حسن حسن و جمعی از نویسندگان
مترجم: محمدحسین باقی

در بخش قبل به تفصیل در مورد «ولایت سینا»ی داعش در مصر توضیحاتی داده و اشاره شد که «انصار بیت المقدس» به‌عنوان زیرشاخه داعش در مصر فعالیت دارد. ساقط شدن هواپیمای روس آشکارترین گسست از روش کار این گروه بود چراکه پیش از این حمله‌ای علیه غیرنظامیان انجام نمی‌داد اما پس از بیعت با داعش درست به تاکتیک‌ها و روش‌های این گروه متوسل شد. این اقدام پیش‌برنده منافع داعش مرکزی بود. «انصار» با تاسیس «حسبه» [نیروی پلیس] و تظاهر به ساختارهای حکمرانی تلاش کرد تا روش داعش و رد پای این گروه را نشان دهد. با این حال، ولایت سینا یکی از مهم‌ترین مراکز داعش خارج از عراق و سوریه است.

نیروهای نیابتی داعش در سرزمین اصلی مصر

بر اساس تحقیقات امنیتی دولت مصر، داعش سینا نیروی نیابتی مهمی میان داعش اصلی و هسته‌های مستقر در سرزمین اصلی است؛ نشانه دیگری از میزان نفوذ داعش اصلی بر این گروه. این زیرشاخه محلی از شبکه‌های سرزمین اصلی بهره‌برداری کرده بود که تقریبا همگی در سال 2014 نابود شدند؛ در سال 2015، این شبکه‌ها دوباره فعال شدند و حملاتی انجام دادند که عمدتا توریست‌ها، شهروندان خارجی و منافع غرب را هدف قرار می‌داد. در اواخر 2015، هسته‌های مرتبط با داعش که در «قاهره بزرگ» فعالیت می‌کردند شروع به انجام حملات مسلحانه و حمله با بمب‌های دست‌ساز (IEDs) در مناطق پرجمعیت و علیه توریست‌ها کردند. خوشبختانه، به‌دلیل توانمندی‌های ابتدایی و آماتور بودن عاملان حملات، تلفات اندک بود. با این حال، آنها علاقه خود به انجام حمله با بمب‌های دست ساز به «کمربند» قاهره را نشان دادند و این هم نشان دیگری است از اینکه آنها نسبت به تلفات بالقوه غیرنظامیان هیچ اهمیتی قائل نیستند. این نیز گسستی رادیکال بود از تمرکز شبه نظامیان مستقر در سرزمین اصلی پیش از آغاز مداخلات داعش. لااقل، ماهیت حملات نشان می‌دهد که چگونه این عوامل ایدئولوژی و تاکتیک‌های داعش را به‌طور کامل پذیرفته اند؛ یا شاید نشانه‌ای است از هدایت و جهت دهی گسترده‌تر از سوی رهبری داعش اصلی که نفع اندکی در تغذیه و تامین مبنای حمایت مردمی برای شبه نظامیان در سرزمین اصلی دارد و نفع بیشتری در بهره بردن از مزیت مصر به‌عنوان پایگاه دیگری دارد و می‌کوشد ترس و هراس از خود را در آنجا نیز تسری دهد.

داعش سینا و داعش لیبی فعالیت گسترده در صحرای غربی مصر را نیز تسهیل کرده‌اند. در واقع، اولین حمله در آنجا که در جولای 2014 رخ داد، ظاهرا به بحث‌های این گروه با داعش مرتبط بوده که در آن زمان در جریان بود. این حمله از سوی نیروی اعزامی‌ انجام گرفت که ایست- بازرسی «الفرافره» را پیش از حرکت به «مرسی مطروح» مورد حمله قرار داد- و سپس در راه بازگشت به سینا متوجه شرق شد- که نشان می‌داد این گروه هیچ حضور عملیاتی پایداری در صحرای غربی ندارد. شاید هدف، نشان دادن توانایی این گروه برای وارد آوردن ضربه به خارج از سینا بود یا به احتمال زیادتر، برای نشان دادن این بود که می‌تواند در مناطق دارای اهمیت استراتژیک برای داعش دست به عملیات بزند. از آن زمان، فعالیت‌های قاچاقی در کنار گزارش‌ها از اردوگاه‌ها و قرارگاه‌های کوچک جهادیون افزایش یافته است. امن کردن مسیرهای قاچاق میان لیبی و سینا و داشتن عمق استراتژیک در صحرای غربی ممکن است منافعی برای داعش سینا داشته باشد اما به منافع داعش اصلی بیشتر خدمت خواهد کرد.

پیوندهای واقعی

حد و حدود یا میزان کنترل عملیاتی مستقیم داعش اصلی بر فعالیت‌های داعش سینا ناشناخته است. سفر «به» سینا و سفر «از» سینا کاری تقریبا دشوار است و مقام‌های مصری هنوز به‌دنبال دستگیری رهبران غیرمصری و ارشد داعش در آنجا هستند. آنچه شناخته شده این است که در برهه‌ای در پاییز 2014، برخی از رهبران این گروه محلی برای دیدار با رهبران داعش اصلی در سوریه و عراق به این دو کشور سفر کردند؛ این مساله مورد تایید سیستم اطلاعاتی مصر هم قرار گرفت. همچنین نشانه‌هایی وجود دارد دال بر اینکه پیوند میان سینا و داعش اصلی زمانی افزایش یافت که مصری‌هایی که در کنار داعش می‌جنگیدند شروع به بازگشت به کشور خود کردند و شاید برخی از آنها حامل پیام‌ها و دستوراتی از رهبران ارشد داعش بودند.

مقام‌های اطلاعاتی مصر به تفصیل در مورد شبکه ماهیگیری و قایق‌های کوچکی سخن گفته‌اند که ساحل شمالی سینا را به سرت در لیبی متصل می‌کند. قایق‌های حامل سوخت از مناطقی مانند «مرسی مطروح» حرکت کرده تا به قایق‌های نیازمند به سوخت، سوخت رسانی کنند. نیروی دریایی مصر نمی‌تواند تمام این قایق‌ها را شناسایی کند زیرا آنها اغلب در رادارها دیده نمی‌شوند و تنها می‌توان آنها را با چشمان غیرمسلح دید. مقام‌های اطلاعاتی مصر بر این باورند که این مسیرها نه‌تنها برای قاچاق سلاح و پول بلکه برای کمک به حمل‌ونقل رهبران سینای داعش «به» لیبی و «از» لیبی مورد استفاده قرار می‌گیرند؛ همان جایی که تمرکز بیشتر رهبران داعش با پیوندهایی قدرتمند با داعش اصلی در سوریه و عراق وجود دارد. نشانه‌های دیگری هم هست که ممکن است عناصری از داعش از کشورهای دیگر را نشان دهد که به‌طور خاص به این کشور اعزام می‌شوند تا در انجام عملیات کمک‌رسان باشند. این به معنای «مبارز خارجی» نیست بلکه به این معنی است که «سازمان دهنده مرکزی» تصمیم استراتژیک در این مورد گرفته که چگونه از «دارایی»های متفاوت کشورهای نزدیک برای انجام حمله استفاده کند.

به گفته تحقیقات امنیتی دولتی، یک حمله نافرجام به معبد کارناک در لوکسور در ژوئن 2015 چنین حادثه‌ای بود. عامل محلی داعش اعضای مستقر در مصر علیا را با اعضای تونسی و سودانی پیوند می‌داد که برای انجام عملیات انتحاری فرستاده شده بودند. استفاده از غیرمصری‌ها به جبران فقدان تمایل مصری‌ها برای انجام چنین عملیاتی علیه توریست‌ها و به احتمال زیاد غیرنظامیان مسلمان بی‌گناه کمک کرد. تطور، تکامل و تبدیل «انصار بیت‌المقدس» به «سینای داعش» یا «ولایت سینا» با پذیرش ایدئولوژی و تاکتیک‌های این گروه و داده‌های دیگر به این نکته اشاره دارد که احتمالا پیوندهایی فیزیکی میان داعش سینا با داعش لیبی و هسته مرکزی داعش وجود دارد. در واقع، می‌توان گفت ارتباط داعش سینا با هسته مرکزی داعش بسیار قدرتمندتر است.