میانجیگری پاپ در بحران ونزوئلا

دنیای اقتصاد: بحران ونزوئلا کارد را به استخوان اپوزیسیون هم رساند. هم اکنون در میان مخالفان مادورو یک شکاف پدید آمده و به دو دسته تقسیم شده اند: برخی مدافع مذاکره با دولت هستند و برخی هم رویکرد تقابلی در پیش گرفته‌اند.اکنون اپوزیسیون در درون خود با اختلاف و نافرمانی مواجه شده زیرا برخی استدلال می‌کنند که با دولت منفور و سرکوبگر مادورو نباید مذاکره شود. به گزارش رویترز، قرار بود امروز چهارشنبه تظاهرات خیابانی از سوی اپوزیسیون برگزار شود اما شکاف میان آنها بر سر مذاکره یا عدم مذاکره با دولت باعث شکاف بر سر برگزاری این تظاهرات هم شده است. هنریکه کاپریلین که دو دوره نامزد ریاست جمهوری شده بود، می‌گوید: «هیچ دیالوگی در ونزوئلا شروع نشده است.» وی افزود که در تلویزیون از چند و چون این مذاکره آگاه شده است. احزاب مهمی که ائتلاف «وحدت دموکراتیک» را تشکیل داده‌اند اعلام کردند که در این مذاکرات حضور نخواهند یافت.

قرار است پاپ فرانسیس، اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی و برخی رهبران بین‌المللی سابق میانجیگر این مذاکرات باشند. اپوزیسیون درصدد است تا پیش از پایان سال جاری نیکولاس مادورو، رئیس‌جمهوری ونزوئلا را با رفراندوم از کار برکنار کند. مردم و اپوزیسیون معتقدند وی باعث و بانی بحران اقتصادی، غذایی، تورم و بیکاری در این کشور است. دولت البته امضاهای جمع‌آوری شده از سوی اپوزیسیون را جعلی نامید. در مقابل، مخالفان خشمگین وعده برگزاری تظاهرات خیابانی و محاکمه رئیس‌جمهوری به دلیل نقض و تخلف از اصول دموکراسی را دادند. نزاع سیاسی در حالی است که مادورو در سفر خارجی قرار داشت. او به ایران، قطر، عربستان و آذربایجان رفته بود تا بر سر قیمت نفت چانه‌زنی کند. او قصد داشت به این وسیله کسری بودجه کشورش را جبران کند. او در بازگشت به دیدار پاپ فرانسیس رفت. پس از اینکه پاپ از او خواست تا درد و رنج و آلام مردم را کاهش دهد، مادورو گفت: «ما در حال برقراری گفت‌وگو میان اپوزیسیون و دولت مشروع هستیم.»به گزارش رویترز، گفت‌وگوهای گذشته میان مخالفانی که به شدت دچار قطبی‌گرایی شده‌اند به پیشرفت‌های اندک نائل شد. مخالفان می‌گویند مادورو یک «مستبد بی‌منطق» است که باید قدرت را پیش از بدتر شدن بحران ترک کند. به گزارش رویترز، این راننده سابق اتوبوس و رهبر اتحادیه‌ای اعلام کرده که با خواسته «نخبگان تشنه قدرت که به دنبال کودتا هستند» کنار نخواهد رفت.

اگرچه برخی از اعضای اپوزیسیون می‌گویند دولت با اعلام مذاکره با مخالفان به دنبال خرید زمان است اما برخی دیگر می‌گویند این گفت‌وگوها نمی‌تواند به این معنا باشد که استراتژی دولت خرید زمان است.» آنها می‌گویند: «این مذاکره فضایی برای مبارزه جهت یک کشور بهتر برای همگان به وجود می‌آورد.» این دسته از اپوزیسیون می‌گویند: «ما آزادی می‌خواهیم.» به دلیل کمبود گسترده مواد غذایی، قیمت‌های سر به فلک کشیده و گرسنگی حاکم بر مردم، اپوزیسیون خواستار برگزاری تظاهراتی سراسری برای امروز چهارشنبه شده بود. این در حالی است که امسال سومین سالی است که ونزوئلا در بحران عمیق اقتصادی فرو رفته است. کاپریلس افزود: تظاهرات ادامه خواهد یافت و تا جایی پیش خواهد رفت که دولت «به قانون احترام بگذارد.»

هیچ دستور کاری برای مذاکرات تعیین نشده اما به گزارش رویترز، قدر مسلم این است که آن بخش از اپوزیسیون که راهکار مذاکره را برگزیده‌اند، در صورت برگزاری مذاکره ابتدا بحث رفراندوم را پیش خواهند کشید و اینکه چرا دولت کاری کرد که این رفراندوم دچار تغییر شود و باعث حاشیه رانده شدن مجلس موسسان شد. در مقابل، دولت هم ادعای آنها مبنی بر تقلب، خشونت و طرح‌های کودتایی را به مذاکره خواهد گذاشت و اپوزیسیون را به ناآرامی و اغتشاش متهم می‌کند. به گزارش رویترز، در میان میانجی‌ها نیز می‌توان به سه رهبر بین‌المللی سابق اشاره کرد: خوزه لوییس رودریگز زاپاته رو (نخست‌وزیر سابق اسپانیا)، لئونل فرناندز (رئیس‌جمهوری سابق جمهوری دومینیکن) و مارتین توریجوس (رئیس‌جمهوری سابق پاناما). رهبران تظاهرات دانشجویی می‌گویند طی تظاهرات روز دوشنبه ۲۷ معترض در درگیری با نیروهای امنیتی در شهر مرزی و بی‌ثبات «سان کریستوبال» نزدیک کلمبیا زخمی شدند.

معترضان در حالی که جاده‌ها را با آتش زدن لاستیک‌ها بسته بودند فریاد می‌زدند: «ما آزادی می‌خواهیم.» اکنون سه سطح از اعتراضات در جامعه ونزوئلا جریان دارد: یک سطح توده مردم هستند که گرسنگی و کمبود کالاهای ضروری برای بقا آنها را به تکاپو انداخته تا علیه سیاست‌های دولتی موضع‌گیری کنند. سطح دوم، اپوزیسیون ونزوئلا هستند که اگرچه در درون خود دچار شکاف شده‌اند اما غالب آنها مخالف وضع موجودند. بخشی از این اپوزیسیون در داخل سیستم و در کسوت نمایندگی پارلمان هستند و برخی دیگر مخالفان حزبی هستند. سطح سوم نیز دانش آموزان و دانشجویان هستند که وارد درگیری‌های سخت با نیروهای امنیتی شده‌اند.اگر دو سطح اول یعنی توده مردم و اپوزیسیون تظاهرات را بدون درگیری با نیروهای امنیتی به پیش می‌برند اما دانشجویان جرقه درگیری با نیروهای امنیتی را روشن کردند. به گزارش رویترز، طی دو سال گذشته شهر سان کریستوبال، به‌عنوان پایگاه احساسات ضدمادورو، مرکز درگیری‌ها بوده به‌گونه‌ای که تا کنون ۴۳ کشته بر جا گذاشته است.

دانشجویان تظاهرات دیگری را در سایر شهرها از جمله در کاراکاس، پایتخت، برگزار کرده‌اند. رویترز می‌نویسد اما «بیشتر آنها برای تظاهرات امروز آتش در دست دارند گویی برای تسخیر ونزوئلا آمده‌اند.» با این حال، نیویورک‌تایمز هم روایت دیگری به دست می‌دهد. این روزنامه آمریکایی می‌نویسد مذاکره مخالفان با دولت «یک توقف یا مکث کوتاه در شرایط بحرانی ونزوئلا است.» وقتی هفته گذشته شورای انتخابات تلاش اپوزیسیون برای برگزاری همه‌پرسی را به حال تعلیق در آورد، درگیری‌های داخلی شدت گرفت. به نوشته نیویورک‌تایمز، تنها چیزی که می‌تواند از شدت بحران بکاهد، یا لااقل مانع بدتر شدن بحران شود یا آتش‌بسی موقت به حساب آید همان مذاکرات دولت- اپوزیسیون است. به نوشته نیویورک‌تایمز، وقتی تلاش واتیکان برای پا در میانی میان کوبا- آمریکا نتیجه داد، رهبر کاتولیک‌های جهان به صرافت افتاده تا بار دیگر بخت خود را به محک آزمون بگذارد. پاپ می‌خواهد بار دیگر این تلاش را در ونزوئلا امتحان کند. اولین دور مذاکرات قرار است یکشنبه ۳۰ اکتبر (۹ آبان ماه) در جزیره مارگاریتا برگزار شود. در این دور اسقف «امیل پاول چریگ» به‌عنوان نماینده پاپ بر مذاکرات نظارت خواهد داشت.

جسوس تورالبا، دبیر کل احزاب ائتلافی اپوزیسیون، با نمایندگان دولت دیدار و میانجیگری پاپ را قبول کرد. با این حال، نیویورک‌تایمز معتقد است هنوز معلوم نیست چه تعداد یا کدام گروه از اپوزیسیون در مذاکرات روز یکشنبه حضور خواهند یافت. برخی دیگر از رهبران اپوزیسیون از جمله لئوپولد لوپز، رهبر زندانی اپوزیسیون، سرنوشت این مذاکرات را به تعلیق همه پرسی گره زده و می‌گویند: «این مذاکرات ممکن نیست زیرا حق مردم برای ابراز آزادانه خودشان خدشه دار شده است.» هنریکه کاپریلس در پاسخ به لوپز می‌گوید این مذاکرات در دورافتاده‌ترین نقطه ونزوئلا در دریای کارائیب برگزار می‌شود. برخی از نیروهای اپوزیسیون معتقدند این مذاکره مشروعیت دادن به دولت است اما دسته‌ای دیگر بر این باورند که بحث مشروعیت در میان نیست زیرا از یکسو، مذاکرات نه در پایتخت که در جزیره مارگاریتا در منتهی‌الیه شمال ونزوئلا برگزار می‌شود و از سوی دیگر، سه گروه بر این مذاکرات نظارت دارند: پاپ، اتحادیه کشورهای آمریکای جنوبی و رهبران سابق بین‌المللی بر این مذاکرات نظارت دارند. آن دسته از اپوزیسیون که قائل به مذاکره هستند می‌گویند اگر دولت مشروعیت داشت، مذاکرات تحت نظارت بین‌المللی قرار نمی‌گرفت.با این حال، نیویورک‌تایمز به نقل از کارشناسان می‌نویسد «پاپ مشتاق است تا میان طرف‌های مختلف اعتماد برقرار کند.» پائولو روداری، خبرنگار واتیکان می‌نویسد: «دیپلماسی واتیکان همواره خواستار برقراری پلی میان طرف‌ها بوده است. با توجه به وخامت اوضاع در ونزوئلا، پاپ احساس وظیفه کرده که میانجی‌گری کند تا بحران کنترل شود و با توافق میان طرفین راه حلی برای خروج از بن‌بست پیدا شود.»