عزیز آمریکایی‌ها - ۱۲ خرداد ۹۵

بروس ریدل
تحلیلگر موسسه بروکینگز
ترجمه: محمدحسین باقی

در بخش هفتم گفته شد که محمد بن‌نایف به‌عنوان «صاحب» و همه‌کاره وزارت کشور رویکرد سرکوبگرانه‌ای در پیش گرفت به گونه‌ای که به ترویج نوعی «سرکوب خاص سعودی» متهم شد. او با تمام مخالفان به‌عنوان «تروریست» برخورد می‌کرد. این مساله باعث شد سوالات جدیدی در مورد حکمت روابط نزدیک میان خاندان سعودی و آمریکا و سایر دموکراسی‌های غربی مطرح شود. «اکونومیست» خواستار پایان دادن به تجارت با این پادشاهی شد. اکونومیست در سرمقاله‌ای با عنوان «پیمان نامقدس»، درست پس از انتخاب سلمان به‌عنوان پادشاه، نوشت که «وهابیتی که آنها [سعودی‌ها] به آن دامن می‌زنند نه تنها خطری برای دنیای خارج است بلکه خود این سلسله» نیز مشوق افراط‌گرایی است.

«دولت اسلامی» و «یمن» وارد معرکه می‌شوند

نحله وهابی از اسلام در این پادشاهی بنیادگراترین نحله سُنی در منطقه است. این نحله البته به دست رادیکال‌های مذهبی که سختگیرتر، بیگانه هراس‌تر و خشن‌تر هستند، بدتر شده است. حضور خونین «دولت اسلامی» در عراق و سوریه در سال ۲۰۱۴ بازتاب چالشی جدید برای جهان و به‌طور اخص برای محمد بن‌نایف و برنامه ضدتروریستی او بود. این گروه که وارث القاعده در بین‌النهرین است- القاعده در عراق در سال ۲۰۰۷ به شدت زیرزمینی شده بود و تنها پس از عقب‌نشینی نیروهای خارجی از این کشور جان تازه‌ای گرفت- یک کمپین چند بعدی یا چند شاخه بازگشت را شروع کرد. در سال ۲۰۱۳- ۲۰۱۲، داعش زندان‌های عراق را هدف گرفت جایی که تروریست‌های القاعده زندانی بوده و زیرساختی در کشور همسایه سوریه برای کمک به احیای آن ایجاد کرده بودند. در تابستان ۲۰۱۴ این گروه یک حمله برق‌آسا به بخش‌های سنی‌نشین عراق سازمان داد و دومین شهر بزرگ این کشور یعنی موصل را گرفت و اعلام خلافت کرد. در نوامبر ۲۰۱۴، «دولت اسلامی» اعلام کرد که هدفش کنترل یافتن بر مساجد در مکه و مدینه و قطع «سر مار» (خاندان سعودی) بود. مجله انگلیسی زبان این گروه مقاله‌ای با عکس کعبه منتشر کرد که پرچم سیاه داعش بر فراز آن به اهتزاز در آمده بود. شبه نظامیان داعش به پست‌های امنیتی سعودی هم مرز با عراق حمله کردند و بمب‌گذاران انتحاری خود را برای حمله به مساجد شیعیان در درون این پادشاهی می‌فرستادند تا دشمنی فرقه‌ای را تشدید کنند. در پاسخ به این تهدید وزارت کشور صدها نفر از عوامل داعش را دستگیر و حصار یا دیوار امنیتی ۶۰۰ متری در مرز عربستان- عراق ایجاد کرد درست شبیه به دیوار هزار مایلی که در مرز عربستان- یمن ساخت تا القاعده در شبه‌جزیره عربستان را شکست دهد.

عبدالله در ژانویه ۲۰۱۵ پس از تقریبا ۲۰ سال پادشاهی درگذشت. او ابتدا به‌عنوان ولیعهد کارهای ملک فهد را انجام می‌داد که در بستر بود و تقریبا عبدالله همه کاره بود و سپس به تاج و تخت رسید. عمر دو ولیعهد یعنی «سلطان» و «نایف» قَد نداد و عبدالله تلاش کرد برای جانشینی آماده شود. در جولای ۲۰۱۲، او برادر ناتنی خود «مقرن» را معاون نخست‌وزیر کرد و پس از سلمان دومین فرد در انتظار جانشینی برای رسیدن به سلطنت بود. سلمان که اکنون پادشاه شده نیز برادر ناتنی عبدالله است. مقرن به عبدالله و اصلاحاتش بسیار نزدیک‌تر بود. درگذشت ملک عبدالله نقطه عطفی در تاریخ این پادشاهی بوده است. او به‌عنوان یک اصلاحگر بر اساس معیارهای سعودی، بیش از تمام برادران دیگرش و در دوره‌ای خطرناک حکومت کرده و زمام امور کشور را در دست گرفت. جانشین او سلمان بود که ۱۳ سال جوان‌‌‌تر از عبدالله بود. سلمان به محض رسیدن به تاج و تخت «مقرن» را- همان‌طور که انتظار می‌رفت- ولیعهد کرده و محمد بن‌نایف (MBN) را معاون او (ولیعهد دوم) قرار داد. تصور می‌شد که مقرن- که در سال ۱۹۴۵ زاده شد و سی و پنجمین فرزند ابن سعود بود- روزی پادشاه خواهد شد و دیر زمانی نخواهد پایید که محمد نیز آماده به تخت نشستن خواهد شد و این کشور را برای گذار نسلی از فرزندان ابن سعود به نوادگانش آماده خواهد کرد.