس بهترین گزینه را برای تشکیل دولت و ایجاد ائتلاف انتخاب می‌کند. رهبر حزبی که بیشترین کرسی را دارد، الزاما گزینه بهتری برای تشکیل ائتلاف نیست. مثلا اگر حزب پیروز ۳۵ کرسی داشته باشد و رهبر آن نتواند دست‌کم ۲۶ نماینده احزاب دیگر را با خود همراه کند، رئیس‌جمهوری اسرائیل ترجیح می‌دهد که فرد دیگری که این توانایی را دارد، برای تشکیل دولت معرفی کند.
کسی که از سوی رئیس‌جمهوری مامور تشکیل کابینه شود، ۴۲ روز فرصت دارد که دولت را تشکیل دهد. اگر او نتواند، رئیس‌جمهوری یک نفر دیگر را برای تشکیل دولت انتخاب می‌کند. احزاب و گروه‌های سیاسی شرکت‌کننده در انتخابات این دوره اسرائیل از طیف راست‌افراطی، راست، میانه و چپ تشکیل شده‌اند. اگر حزب لیکود بنیامین نتانیاهو راست محسوب شود، او شانس دارد با دیگر احزاب راست و حتی راست‌افراطی ائتلاف را تشکیل دهد. در مقابل، بنی گانتس قرار دارد که چشم‌انداز همکاری با احزاب میانه و حتی چپ را دارد. او در احزاب راست حمایت موشه یعلون و گابی اشکنازی را داشت اما مشخص نیست که بتواند احزاب راست را متقاعد کند از او حمایت کنند. او اگر بتواند حمایت سه حزب کوچک‌تر کولانو، هویت و پل را کسب کند به نخست‌وزیری نزدیک می‌شود.
پس از سال‌ها خشونت به‌دنبال انتفاضه دوم در اوایل سال ۲۰۰۰ و فقدان یک فرآیند صلح، نتانیاهو به تدریج به راست خزید و چپ‌ها هم به سوی میانه کوچیدند. به نوشته گزارشگران نیویورک‌تایمز، نتانیاهو همواره با چراغ سبز ترامپ مواجه بوده و بی‌دلیل نیست که او خود را وامدار ترامپ میداند. «کرچنر-هالفینگر» می‌نویسند: حتی اگر نتانیاهو دور پنجم خود را شروع کند اطلاعات و گزارش‌های زیان‌آوری که از پرونده‌های فساد او در روزهای پس از انتخابات به بیرون درز خواهد کرد، همچنان او را در سیبل نگاه خواهند داشت. این گزارشگران می‌افزایند: احتمالا دیر نخواهد بود که تا اواخر تابستان پرونده‌های کیفری علیه او به جریان افتد. طی سال گذشته نتانیاهو حملات گسترده‌ای را علیه پلیس، دادستان کل و جریان رسانه‌ای «چپگرا» به‌راه انداخته تا مخالفان خود را نامشروع جلوه دهد.
به نوشته این روزنامه آمریکایی، نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که در مجموع، اسرائیلی‌ها امید خود به راه‌حل دو دولت را از دست داده و دولت آینده احتمالا روی این مساله مانور زیادی خواهد داد. صائب عریقات، مذاکره‌کننده ارشد فلسطینی می‌گوید تنها ۱۸ نفر از اعضای پارلمان حامی راه‌حل دو دولت هستند. او این مساله را نتیجه «مصونیت اعطا شده» به اسرائیل میداند. او معتقد است اسرائیلی‌ها «رای به حفظ وضع موجود» داده‌اند. در قاموس عریقات، این انتخابات «نه به صلح» و «آری به اشغال» بوده است. این انتخابات البته شکاف‌های موجود در جامعه اسرائیل را نمایان‌تر کرد. از آن جهت که نتانیاهو متهم به فساد است و گانتس هم چهره‌ای جدید در سیاست اسرائیل و چالشگری مهم در برابر بی‌بی است. بسیاری از تحلیلگران می‌گویند این غم‌انگیزترین و غافلگیرکننده‌ترین انتخابات در تاریخ معاصر این رژیم بوده است.
نتانیاهو در برابر گانتس: راست علیه میانه؟
از آنجا که نتانیاهو در صورت پیروزی، دور پنجم حکومت خود را آغاز خواهد کرد، گزارش‌ها حاکی از گشودن پرونده‌های فساد علیه اوست. «ایهود یاری»، محقق موسسه بین‌المللی لافر، «تال شالف»، خبرنگار سیاسی ارشد در Israeli web portal Walla News و «دیوید ماکوفسکی»، محقق موسسه زیگلر و مدیر پروژه روابط اعراب- اسرائیل در مصاحبه‌ای با موسسه واشنگتن برای خاورنزدیک دیدگاه‌های خود را در مورد انتخابات اسرائیل مطرح کردند. «یاری» معتقد است که نتانیاهو با توسل به «قانون فرانسه» (French Law) می‌تواند قانون را دور زده و خود را از پیگرد قضایی مصون سازد. او حتی می‌تواند درخواست عفو نیز بدهد. او معتقد است انتخابات اخیر شاید نتواند تاثیر چندانی بر سیاست خارجی اسرائیل داشته باشد اما می‌تواند در سیاست داخلی این رژیم تاثیرگذار باشد. او می‌افزاید نتیجه این پیروزی تعیین خواهد کرد آیا راستگراها می‌توانند قصد خود را برای مقابله با «انقلاب قضایی» محقق سازند یا خیر؛ جنبشی که از سوی قاضی سابق دادگاه عالی «آهارون باراک» آغاز شده است. ایهود یاری معتقد است بهترین راه‌حل ائتلاف بزرگی متشکل از نتانیاهو- گانتس است اما معلوم نیست که گانتس اساسا به این ائتلاف ملحق شود یا خیر.
اگرچه نتانیاهو تاکنون آشکارا سخنی از «قانون فرانسه» به میان نیاورده اما برخی شرکای او این مساله را دنبال می‌کنند تا مانع از این شوند که پرونده‌ای علیه نخست‌وزیر مستقر به جریان افتد. در هر حال، در صورت تشکیل یک دولت راستگرا به رهبری نتانیاهو، اسرائیل به سوی رویکردهای ملی‌گرایانه‌تر حرکت خواهد کرد و محدودیت‌هایی بر قدرت قضایی اعمال خواهد کرد و حرکت یکجانبه در اراضی غربی و شرق بیت‌المقدس سرعت خواهد گرفت. «تال شالف» هم بر این باور است که این انتخابات دو تحول مهم داشته است: یکی، تاسیس حزب جدیدی به نام «آبی- سفید» و دوم، به جریان افتادن پرونده کیفری علیه نتانیاهو. تبدیل گانتس به یک نامزد برجسته ظرف سه ماه بسیار مهم است چرا که تیم امنیتی او (متشکل از گابی اشکنازی یک ژنرال بازنشسته ارتش و موشه یعلون، وزیر سابق دفاع) می‌تواند یکی از نقاط قوت نتانیاهو را تضعیف سازد. حزب «کاخول لیفان» (یا همان «آبی و سفید») به حزب ژنرال‌ها شهرت دارد. این تحلیلگر می‌افزاید گانتس در سال‌های اخیر و به‌ویژه طی ماه‌های گذشته با سرعتی حیرت‌انگیز به گزینه‌ای «مناسب» برای نخست‌وزیری – همچون نتانیاهو- تبدیل شده است. به باور شالف، نباید مولفه ترامپ را در تحولات داخلی اسرائیل نادیده گرفت. اگرچه نتانیاهو در داخل با بحران مواجه است اما کمک‌های ترامپ (انتقال سفارت به بیت‌المقدس، انضمام بلندی‌های جولان به اسرائیل و ...) به یاری بی‌بی آمد. ماکوفسکی هم معتقد است که در این انتخاب شکاف چپ- راست به شکاف راست- میانه تبدیل شد و دلیل این هم به همان انتفاضه دوم بازمی‌گردد. در سال ۱۹۹۲، دو حزب اصلی چپ – کارگر و مرتص- ۵۰ کرسی به‌دست آوردند؛ اما در انتخابات اخیر ۱۸ و ۱۹ کرسی به‌دست آوردند. کمترین میزان برای میانه- چپ هم در سال‌های اخیر ۵۳ کرسی بود و این بار احتمالا به حدود ۵۸ برسد.
در هر حال، این تحلیلگر بر این باور است که نتانیاهو عناصر لیبرال‌تر را از لیکود طرد کرده است. او با بهره‌گیری از جمعیت و کاهش تعداد اسرائیلی‌های سکولار، پایگاه لیکود را با ائتلافی از «بیگانه‌ها» بیشتر کرده است. نتانیاهو رویکردی خصمانه نسبت به نخبگان قدیمی به‌ویژه اعضای سیستم قضایی، اعراب و فلسطینیان اتخاذ کرده است. با این حال، برخی دیگر از تحلیلگران محور اصلی انتخابات دیروز سه‌شنبه ۲۰ فروردین را «شخص نتانیاهو» می‌دانند. «منخم کلاین»، استاد علوم سیاسی دانشگاه بارایلان می‌گوید: «موضوع اصلی این کارزار نتانیاهوست؛ شخص او و ارزش‌های اخلاقی‌اش؛ حتی خانواده‌اش چراکه آنها هم به اتهامات فساد مالی مرتبط هستند. همسر نتانیاهو به اتهام فساد به دادگاه فرا خوانده شده است.» این تحلیلگر می‌افزاید در رقابت‌های این دوره یک موضوع دیگر به چشم نمی‌آید: صلح با فلسطینی‌ها. از سوی دیگر، در بین رای‌دهندگان اسرائیلی کمتر کسی صحبت از فرمول صلح «دو کشور برای دو ملت» می‌کند. چپ‌ها (دو حزب کارگر و مرتص) به حاشیه رانده شده و اکثر مردم به طیف راست متمایل شده‌اند. یوسی کوپرراسر، مدیر سابق بخش تحقیقات سازمان اطلاعات ارتش اسرائیل می‌گوید: «الان بین احزاب مختلف برای اینکه کدام یک راستگراتر هستند، رقابت وجود دارد. حتی احزاب میانه‌رو هم در این رقابت شرکت دارند و می‌گویند که ما از دست راستی‌ها دست راستی‌تر هستیم.» اگرچه گانتس در کارزارهای انتخاباتی خود را یک چهره میانه‌رو با طرح‌های اجتماعی معرفی می‌کرد، اما منتقدانش بی‌تجربگی او را در عالم سیاست نشانه می‌روند. با این حال، موافقانش کارنامه و دستاوردهای این ژنرال بازنشسته را نقطه قوت او می‌دانند. گانتس در یکی از سخنرانی‌های انتخاباتی‌اش گفت: «آن زمان که داشتم زیر سایه مرگ در واحدهای ویژه نیروی هوایی می‌جنگیدم، نتانیاهو درحال خودنمایی در نمایش‌های تلویزیونی بود.» گانتس بارها به رسوایی‌های مالی و اداری نتانیاهو تاخته است و وعده کرده که در قبال فساد کوچک‌ترین مدارایی نشان نخواهد داد. به هر روی، ماکوفسکی معتقد است که میانه‌ها بر این باورند که اسرائیل باید گام‌هایی برای حفظ احتمال صلح با فلسطینیان بردارد؛ حتی اگر مذاکرات غیرممکن باشد. این شامل ممنوعیت شهرک‌سازی در خارج از حصار امنیتی اراضی غربی هم می‌شود. این تحلیلگر برنامه صلح ترامپ را همچون تپه بزرگی برای بالا رفتن میداند. او می‌افزاید اگر گانتس پیروز شود بعید است از طرح‌هایی که ممکن است فلسطینیان آن را رد کنند حمایت کند و احتمالا خواستار مشورت بیشتر می‌شود. اگر نتانیاهو پیروز شود، ائتلاف تشکیل شده او را به سوی راست می‌برد. به این ترتیب، اگر ترامپ طرح خود را ارائه دهد و با مخالفت فلسطینی‌ها مواجه شود، نتانیاهو دست به الحاق خواهد زد و از حرکت ترامپ استقبال خواهد کرد و ترامپ هم به پشتیبانی از او خواهد برخاست. دولت ترامپ هم می‌تواند به هر سویی که می‌خواهد برود. اگر احساس کند که طرحش محکوم به شکست است، احتمالا مانع انتشار آن خواهد شد. در عوض، او ممکن است تشخیص دهد که انتشار آن بهترین راه برای کمک به ایجاد فضای سیاسی برای یک ائتلاف بزرگ در اسرائیل است.
ارسال نظر