بخش سوم
خاورمیانه چند قطبی - ۱۰ تیر ۹۵
آنتونی کوردزمن
محقق مرکز مطالعات استراتژیک
ترجمه: محمدحسین باقی
در بخش دوم به چند نکته اشاره شد: یکی، ایالاتمتحده واردات نفت خود را کاهش داده و از ۵/ ۴ میلیون بشکه نفت وارداتی فقط ۵/ ۱ میلیون بشکه آن از خاورمیانه می‌آید. دوم، آنکه ایالاتمتحده با مشاهده ظهور چین تمرکز خود را بر دو نقطه قرار داده: آسیا- پاسیفیک و خاورمیانه. سوم، الگوهای متنوع رقابت در خاورمیانه و شمال آفریقاست که با ذکر مواردی علت بحران در برخی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا برشمرده شد.
آنتونی کوردزمن
محقق مرکز مطالعات استراتژیک
ترجمه: محمدحسین باقی
در بخش دوم به چند نکته اشاره شد: یکی، ایالاتمتحده واردات نفت خود را کاهش داده و از ۵/ ۴ میلیون بشکه نفت وارداتی فقط ۵/ ۱ میلیون بشکه آن از خاورمیانه می‌آید. دوم، آنکه ایالاتمتحده با مشاهده ظهور چین تمرکز خود را بر دو نقطه قرار داده: آسیا- پاسیفیک و خاورمیانه. سوم، الگوهای متنوع رقابت در خاورمیانه و شمال آفریقاست که با ذکر مواردی علت بحران در برخی کشورهای خاورمیانه و شمال آفریقا برشمرده شد. در این بخش به نقش ایران پرداخته شده است.
نقش ایران در خاورمیانه
این امر به‌ویژه در کشورهای حاشیه خلیج‌فارس روشن است. ایران اگرچه تلاش‌های هسته‌ای خود را متوقف کرده اما همچنان به ساخت موشک‌های بهتر و دقیق‌تر ادامه می‌دهد. این کشور همچنین در حال ساخت ترکیبی پیشرفته از نیروهای موشکی دریایی- هوایی برای بازدارندگی دریایی از طریق خلیج‌فارس است. در عین حال، ایران نشانگر یک تغییر کلیدی در ساختار امنیتی منطقه است که دارای تشابهاتی در اقدامات کشورهایی مانند آمریکا، روسیه، بریتانیا، فرانسه، ترکیه و سایر کشورهای اروپایی است. ایران نیروهای کشورهای دوست را آموزش داده و کمک می‌کند. بر همین اساس، آنها می‌توانند در توسعه نفوذ این کشور موثر باشند.
ترکیب موشک و نیروهای متعارف ایران همچنین جدید‌ترین نیرو از آن چیزی است که به جنگ منظم در منطقه نزدیک است. با این حال، ذکر این نکته هم مهم است که بیشتر این وضعیت به دسترسی آینده ایران به سلاح‌های پیشرفته متکی است و اینکه چقدر و چگونه از آنها استفاده کند. این شامل تمرکز بر حوزه‌های زیر می‌شود:
* موشک‌های بالستیک و کروز هوشمند
* موشک‌های پیشرفته زمین به هوا با برخی قابلیت‌های ضدموشکی
* جست‌وجو و تلاش برای داشتن هواپیماهای جنگی پیشرفته
* دفاع از طریق پراکندگی، تونل‌ها، پناهگاه‌ها
* موشک‌های دریایی- هوایی، مین‌های هوشمند، ضدکشتی، زیردریایی‌ها، اینترنت و فضا
* راکت‌های توپخانه، سیستم‌های ضد زره در حالی که به دنبال ایجاد قابلیت بومی است.
* ترکیب نیروهای «متعارف» و «نامنظم» با استفاده از نیروی منظم رزمی، سپاه پاسداران و شبه‌نظامیان برای دفاع داخلی در عمق.
* سایبر و جنگ الکترونیک، فضا
اما، مهم است که توجه داشته باشیم که بخشی از نیروهای متعارف ایران هنوز هم از سلاح‌های دهه ۷۰ آمریکا و اروپا استفاده می‌کنند که از زمان فروپاشی رژیم شاه در سال ۱۹۷۹ هرگز از سوی کشور سازنده پشتیبانی نشده است. علاوه بر این، ایران به‌طور نسبی بر واردات سلاح‌هایی با کیفیت‌های مختلف از پایین تا متوسط از روسیه، چین و ویتنام متکی بوده است. ایران هنوز هم از هواپیماهای جنگی، موشک‌های زمین به هوا، سلاح‌های زمینی و کشتی‌هایی که شاه قبل از سقوط از آمریکا و اروپا وارد کرده بود استفاده می‌کند. این کشور از سال ۱۹۸۰ فاقد دسترسی به تسلیحات مدرن و پیشرفته غربی بوده است و واردات نسبتا محدودی داشته است اما از کشورهای عربی که واردات تسلیحاتی گسترده‌ای دارند، چیزی کم ندارد.
کیفیت نیروها در برابر کمیت نیروها و نقش انتقال تسلیحاتی
این مساله جنبه مهم دیگری از تغییر در ساختار امنیت منطقه را نشان می‌دهد. اندازه نیروها کم اهمیت‌تر از کیفیت آنها شده است و نرخ نسبی نوسازی و تکنولوژی در هر سطحی از رویارویی، از مبارزه با تروریسم گرفته تا جنگ‌های بزرگ بسیار حیاتی است. همچنین ذکر این نکته مهم است که رویکردهای بسیار متفاوتی که به دولت‌ها موضع یا اجازه‌ای برای شراکت‌های استراتژیک می‌دهد شامل استفاده روزافزون از انتقال تسلیحات هم می‌شود. درست مانند به‌کارگیری اس ۴۰۰های روسی در سوریه و انتقال اس ۳۰۰ به ایران. در عین حال، قدرت‌های منطقه‌ای مانند ترکیه، اسرائیل و کشورهای مهم عربی همگی از مزیت دسترسی به سلاح‌های برتر غربی و آمریکایی، کمک در برخی حوزه‌ها مانند جنگ‌های سایبری، پیشرفت در زمینه اطلاعات جاسوسی، نظارت و شناسایی (IS&R) برخوردارند. مطالعه سرویس تحقیقات کنگره که به برآوردهای رسمی آمریکایی متکی است
نشان می‌دهد که:
خاورمیانه به‌طور کلی بزرگ‌ترین بازار اسلحه در کشورهای در حال توسعه است. در دوره 2007 تا 2010، این منطقه با ارزش کل 5/ 49 درصدی از توافقات انتقال سلاح در میان کل کشورهای در حال توسعه رتبه اول را به‌دست آورد (9/ 87 میلیارد دلار). منطقه آسیا با 8/ 30 درصد در سال 2007 تا 2010 رتبه دوم را به‌دست آورد (8/ 54 میلیارد دلار). طی سال‌های 2011 تا 2014 منطقه خاورمیانه با 1/ 60درصد از تمام توافقات در کشورهای در حال توسعه رتبه اول را به دست آورد (5/ 145 میلیارد دلار). منطقه آسیا هم در این فاصله زمانی با 4/ 72 میلیارد دلار از این توافقات یا 3/ 29 درصد جایگاه دوم را به دست آورد. ایالاتمتحده در توافقات انتقال سلاح در خاورمیانه در فاصله 2007 تا 2010 با 5/ 53 درصد رتبه اول را به‌دست آورد (47 میلیارد دلار). بریتانیا در این فاصله زمانی با 2/ 12 درصد جایگاه دوم را به‌دست آورد (7/ 10 میلیارد دلار). از 2011 تا 2014 ایالاتمتحده با 9/ 86 میلیارد دلار در انتقال سلاح به منطقه اول بود. این رقم سهمی حدود 5/ 58 درصد را شامل
می‌شود.
روسیه ۴/ ۱۴ درصد از توافقات مربوطه را در این فاصله زمانی به دست آورد (۴/ ۲۱ میلیارد دلار). از ۲۰۰۷ تا ۲۰۱۰ عربستان سعودی بزرگ‌ترین خریدار سلاح با رقم ۶/ ۲۹ میلیارد دلار بود. در سال ۲۰۱۱ تا ۲۰۱۴ عربستان سعودی بار دیگر با ۴/ ۵۶ میلیارد دلار بزرگ‌ترین خریدار بود. هند با ۱/ ۳۸ میلیارد دلار دومین کشور خریدار سلاح بود.
ارسال نظر