نسخه به روز شده محور شرارت پس‌از 16 سال

دنیای اقتصاد: پولیتیکو ساعاتی پس از سخنرانی ترامپ در صحن سازمان ملل طرحی کشید که ترامپ با ضربه‌هایی که با چوب گلف خود زده، شیشه‌های سازمان ملل را شکسته است. بسیاری همچون پولیتیکو بر این باورند که ترامپ در اولین سخنرانی خود به سنت‌های دیرین سازمان ملل وفادار باقی نمانده و این نهاد را با شکنندگی مواجه کرده است.

سخنرانی ۴۰ دقیقه‌ای ترامپ که قرار بود ۱۵ دقیقه باشد، با تندترین حملات لفظی وی همراه شد. ترامپ در این سخنرانی دکترین خود را به رهبران جهان معرفی کرد و در آن اولویت را به آمریکا اختصاص داد تا به شعار «اول آمریکا» که در دوران کارزار انتخاباتی سر داده بود، بازگردد. ترامپ همچنین برخی دیدگاه‌های جدید خود را اعلام کرد که نیویورک‌تایمز آن را تحلیل کرده است.

به نوشته این روزنامه، ترامپ در سخنرانی روز سه‌شنبه خود اعلام کرد که حاکمیت باید اصل هدایت‌گر بین ملت‌ها باشد و بدین طریق یک چشم‌انداز متفاوت نسبت به قبل طراحی کرد. این درحالی است که ترامپ در سخنرانی خود بیشترین حملات را علیه حاکمیت ونزوئلا، ایران، کره‌شمالی، کوبا و سوریه داشت و تقریبا هیچ سخنی هم از روسیه به میان نیاورد، جز اینکه از این کشور به‌خاطر اینکه در کنار آمریکا علیه تحریم‌های کره‌شمالی همکاری داشته است، تشکر کرد. در حالی که روسیه بخشی از خاک اوکراین را به اشغال خود درآورده و در انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا نیز دخالت داشته است. اما مهم‌تر از تعریف تناقض‌آمیز ترامپ از اصل حاکمیت، نحوه سخنان وی در مورد کشورهای کوچک و چگونگی دفاع از خود در برابر کشورهای بزرگ بود. او گفت: من همیشه آمریکا را در میان اولویت‌های خود قرار می‌دهم، آنچنانکه رهبران کشورهای دیگر هم اولویت را به کشور خودشان اختصاص می‌دهند. به نوشته نیویورک‌تایمز این بخش از سخنان وی موجب نگرانی شبکه‌ای از موسسات شده است. این نهادها معتقدند رئیس‌جمهور آمریکا از قدرت جهانی این کشور برای تثبیت منافع خود استفاده می‌کند. ریشه فلسفی سخنان ترامپ به دکترین هری ترومن بازمی‌گردد که طرح مارشال را ارائه کرد تا اروپا خود دست به بازسازی بزند. اما چشم‌اندازی که ترامپ ارائه کرد، در مقیاسی کوچک‌تر و منفعت‌محورتر باید دیده شود. او گفت که آمریکا دیگر وارد اتحاد یا توافق‌ یک‌طرفه نخواهد شد و صراحتا اعلام کرد که دیگر بارهای مالی غیرمنصفانه‌ای را که از طرف سازمان ملل تحمیل می‌شود به تنهایی به دوش نخواهد کشید. او در این زمینه گفت: تا زمانی که من در این دفتر کار حضور داشته باشم، منفعت آمریکا بالاتر از هر چیز دیگر قرار می‌گیرد.

برخی بر این باورند که سخنان ترامپ بسیار تهاجمی بوده است. منتقدان پیش‌بینی می‌کنند کشورهایی که از سوی ترامپ محکوم شده‌اند، ممکن است روزی از این سخنان علیه خود وی استفاده کنند. اما چیزی که قابل‌توجه بوده این است که ترامپ در این سخنرانی از سیاست خارجی دو حزبی جدا شده است. زیرا در گذشته رسم بر این بوده که هر حزبی که کاخ سفید را اشغال می‌کرد، همواره بر سهم و نقش این کشور در مدیریت جهانی تاکید داشته است. برای مثال باراک اوباما قول داد که کشورش متعهد است تا نهادهای جهانی را در اولویت کارهایش قرار دهد.

باراک اوباما همچنین در نخستین سخنرانی خود در سال ۲۰۰۹ تنها یک‌بار از کلمه حاکمیت استفاده کرد. در مقابل دونالد ترامپ ۲۱ بار این کلمه را به‌کار برد. او تاکید داشت: موفقیت ما بستگی به ائتلاف‌های قوی و مللی مستقل دارد که حاکمیت خود را پذیرفته‌اند تا امنیت خود را رونق دهند، اقتصاد خود را شکوفا کنند و صلحی میان خود در دنیا به‌وجود آورند. ترامپ بر این باور است که حاکمیت و قدرت ملت‌ها موجب می‌شود شهروندان آنها در امنیت به سر برند و از لحاظ اقتصادی نیز برای آنها شکوفایی به بار آورد. او گفت که ملت‌های با حاکمیت قدرتمند می‌توانند با هم ائتلاف تشکیل بدهند و به جنگ تهدیدهای مشترک بروند. با این حال کارشناسان سیاست خارجی بر این اعتقادند که عمده‌ترین مشکل در سخنان ترامپ در همین حوزه بوده که بسیار تناقض‌آمیز صحبت کرد.

ولی نصر می‌گوید: به‌نظر می‌رسد سخنان وی این‌گونه است که ما به حاکمیت کشورهایی که دوست داریم احترام می‌گذاریم اما کشورهایی که خوشایند ما نباشند، به حاکمیت‌شان احترام نخواهیم گذاشت. به اعتقاد نصر تعریف او از حاکمیت تنگ‌نظرانه بوده است.

نیویورک‌تایمز در ادامه می‌نویسد: در سخنان ترامپ انعکاسی از سخنان جورج بوش دوم هم دیده می‌شد. دو کشوری که جورج بوش در لیست محور شرارت قرار داده بود- ایران و کره‌شمالی- در لیست حملات ترامپ قرار دارد. اما به عکس جورج بوش که دوست داشت تا سیستم سیاسی کشورها را تعیین کند، ترامپ علاقه‌ای به تعیین نوع حکومت دیگر کشورها ندارد. محور سخنان وی حمله به سه کشور بود: ایران، کره‌شمالی و ونزوئلا. او در نهایت نیز کره‌شمالی را به نابودی کامل تهدید کرد. این درحالی است که برخی منتقدان ترامپ می‌گویند او در اولین سخنرانی خود عامدانه از حقوق بشر سخن نگفته است. زیرا در این صورت مهم‌ترین متحدان ترامپ در این لیست قرار می‌گرفتند. در این زمینه می‌توان به عربستان سعودی اشاره کرد که یکی از مهم‌ترین کشورهای ناقض حقوق بشر است. همچنین میانمار نیز که این روزها به شدت بر سر زبان‌هاست، جایی در میان سخنان ترامپ نداشت. این در شرایطی است که به گفته کارشناسان، اقلیت مسلمان در این کشور با خطر نسل‌کشی روبه‌رو است.

واکنش‌ها به سخنان ترامپ

گفته می‌شود تنها اسراییل و عربستان سعودی از نخستین سخنرانی ترامپ راضی بودند. سخنرانی که به گفته برخی جز نفرت‌پراکنی حاصل دیگری نداشت. جایی که ایندیپندنت می‌گوید اولین سخنرانی ترامپ به قصد نابودی سازمان ملل ابراز شد.

به نوشته ایندیپندنت، بسیاری از کارشناسان بر این باورند که لحن سخنان ترامپ غیردیپلماتیک بوده است. در این راستا هیلاری کلینتون، رقیب سابق دموکرات وی در انتخابات ریاست‌جمهوری لحن سخنان ترامپ را بسیار سیاه و خطرناک توصیف کرد. او تصریح کرد: به‌نظر من این سخنرانی بسیار سیاه و خطرناک بود و پیامی نبود که رهبر مهم‌ترین و بزرگ‌ترین کشور جهان باید آن را ایراد می‌کرد. وی افزود: «رویکرد ترامپ باید دیپلماتیک می‌بود. امیدوار بودم که ترامپ در این سخنرانی می‌گفت که ما کره‌شمالی را خطری برای متحدان‌مان، منطقه و حتی آمریکا می‌دانیم. ما از تمامی کشورها می‌خواهیم تا با آمریکا برای پایان دادن به تهدیدی که از جانب کیم‌جونگ‌اون، رهبر کره‌شمالی برای همه ما به‌وجود آمده همکاری کنند.» وزیر سابق امور خارجه ایالات‌متحده همچنین تاکید کرد که ترامپ نباید کیم‌جونگ‌اون را مرد موشکی توصیف می‌کرد.

همزمان ریچارد هاس، رئیس روابط شورای خارجی آمریکا در توییتی نوشت: سخنرانی ترامپ در سازمان ملل، تکرار محور شرارت (جرج بوش) بود با این تفاوت که عراق کنار رفته است اما ایران و کره‌شمالی باقی مانده‌اند. جان کربی، سخنگوی پیشین وزارت خارجه آمریکا نیز نوشت: ترامپ فرصت بسیار خوبی را در سازمان ملل از دست داد. شرمساری واقعی اینجا است که او به جای همکاری و احترام دوجانبه از درگیری و منازعه صحبت می‌کند. سناتور «دیان فینشتاین» عضو ارشد مجلس سنای آمریکا، در پیامی توییتری پس از سخنرانی ترامپ نوشت: «سازمان ملل محلی برای پیشبرد صلح است. ترامپ امروز آن را به صحنه جنگ تبدیل کرد.» وزیر خارجه سابق سوئد هم نوشت: سخنرانی ترامپ یادآور نسخه‌ای تند از سخنرانی «محور شرارت» است که اکنون دو عضو دارد. این نسخه وحشتناک به طرز خطرناکی ساده‌انگارانه است.

ونزوئلا هم به سخنان دونالد ترامپ در مجمع عمومی سازمان ملل متحد واکنش نشان داد و این سخنان را نژادپرستانه خواند.

موافقان ترامپ

سخنرانی ترامپ باوجود اینکه مورد انتقاد گسترده در داخل و خارج قرار گرفت اما حامیانی هم داشته است. سئول یکی از کشورهایی است که از سخنان ترامپ استقبال کرد و گفت موضع وی در برابر کره‌شمالی از سر اقتدار بوده است. نتانیاهو نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی هم در توییتی نوشت: «دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، در سخنرانی خود در سازمان ملل به بیان حقایق درباره خطرات پیش روی جهان پرداخت و خواستار اقدام با همه قدرت برای تضمین آینده بشریت شد.» همچنین وی در توییتی دیگر نوشت: «در ۳۰ سال اخیر تا آنجا که در خاطر دارم، سخنرانی شجاعانه‌تر از این ندیده بودم.» عربستان سعودی نیز از نطق ترامپ در گردهمایی نیویورک استقبال کرد. همچنین جان بولتون با اعلام رضایت از سخنرانی ترامپ در توییتی نوشت: سخنرانی ترامپ بهترین عملکرد او از آغاز دوران ریاست‌جمهوری‌اش بود. او به‌طور صریح و بی‌پرده انتقاد کرد.

بی‌محلی بازارها به ترامپ

هفته توفانی بورس در پایان تابستان