مقامات دولت مطابق روال اعلام کردند حملات طالبان در کابل برنامه‌ریزی شده بود. این درحالی است که داعش روز پنج‌شنبه مسوولیت حمله اخیر در کابل را پذیرفت. نیروهای داعش و طالبان در سال‌های اخیر همواره به هزاره‌های ساکن در گوشه‌ و کنار افغانستان و حتی در کشور همسایه، پاکستان حمله کرده‌اند. هزاره‌ها جمعیت مسلمان شیعی ساکن در افغانستان هستند که در سال‌های گذشته بارها از سوی نیروهای داعش و طالبان مورد حمله قرار گرفته‌اند. این رخدادها به موازات روند گفت‌وگوهای شبه‌نظامیان طالبان و نماینده آمریکا در امور افغانستان، به وقوع می‌پیوندد. طالبان در آخرین مواضعشان اعلام کرده‌اند که آمادگی مذاکره با دولت افغانستان را ندارند اما در عوض آماده‌اند تا با آمریکا گفت‌وگوها را ادامه دهند.وزارت امور خارجه روسیه نیز درخصوص روند مذاکرات اعلام کرد: امیدوار است نتیجه این نشست‌ها، آغاز گفت‌وگوهای مستقیم میان حکومت افغانستان و طالبان باشد.

اما چالش اصلی وجود ابهامات در مواضع طالبان است. از یک‌سو موج خشونت‌ها ادامه دارد و در دیگر سو به جای گفت‌وگوی میان گروه‌های رسمی داخلی یا دولت‌ها، این طالبان است که طرف گفت‌وگو با دولت‌های منطقه است.دور جدید مذاکرات میان طالبان و آمریکا روز ۲۵ فوریه (۶ اسفند ۱۳۹۷) در قطر آغاز شد. برای اولین بار، ملا عبدالغنی برادر، یکی از بنیانگذاران و رهبران طالبان، در این دور از مذاکرات حضور داشت.به گفته یکی از اعضای ارشد طالبان، هدف از گفت‌وگوهای فعلی تعیین جزئیات دو موضوعی است که توافق ماه ژانویه (دی-بهمن) براساس آنها شکل گرفت. این دو موضوع عبارتند از خروج سربازان آمریکایی و تعهد طالبان مبنی بر اینکه تروریست‌ها از خاک افغانستان برای سامان‌دهی حملات علیه سایرکشورها استفاده نکنند.در عین حال طالبان مذاکره با دولت کابل را رد می‌کند زیرا این دولت را دست‌نشانده واشنگتن می‌داند.اما ژنرال جوزف وتل، فرمانده نیروهای آمریکایی در خاورمیانه، هفته گذشته تأکید کرد که وضعیت کنونی افغانستان اجازه خروج نیروهای آمریکایی را از این کشور نمی‌دهد. به گفته او خروج از افغانستان بعد از پیشرفت‌های سیاسی میسر است. ژنرال آمریکایی عدم حضور دولت افغانستان در مذاکرات را مانع از حصول پیشرفت سیاسی می‌داند.

مواضع طالبان

پنج تن از اعضای گروه طالبان شامل محمدعباس ستانکزی، عبدالسلام حنیفی، شهاب‌الدین دلاور، ضیا‌ءالرحمان مدنی و محمدسهیل شاهین که در بیشتر نشست‌ها به نمایندگی از گروه طالبان شرکت کرده‌اند، گفته‌اند که یگانه راه تأمین امنیت در افغانستان خروج نیروهای خارجی از این کشور است.ماه گذشته نماینده هیات طالبان اعلام کرد: ما اکنون با آمریکاییان درباره خروج نیروهایشان از افغانستان گفت‌وگو می‌کنیم. وقتی در این مورد به یک راه‌حل برسیم، به مرحله دوم گفت‌وگوها در میان افغان‌ها خواهیم رفت تا دریابیم که چگونه به صلح برسیم.

عبدالسلام حنیفی، نماینده دیگر طالبان نیز اخیرا در مصاحبه‌ای اعلام کرد: وقتی‌ که نیروهای اشغالگر انعطاف نشان بدهند و اعلان بکنند که ما از افغانستان بیرون می‌رویم، بعدا ما در میان افغان‌ها هیچ مشکلی نخواهیم داشت.حاجی دین محمد، عضو شورای‌عالی صلح نیز گفته ما نماینده تمامی افغان‌ها هستیم، وقتی به صلح دست بیابیم، به آمریکا در افغانستان نیاز نیست. باید اشاره کرد که درحال‌حاضر نمی‌توان کاملا به ادامه مذاکرات و نتایج آن امیدوار بود. چراکه هنوز ملاحظات سیاسی و امنیتی مانع از پیشبرد مذاکرات طالبان و نیز گفت‌وگوهای صلح فراگیر است.

وضعیت نیروهای آمریکایی

کلیه نیروهای نظامی آمریکا قرار است براساس طرح جدید پیشنهادی از سوی واشنگتن در مذاکرات صلح افغانستان، ظرف پنج سال آینده از این کشور خارج شوند.نظامیان عضو نیروی حمایت قاطع ناتو در افغانستان نیز پس از برقراری ثبات در این کشور همزمان با نیروهای آمریکایی خاک افغانستان را ترک خواهند کرد. کارشناسان بر این باورند که این پیشنهاد در جریان گفت‌وگوهای صلح با طرف‌های درگیر در مناقشه افغانستان مطرح شده و براساس آن، مذاکرات اخیر صلح قرار است به تشکیل دولتی در کابل منجر شود که تقسیم قدرت با طالبان بخشی انکارناپذیر از آن به‌شمار می‌رود. این طرح درحال‌حاضر تحت بررسی متحدان اروپایی ناتو قرار دارد و جزئیات آن قرار است در اختیار دونالد ترامپ قرار گیرد. این درحالی است که رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت به نقش پایدار و مداوم نظامیان آمریکایی در نبردهای برون‌مرزی بدبین است.                             

خروج نیمی از ۱۴ هزار نظامی آمریکایی از خاک افغانستان طی ماه‌های آینده بخشی از این طرح به‌شمار می‌رود که خبرهای مربوط به آن پیش‌تر از سوی کاخ سفید رسانه‌ای شده بود. بر این اساس حدود هشت هزار و ۶۰۰ سرباز اروپایی و استرالیایی عضو نیروی حمایت قاطع ناتو وظیفه خواهند داشت با تربیت و آموزش نیروهای عضو ارتش افغانستان مسوولیت بخش عمده‌ای از عملیات محول شده به نظامیان آمریکایی بر ضدحملات تروریستی را برعهده گیرند.

راهکار لویی جرگه

در سوی دیگر این روند‌ها، بیشتر کارشناسان بر این باورند که مذاکرات صلح میان آمریکا و طالبان، حرکت نتیجه‌بخشی نخواهد بود، چراکه اصولا ماهیت گفت‌وگوها «بین الافغانی» نیست. از این رو سطح و ترکیب مذاکره‌کننده‌ها باید شامل نیروهای سیاسی و رسمی داخل افغانستان از جمله احزاب، نمایندگان دولت و بزرگان اقوام باشد. به همین دلیل می‌توان گفت جای نهاد مشورتی«لویی جرگه» در گفت‌وگوهای صلح خالی به نظر می‌رسد. در این خصوص و در اوایل گفت‌وگوهای مورد بحث یعنی اواخر دی ماه امسال، دولت افغانستان اعلام کرد: برای بررسی راه‌های پایان دادن به ۱۸ سال جنگ داخلی با طالبان، لویی جرگه صلح برگزار می‌کند. محمد عمر داودزی، رئیس دبیرخانه شورای‌عالی صلح افغانستان با تایید این مطلب گفت: بیش از ۲هزار نفر در این گردهمایی ۴ روزه شرکت خواهند کرد.

هرچند این نشست قرار است روزهای ۲۶ تا ۲۹ اسفند ماه برگزار شود اما احتمال تمدید این جرگه صلح وجود دارد. به گفته داودزی، حدود ۳۰ درصد شرکت‌کنندگان این نشست، زنان خواهند بود.نکته مهم‌تر آنکه، این مقام مسوول هفته گذشته در یک کنفرانس خبری اعلام کرد طالبان هم می‌توانند در این جرگه شرکت کنند. با این حال وی تصمیم به دعوت از نمایندگان این گروه را بر عهده کمیسیون برگزاری این جرگه دانست. لویی جرگه که یک سنت قدیمی در صحنه سیاسی افغانستان به‌شمار می‌رود، نهادی است برای ایجاد اجماع میان قبایل، مقام‌ها و گروه‌های قومی، اما پس از حمله آمریکا و متحدانشان به افغانستان در سال ۲۰۰۱، قرار شد تشکیلات لویی جرگه ساختار افغانستان پسا طالبان را به نوعی راه‌اندازی و تعیین کند. دور ششم مذاکرات طالبان و هیات نمایندگی ایالات‌متحده آمریکا در شرایطی برگزار شد که نتایج خاصی در بر نداشت. این درحالی است که رئیس اجرایی دولت افغانستان اخیرا اعلام کرد مردم افغانستان مذاکرات صلح میان آمریکا و گروه طالبان را در قطر با بیم و امید دنبال می‌کنند.

وی در نشست هیات دولت افغانستان گفت: مردم افغانستان از یک سو به نتایج این مذاکرات امیدوارند اما از سوی دیگر به علت اینکه بحث‌های آن مشخص و واضح نیست، نگران هستند و مردم حق دارند در این زمینه نگران باشند. رئیس اجرایی دولت افغانستان افزود: نظام «جمهوری اسلامی افغانستان» در روند صلح با طالبان هرگز قابل سازش و گذشت نیست و در این زمینه اتفاق نظر کامل وجود دارد. عبدالله با اشاره به اینکه دولت و سایر گروه‌های سیاسی در دفاع از نظام جمهوری اسلامی افغانستان مسوولیت مشترک دارند، تاکید کرد هیچ اختلافی در این زمینه وجود ندارد زیرا این نظام، دستاورد مردم است و اینکه اگر برخی مسائل در روند صلح نادیده گرفته شوند، صلح تحقق نمی‌یابد.

این در حالی است که مذاکرات قطر از سه هفته پیش تاکنون میان آمریکا و نمایندگان سیاسی طالبان ادامه دارد اما هنوز جزئیات دقیقی از این مذاکرات منتشر نشده و تاکنون نتایجی نیز درپی نداشته است. در واقع ایالات‌متحده آمریکا و هم‌پیمانانش در سال ۲۰۰۱ و پس از حملات ۱۱ سپتامبر با حمله به افغانستان، رژیم طالبان را سرنگون کردند. ۱۸ سال بعد و در حالی که آتش جنگ داخلی در افغانستان همچنان شعله‌ور است، واشنگتن با موافقت با خروج نیروهای خارجی از این کشور، گفت‌وگو با طالبان به منظور مشارکت مجدد آنها در قدرت سیاسی افغانستان را از سر گرفته است. حرکتی که به باورکارشناسان نمی‌تواند منافع ملی مردم افغانستان را تضمین کند.