زلزله سیاسی در منامه

گروه جهان:حمد بن عیسی آل‌خلیفه، پادشاه بحرین روز شنبه حکم صادره درخصوص سلب تابعیت آیت‌الله عیسی قاسم را به اتهام ایفای نقش اصلی در ایجاد فضای طایفه‌گری در کشور و ایجاد تشکیلات وابسته به مرجعیت سیاسی و دینی خارجی امضا کرد. وزارت کشور در ۲۰ ژوئن ۲۰۱۶ سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم را اعلام کرد. در این راستا برای رسمیت یافتن این حکم باید پادشاه بحرین نیز آن را امضا می‌کرد.

پادشاه بحرین با استناد به قانون تابعیت بحرین مصوب سال ۱۹۶۳ و اصلاحات آن به خصوص در دو ماده هشت و ۱۰ و با استناد به توصیه‌های شورای ملی این کشور حکم سلب تابعیت عیسی قاسم را امضا کرد. این اقدام چه تبعاتی می‌تواند داشته باشد؟ با در نظر داشتن اینکه بیش از ۷۰ درصد جمعیت بحرین را شیعیان تشکیل می‌دهند، ولی هیات حاکمه بحرین که اقلیتی سنی هستند عنان تمام امور کشور را به دست گرفته‌اند و اجازه ورود کسی خارج از حلقه نخبگان حاکم را به ساختار قدرت نمی‌دهند. در سال‌های حکومتداری رژیم آل‌خلیفه، برخوردهای بسیار سختگیرانه، تبعیض‌آمیز و محدودکننده‌ای با شیعیان صورت پذیرفته و این روند بعد از وقوع تحولات عربی، از شدت بیشتری برخوردار شده است. در واقع، آل‌خلیفه، شیعیان بحرینی را شهروندانی قابل اعتماد نمی‌داند و به آنها به چشم عامل ایران می‌نگرد. وابستگی حکومت بحرین به عربستان سعودی را نیز می‌توان به‌عنوان یکی دیگر از دلایل برخوردهای سختگیرانه حکومت با معترضان دانست. گفته می‌شود حدود ۴۵ درصد بودجه سالانه بحرین را عربستان سعودی تامین می‌کند. در این صورت طبیعی است که تا حدود زیادی، رژیم آل‌خلیفه تابع رویکردهای منطقه‌ای عربستان باشد و نیروهای ارتش عربستان به‌طور علنی در کنار نظامیان بحرینی، به سرکوب مخالفان و معترضان بحرینی پرداخته است. گراهام فولر اعتقاد دارد که عربستان سعودی به دلایل مختلف، از سیاست‌های سرکوبگرانه و انعطاف‌ناپذیر علیه معترضان بحرین حمایت می‌کند. دلایل این امر را می‌توان چنین برشمرد: از یکسو، این کشور قاطعانه با هرنوع گسترش دموکراسی در منطقه که ممکن است خود رژیم سعودی را تحت فشار قرار دهد، مخالف است. از سوی دیگر، ایدئولوژی پادشاه سعودی که مبتنی بر آموزه‌های وهابیت، هرگز با به قدرت رسیدن شیعیان در کشورهای همسایه کنار نخواهد آمد. همچنین، شیعیان بحرینی پیوند نزدیکی با شیعیان سعودی دارند به‌گونه‌ای که هر نوع موفقیت شیعیان بحرین به سرعت شیعیان سعودی را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

شیخ شیعیان بحرین کیست؟

رژیم بحرین با سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم، رهبر شیعیان این کشور آتش زیر خاکستری که شش سال پیش به دنبال بهار عربی برافروخته شد را شعله‌ورتر کرد. به دنبال سلب تابعیت شیخ، شیعیان بحرین کفن‌پوش به خیابان آمدند تا اعتراض خود به این اقدام رژیم آل‌خلیفه را نشان دهند. گروه‌های مختلف بحرینی به همراه گروه‌های شیعی در جهان اسلام در کنار برخی دولت‌ها نسبت به این اقدام دولت بحرین اعتراض کردند. اما شیخ عیسی قاسم کیست که چنین مطلوب شیعیان و منفور آل‌خلیفه است؟ آیت‌الله حاج شیخ «عیسی احمد قاسم الدرازی البحرانی» از برجسته‌ترین علما و رهبران سیاسی بحرین است که در روستای «دراز»، از روستاهای اطراف «منامه» در پایتخت بحرین دیده به جهان گشود و تحصیلات مقدماتی خود را در مدارس این روستا به پایان رساند و سپس عازم نجف اشرف شد.

با آغاز فعالیت برای تاسیس پارلمان بحرین که قصد داشت کار تدوین قانونی اساسی بحرین را به انجام برساند، مردم بحرین از شیخ قاسم خواستند با بازگشت به این کشور خود را برای حضور در این پارلمان کاندیدا کند و در عمل شیخ عیسی موفق شد با بالاترین رای به پارلمان بحرین راه یابد و در کنار جریان اسلامگرای پارلمان، نقش مهمی در تدوین مواد و بندهای اسلامی در قانون اساسی بحرین ایفا کند. در سال ۱۹۷۱ میلادی که جمعیت «بیداری اسلامی» در بحرین تاسیس شد، وی از جمله برجسته‌ترین بنیانگذاران آن بود و در ادامه، در ابتدای دهه ۱۹۹۰ میلادی برای اتمام تحصیلات عالیه دینی خود، عازم شهر مقدس قم شد. او در هشتم مارس سال ۲۰۰۱ به بحرین بازگشت و پس از ورود به بحرین با استقبال وسیع مردم این کشور مواجه شد. او مشی انتقادی نسبت به رژیم حاکم در پیش گرفت.