شبح جهانی خلافت

گروه جهان: در هفته گذشته شاهد بودیم که مناطقی از جهان ناامن بوده و به دلیل حملاتی که از سوی هسته‌های مخفی داعش در آنها انجام ‌شد ناامنی را تا عمق استخوان تجربه کردند. این ناامنی در قاره سبز تنها نشانه‌ای کوچک برای نشان دادن عمق بحران در خاورمیانه است. اگر چشم آبی‌های اروپایی تنها «لحظاتی» را در ناآرامی و ناامنی زیستند اما بسیاری از مردمان این منطقه از جهان ساعت ها، روزها، هفته‌ها و ماه‌های متوالی است که در ناامنی، ناآرامی و زیر بمباران زندگی می‌کنند.

برای مثال، شمع فرش خیابانی در مونیخ، آرامش در شهر کوچک باواریا در آلمان که با یک حمله انتحاری چتر ناامنی را بر فراز این شهر گستراند و کلیسای کوچکی در حومه فرانسه که پس از اینکه گلوی یک کشیش از سوی جوان ۱۹ ساله‌ای بریده شد مهر و موم شد. پیش از این حوادث دهشتناک، یک نوجوان در قطاری در آلمان با چاقویی در دست تعدادی را کشته و زخمی کرد. پیش از آن هم حملات مرگبار در نیس، بروکسل و نوامبر گذشته در پاریس شبح ناامنی را بر فراز قاره سبز گستراند به گونه‌ای که گویی «گرگ‌های تنها» هر لحظه مترصد فرصتند تا حمله‌ای دیگر سازمان دهند. امسال، سالی بود که شاهد افزایش حملات مرتبط با داعش در اروپا و فراتر از آن بودیم: از ترکیه تا بنگلادش، آمریکا و اندونزی. به گفته گروه IntelCenter - که اقدامات تروریستی را رصد می‌کند- از ۸ ژوئن به این سو در هر ۸۴ ساعت یک حمله بزرگ یا به‌طور مستقیم یا الهام گرفته از سوی داعش در خارج از مناطق جنگی در عراق، سوریه، سینا در مصر و لیبی یا جاهای دیگر انجام گرفته است. «اینتل سنتر» می‌گوید بیش از نیمی از این حملات در شهرهای بزرگ و در جاهایی رخ داده که «به‌طور سنتی در معرض تهدید حملات تروریستی نبودند.» این حملات تصادفی که با فناوری‌های ابتدایی اما با حملاتی مرگبار انجام می‌شد ناامنی عمومی در اروپا را تشدید کرده و اعتماد به دولت‌ها مبنی بر مبارزه با تهدید تروریسم را بی‌اعتبار کرده است. این مساله همچنین اعتماد به سیستم قضایی را نیز کاسته که متهم است بسیاری از افراد خطرناک را به حال خود رها کرده است. با وجود دو بار تلاش برای رفتن به سوریه، «عادل کرمیش»، یکی از عاملان ۱۹ ساله حمله که کشیشی را در پاریس کشت، از حبس آزاد و به او اجازه دادند که ۴ ساعت در روز بیرون از خانه باشد. با وجود تلاش‌های مکرر برای دیپورت وی اما «دلیل محمد»، بمب‌گذار آنسباخ، هنوز در آلمان است. هنگام سفر به اروپای شرقی این ناامنی را به راحتی می‌توان در چهره مردم دید. تماس گیرندگان با ایستگاه رادیو آلمان می‌گفتند که آنها از بازدید از فلان مرکز خرید واهمه دارند. در آنسباخ، بومی‌های بهت زده با ترس و لرز در کنار آن کافه‌ای عبور می‌کنند که در آن حمله انتحاری صورت گرفت. این حملات پرسش‌های اجتماعی بنیادینی را مطرح کرده است. احترام برای باز بودن فضای اجتماعی، لیبرال دموکراسی و فرآیندهای قضایی با ترکیب مسمومی از افراط‌گرایی و جنون در حال ویرانی است. تحلیلگران اطلاعاتی مستقر در «Flashpoint Partners» می‌گویند «هماهنگی بیشتری میان بازیگران بالقوه و تنها یا هسته‌های غیررسمی و کوچک با رسانه‌های جهادی وجود دارد؛ روشی برای تضمین اینکه پیام آنها پخش شده و وفاداری‌شان با داعش را ضرورتا بدون پیوستن به صفوف این گروه ثابت می‌کنند.» پیام داعش طی سال گذشته این بوده: «به سوریه نیایید؛ کفار را در خانه‌هایشان بکشید.» این حملات- و انتظار حملات بیشتر- باعث ایجاد حس روزافزون ترس و خشم شده است.

اینها به بخشی از بحث‌های سیاسی آتشین تبدیل شده است. برای مثال، در مونیخ، نزاع میان جمعیت ترک‌نشین و راستگراها زیاد شده و هر یک دیگری را تهدید می‌کند. این مسائل باعث شده انسجام اجتماعی و آن هارمونی که باعث تشکیل جوامعی چند قومی- چند ملیتی شده بود دچار گسستگی شود. به گزارش سی‌ان‌ان، در نظرسنجی‌ای که پس از حادثه نیس در فرانسه انجام گرفت بیش از دو سوم مردمی که مورد سوال قرار گرفتند می‌گفتند به دولت برای مبارزه موثر با تروریسم اعتماد ندارند و این افزایشی چشمگیر نسبت به سال گذشته را نشان می‌دهد. مانوئل والس، نخست‌وزیر، وقتی در مراسم قربانیان حضور یافت از سوی مردم «هو» شد. نیکولا سارکوزی، رئیس‌جمهور سابق فرانسه می‌گوید: «دولت باید به این سوال جواب دهد: چگونه افراد نشاندار از جمله فردی که تحت نظارت سیستم قضایی بود و تلاش داشت تا به سوریه برود اکنون آزاد شده و مرتکب اقدامات تروریستی می‌شود؟» فرانسه اکنون ۴ هزار نیرو در پاریس و ۶ هزار نیروی دیگر در سایر مناطق کشور مستقر کرده است. مقام‌های آلمانی هم به تأسی از همسایه خود قصد دارند دست به اقدامات مشابهی بزنند. به نظر می‌رسد حتی استفاده بیش از ۱۰۰ هزار نیرو هم نمی‌تواند این حملات را مهار کند. پاسخ برای سارکوزی و سایر راست‌ها این است که باید دست به بازداشت پیش از محاکمه برای هر کسی زد که متهم یا مظنون به همدردی با تروریست‌ها است. این یعنی دوری از فرآیندهای قضایی. فیگارو در یک نظرسنجی که به تازگی انجام داده نشان داده است که این اقدام دست کم از حمایت بیش از نیمی از شهروندان فرانسوی برخوردار است.

آغاز حملات تروریستی در اروپای شمالی باعث ایجاد حس خصومت نسبت به مهاجرت شده است. «توماس دو مازیر»، وزیر کشور آلمان، اعلام کرد که هیچ یک از حملات اخیر در آلمان از سوی مهاجرانی که سال گذشته به آلمان رسیدند انجام نشده است. حملات فرانسه نیز همین‌طور. اما این مساله موجب تغییر برداشت کسانی نشده که معتقد به پایان بدفرجام بحث مهاجرت هستند. حزب راستگرای آلترناتیو برای آلمان حدود ۲۰ درصد از آرای ایالت مادری مرکل یعنی «مکلنبرگ» را در انتخابات سپتامبر به دست آورد. مرکل هنوز معتقد است که می‌توان مساله مهاجرت را مدیریت و مهاجران را در جامعه آلمان ادغام کرد. وقتی سال گذشته صدراعظم آلمان اعلام کرد که مهاجران را به کشورهایشان بازنخواهد گرداند باعث شد صدها هزار نفر از عراق و سوریه مسیر آلمان را در پیش گیرند.

روی بنرها در استادیوم‌ها و سالن‌های فوتبال و ... در آلمان شعار «مهاجران خوش آمدید» دیده می‌شد. اما این شعارها دوام چندانی نداشت. مرکل اکنون در وضعیت دفاعی فرو رفته است. او هم همچون رئیس‌جمهوری فرانسه سال آینده با انتخابات مواجه است. با این حال، مرکل وعده اقدام قاطع‌تر برای دیپورت کسانی داده که درخواست‌شان رد شده و نیز اعلام کرده که حمایت بهتری از کسانی به عمل خواهد آورد که رادیکال شده‌اند. مقیاس مشکل البته گسترده‌تر از این حرف هاست. بر اساس اداره آمار دولت آلمان، از ماه مارس به این سو حدود ۴۰۰هزار درخواست پناهندگی در حال رسیدگی است. اما نیمی از این درخواست‌ها رد شده است. تقریبا ۱۷۰ هزار نفر هنوز در آلمان هستند که در میان آنها «دلیل محمد» هم حضور دارد.

«آرمین ناصحی»، جامعه‌شناسی که مساله مهاجرت را در دانشگاه ماکسیمیلیان در مونیخ بررسی می‌کند، می‌گوید مهاجران مرد جوان بیشتر در معرض بی‌ثباتی‌های احساسی هستند. او به سی‌ان‌ان می‌گوید: «مشکل اصلی این است که آوارگان وضعیت زندگی دشوارتری دارند. آنها از یکسو افرادی با تجربیات دهشتناک هستند و از سوی دیگر نمی‌دانند در آینده چه مساله‌ای برایشان رخ خواهد داد.»