بازگشت به خاورمیانه - ۱۴ مهر ۹۵

جیمز اف. جفری/ دیپلمات آمریکایی
مایکل آیزنشتات/ محقق نظامی
ترجمه: محمدحسین باقی

در دو بخش قبلی به انواع عملیات‌های آمریکا اعم از رزمی و غیررزمی در خاورمیانه اشاره شد. همچنین گفته شد که یک جزء مهم از معماری استراتژیک آمریکا برای حفظ امنیت در خاورمیانه تلاش برای جلب حمایت بین‌المللی برای برنامه‌های کلی امنیتی آمریکا است. در این بخش به تقسیم‌بندی انواع عملیات‌های آمریکا تحت عنوان «موفقیت‌آمیز»، «نیمه موفق» و «شکست» اشاره می‌شود.

ایالات‌متحده با تلاش، اختیاراتی خاص برای اقدام نظامی در برخی موارد به‌دست آورده است (لیبی ۲۰۱۱، افغانستان ۲۰۰۱، جنگ خلیج‌فارس ۱۹۹۱)؛ در برخی دیگر، آمریکا به‌طور کلی بر قطعنامه‌های شورای امنیت اتکا داشته و یک وضعیت کلی را تهدیدی برای صلح قلمداد کرده و براساس روح بندها و یافته‌های سازمان ملل عمل کرده است. نمونه‌های این اقدامات شامل عملیات اهتزاز پرچم بر نفتکش‌های عبوری در خلیج‌فارس (۱۹۸۸- ۱۹۸۷)، استقرار نیرو در بیروت (۱۹۸۴- ۱۹۸۳) و عملیات علیه القاعده و داعش و تا حدی، تهاجم به عراق در سال ۲۰۰۳ براساس قطعنامه شماره ۱۴۴۱ شورای امنیت بوده است. ناتو هم به نوبه خود نقش مهم در مبارزه با تروریسم در افغانستان و عملیات لیبی در سال ۲۰۱۱ داشته و نقشی اندک هم در عملیات مبارزه با دزدی دریایی و آموزش نظامی در عراق ایفا کرده است. ناتو همچنین سه مرتبه از سال ۱۹۹۱ نیروهایی را در ترکیه مستقر کرده است تا به تهدیدات در عراق یا سوریه پاسخ دهد.

ایالات‌متحده ائتلاف‌های مهم بین‌المللی را برای اولین جنگ خلیج‌فارس، جنگ جهانی علیه ترور، تهاجم به عراق و افغانستان و عملیات مبارزه با دزدی‌های دریایی، عملیات لیبی در سال ۲۰۱۱ و اقدامات ضدداعش تشکیل داده است. ایالات‌متحده برای استقرار نیرو در بیروت در سال ۱۹۸۳ و مهار عراق به متحدان روی آورد. در مورد اولی به بریتانیا، فرانسه و ایتالیا روی آورد و در مورد دوم به بریتانیا، و در سال ۱۹۹۶ به فرانسه در اجرای منطقه پرواز ممنوع و در سال ۱۹۹۸ برای مقابله با صدام به استرالیا و نیوزیلند روی آورد و خواستار اعزام نیروهای ویژه برای مقابله با صدام شد. به غیر از کارآمدی نظامی مضاعفی که ائتلاف‌ها به وجود می‌آورند، «بین‌المللی کردن» درگیری‌ها یا برای اجازه به دیگران جهت رسیدگی به آنها یا برای توجیه یا تقویت تلاش آمریکا نشان‌دهنده روابط استراتژیک است. در بسیاری از موارد، ایالات‌متحده به‌دنبال وضعیت «اقتصاد زور» است- یا اگر دیده شود که جانب یک طرف گرفته شده است- خوشحال می‌شود که عملیات‌ها را به نهادهای دیگر واگذار کند.

وقتی خود آمریکا دخیل شود، برداشت‌های معمولا منفی از آمریکا در نگاه مردمان محلی و بی‌میلی مردم آمریکا برای غرق شدن در نزاع‌های بی‌پایان خاورمیانه به نفع حداکثر توجیه قانونی بین‌المللی برای هر اقدامی از سوی آمریکا مطرح می‌شود و بسیاری از شرکای ائتلافی هم از برداشت «ساخت آمریکا» اجتناب می‌کنند. هزینه‌هایی برای این نوع بین‌المللی کردن وجود دارد. واگذاری تلاش‌های امنیتی به سازمان ملل می‌تواند دو پیامد داشته باشد: موفقیتی مبهم و پر افت و خیز (لبنان پسا ۲۰۰۶) یا شکست (خروج ماموران سازمان ملل از صحرای سینا پیش از جنگ ۶ روزه ۱۹۶۷). پذیرش یک حکم بین‌المللی هم می‌تواند اهداف جنگی آمریکا را محدود سازد چنان‌که در مورد حکم سازمان ملل برای جنگ اول خلیج‌فارس دیده شد.

موفقیت‌ها و شکست‌ها

مروری بر عملیات‌های بحث شده (در بالا) آمریکا در ۷۰ سال گذشته موفقیت کلی را نشان می‌دهد اگرچه برخی از انواع عملیات‌ها نرخ شکست بالاتری داشته‌اند. البته، مقدار مشخصی از قضاوت ذهنی در عبارات «موفقیت»، «نیمه موفق» و «شکست» وجود دارد. موفقیت در اینجا یعنی: ۱- عملیات نظامی واقعی، موفقیت نظامی به دنبال دارد که با ماموریتی بدون تلفات زیاد، هزینه یا عواقب مهم سیاسی و دیپلماتیک همراه می‌شود ۲- عملیات متوازن به اهداف کلان ژئواستراتژیک - اگر کلان هم نباشد- کمک می‌کند. نیمه موفق به این معنا است که عملیات‌ها به لحاظ نظامی موفقیتی کامل نداشته، مورد نیاز نبوده یا اهداف سیاسی را محقق نساخته یا قضاوت در مورد آن بسیار زود است. عملیات‌هایی که زیر عنوان شکست طبقه‌بندی می‌شوند حتی به موفقیت نظامی هم دست نیافته است.

عملیات‌هایی که شامل فعالیت رزمی است

موفقیت

* جنگ خلیج‌فارس، ۱۹۹۱- ۱۹۹۰

* عملیات اهتزاز پرچم بر نفتکش‌ها در برابر تهدیدات احتمالی

* مهار صدام که شامل این موارد است:

- عملیات تامین آسایش (O. P. C)، ۲۰۰۳ تا ۱۹۹۱

- عملیات نظارت شمال (O. N. W)، ۲۰۰۳ تا ۱۹۹۱

- عملیات نظارت جنوب (O. S. W)، ۲۰۰۳- ۱۹۹۱

- عملیات روباه صحرا، ۱۹۹۸

* تهاجم به افغانستان، ۲۰۰۱

* تهاجم به عراق، ۲۰۰۳

* عملیات ضددزدی دریایی، شاخ آفریقا، ۲۰۰۶ تاکنون

نیمه موفق

* رهگیری ربایش آشیل لارو، ۱۹۸۵

* بمباران لیبی، ۱۹۸۶

* جنگ جهانی علیه ترور، ۲۰۰۱ تاکنون

* اقدامات ضدشورش یا مبارزه با شورش‌ها در افغانستان، ۲۰۰۱ تاکنون

* اقدامات ضدشورش یا مبارزه با شورش‌ها در عراق، ۲۰۰۳ تا ۲۰۱۱

* عملیات لیبی، ۲۰۱۱

* عملیات ضدداعش، ۲۰۱۴ تاکنون

شکست

* ماموریت نجات گروگان‌ها در ایران، ۱۹۸۰

* بیروت، ۱۹۸۴- ۱۹۸۳

* سومالی، ۱۹۹۳- ۱۹۹۲

* بمب‌گذاری در برج‌های خُبَر، ۱۹۹۶

* تعامل آمریکا با القاعده، ۲۰۰۱- ۱۹۹۸