توطئه کرزای علیه اشرف غنی

گروه جهان: حامد کرزای، رئیس‌جمهوری سابق افغانستان و مخالف فعلی دولت، سیاست‌های دولت فعلی در کابل را همچون ماراتن توصیف می‌کند. برای تمام کسانی که هر روز با او دیدار می‌کنند- میانجیگران منطقه‌ای و بزرگان، مقام‌های دولتی، رهبران مذهبی و کسانی که دلتنگ روزهای او در قدرت شده‌اند- این استعاره روشن است. منتقدان کرزای، به‌ویژه کسانی که به پرزیدنت اشرف غنی نزدیک هستند، او را به تلاش برای بی ثبات کردن دولت و بهره‌برداری از بحران ملی برای بازگشت به قدرت متهم می‌کنند یا برخی دیگر می‌گویند او تلاش دارد تا با وارد کردن فشار امتیازاتی به‌دست آورد. این دسته از منتقدان می‌گویند کرزای فعالانه در حال تضعیف رئیس‌جمهوری است که فی نفسه آسیب‌پذیر است. آنها می‌گویند کرزای قطب نفوذ و حمایت سیاسی در سایه است و گاهی تظاهراتی را سبب می‌شود که احتمال تبدیل آن به تظاهرات خشن وجود دارد.

پاسخ کرزای چیست؟ او هرگز نپذیرفته که تلاشش در راه آسیب به دولت است. اما در عین حال با تلنگری به دولت افزود: «اگر کسانی عقب می‌مانند، از کسانی که سریع‌تر از دولت می‌دوند، حق شکایت ندارند.» به گزارش نیویورک‌تایمز، به دنبال دیدارهای چند روزه کرزای، مصاحبه‌ها و جلسات وی، به نظر می‌رسد که او سودای بازگشت به قدرت در سر دارد و تمام این اقدامات از سوی او «همچون فردی که در قدرت است انجام می‌شود.» گویی کرزای خوشحال می‌شود که دیدار‌کنندگان درخواستی از او کنند و وی گوشی را بردارد و به فلان وزیر، استاندار و سفیر زنگ بزند. او همچنان با رهبران جهان در تماس است و به‌صورت هفتگی برای آنها نامه می‌نویسد. بیشتر دیدارهای کرزای ظهر انجام می‌شود یعنی زمانی که طیف گسترده‌ای از ملاقات‌کنندگان برای نماز دسته جمعی حاضر شده و سپس به طبقه بالا می‌روند تا گرد میز ناهار به ادامه بحث‌های خود بپردازند.

در روزی مشخص، مقام‌های قبلی و فعلی دولتی، ژنرال‌ها، قضات، بانکداران، رهبران قبایل، اعضای سابق طالبان و واعظان مساجد مهم و بزرگ کابل حضور به هم می‌رسانند. کرزای به‌عنوان صحنه گردان و سخنران اصلی در بالای مجلس می‌نشیند. کرزای در واکنش به مطالب منتشر شده در مورد سودای بازگشت او به قدرت چنین داد سخن سر داد: «چه کسی گفته که من می‌خواهم بازگردم؟ به صراحت گفته‌ام که چنین چیزی نمی‌خواهم.» اما این سخن کافی بود تا بحث‌هایی را برانگیزد. یکی از وزرای سابق کابینه که به‌عنوان مشاور غنی هم فعالیت می‌کند، اصرار دارد کرزای تنها جایگزین طبیعی و بزرگ‌ترین امید برای ۹۰ درصد افراد کشور است که از دولت فعلی سرخورده شده‌اند. این سخنان در حالی بیان شد که کرزای به دقت گوش می‌داد.

نیویورک‌تایمز به نقل از مقام‌های رسمی افغان و غربی می‌نویسد آنها در خفا بر این باورند که همه از دولت غنی بریده‌اند و ممکن است طی هفته‌های پیش‌رو یا در ماه آینده دولت با بحرانی دست به گریبان شود که بقایش را به خطر اندازد. نیویورک‌تایمز به نقل از مقام‌های رسمی افغان و غربی می‌افزاید که اکنون دولت کابل در آستانه «تهدیدی موجودیتی» قرار گرفته است. پایان سپتامبر پایان مهلت زمانی‌ است که جان کری، وزیر امور خارجه آمریکا، برای عملی کردن تعهدات مندرج در معامله سیاسی تعیین شده پس از مناقشه جنجالی انتخابات ۲۰۱۴ اعلام کرد. در آن زمان، قرار شد دولت افغانستان انتخابات پارلمانی برگزار کند، اصلاحات گسترده انتخاباتی انجام دهد و قانون اساسی را جهت ایجاد پست نخست‌وزیری برای رقیب انتخاباتی غنی و شریک حکومتی فعلی او یعنی عبدالله عبدالله ایجاد کند. اما تعهد به این زمان‌بندی چندان میسر نیست و کری هم آشکارا اعلام کرده که دولت غنی تا پایان دوران ۵ ساله خود در قدرت خواهد بود.

این آغاز ماجرا است. وضعیت امنیتی افغانستان با وجود افزایش نیروهای رزمی آمریکایی هر روز در حال بد‌تر شدن است. طالبان مناطق بسیاری را گرفته و تهدید به پیشروی کرده است. داعش هم همچون قارچ در حال روییدن در مناطقی در افغانستان است. غنی و تکنوکرات‌های پیرامونش مجبور به تمرکز بر مسائل امنیتی شده و طرح‌های اقتصادی او نیز متوقف شده است. او با تظاهرات خیابانی به چالش کشیده شد که در آن اقلیت هزاره دولت را به تبعیض سیستماتیک علیه خود متهم کرد. جدیدترین تظاهرات که «جنبش روشنایی» نامیده می‌شد با حمله داعش به خاک و خون کشیده شد به گونه‌ای که ۸۰ نفر در آن حمله کشته شدند. اکنون معترضان انگشت اتهام را به سوی دولت نشانه رفته و می‌گویند دولت به عمد آنها را بی پناه در برابر حملات رها کرده و به دولت برای انجام وظایفش اولتیماتوم داده‌اند. شرایط به‌گونه‌ای پیش می‌رود که درخواست‌های عجیب و غریبی از دولت می‌شود.

در یکی از تظاهراتی که به تازگی در شمال افغانستان برگزار شد معترضان از دولت خواستند تا جسد «پادشاه راهزنان» که یک قرن پیش از سوی جوخه آتش کشته شد از قبر بیرون آورده شده و بار دیگر با احترام و عزت به خاک سپرده شود. در میان این معترضان تعدادی از جنگ‌سالاران و فرماندهان گروه‌های شبه‌نظامی هستند که نسبت به غنی بدبین بوده و تا ماه سپتامبر به او اولتیماتوم داده‌اند.

برخی مقام‌های دولتی که به غنی نزدیک هستند کرزای را به دست داشتن در اعتراضات اخیر متهم کرده‌اند. اما او می‌گوید نه به‌دنبال فروپاشی دولت است و نه بازگشت به قدرت. کرزای می‌گوید انتظار دارد مشروعیت دولت پس از اولتیماتوم سپتامبر بیشتر شود. به نوشته نیویورک‌تایمز، فشار کرزای بر لویه جرگه حرکتی است که بسیاری آن را «طرح بازی» برای بازگشت به قدرت می‌نامند یا دست کم می‌گویند کرزای تلاش دارد با فشار بر لویه جرگه آنها را در مسیر حمایت از خود قرار دهد. ظاهرا کرزای نماینده شبکه قدرت است: شبکه‌ای که هم در سطح ملی و هم در سطح محلی فعال است و او توانسته طی ۱۳ سال گذشته آن را تشکیل دهد. این شبکه احساس می‌کند ریاست جمهوری غنی به شدت تضعیف شده و در صورتی که بتواند از اولتیماتوم سپتامبر هم جان به در برد اما دولتی ضعیف شده و بی‌جان خواهد بود. در قندهار، مردان قدرتمندی که به یمن حمایت‌های کرزای سر بر آوردند، بر سر مالیات با نمایندگان دولت به بن‌بست رسیدند. برخی قانونگذاران که به کرزای نزدیک هستند نزد او از رویکرد دولت شکایت می‌کنند و می‌گویند «دولت خیلی زیبا و سیستماتیک» پایگاه حمایتی آنها را تضعیف کرده است. این زن که عضو پارلمان است می‌گوید: اگر اوضاع همین‌گونه بماند و دولت همچنان علیه او در حوزه انتخابیه‌اش فعالیت کند به کشور بازنخواهد گشت. اکنون نزاع بر سر قدرت در افغانستان شدت گرفته است. نیویورک‌تایمز می‌نویسد: اگر کار به نزاع سیاسی برسد معلوم نیست آیا غنی توان حل بحران و اعلام شکایت از کرزای را دارد یا خیر. بذرهای بحران سیاسی و امنیتی فعلی در دوران کرزای کاشته شد و زیرنظر او در حال افزایش است. غنی می‌گوید او میراث‌دار فسادی است که کرزای برایش به جا نهاده است.