صنعت خودرو در آستانه بازگشت به روزهای طلایی؟

گروه خودرو: افزایش تولید خودرو بعد از یک دوره طولانی افت در صنایع خودروسازی کشور، یکی از برنامه‌های اصلی خودروسازان و وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال‌جاری عنوان شده است. خودروسازان که فروردین امسال را با جهشی ۷۳ درصدی در تولید نسبت به فروردین سال قبل آغاز کردند، تا پایان سال برنامه تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی را برای خود برنامه‌ریزی کرده‌اند. این برنامه در حالی به وزارت صنعت و معدن و تجارت و مشتریان خودرو اعلام شده که با توجه به مبهم بودن روند قیمت‌گذاری و حمایت‌های دولتی، تحقق آن با اما و اگرهایی روبه‌رو است.

بطوری‌که برخی ازکارشناسان عنوان می‌کنند که افزایش تولید به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین راهکارهای ثبات قیمت خودرو است در حالی از سوی خودروسازان و وزیر صنعت مورد توجه ویژه قرار دارد که رسیدن از تیراژ ۷۰۰ هزار دستگاهی در سال گذشته به تیراژ یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی در سال جاری، با شک و تردید همراه می‌شود.

این تردیدها زمانی بیشتر می‌شود که با نگاهی به شرایط تولید، می‌توان دریافت با وجود موج امیدی که در میان خودروسازان برای بهبود فضای تولید وجود دارد، موانع تولید کماکان بر سر راه آنان قرار دارد. در چنین شرایطی چگونه می‌توان به محقق شدن برنامه تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی خودروسازان و ثبات قیمت‌ها به این واسطه امیدوار بود؟

روز گذشته در همین راستا وزیر صنعت به خبرگزاری «ایرنا» گفت که برای ثبات قیمت خودرو در بازار، تمام سعی و تلاش خود را برای افزایش تولید بیشتر خودرو به کار خواهد بست. علاوه‌بر وزیر خودروسازان نیز طی روزهای گذشته با مانور دادن روی تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی، آمادگی خود را برای این میزان تولید اعلام کرده‌اند، اما با توجه به واقعیات موجود به‌نظر می‌رسد آمادگی خودروسازان به تنهایی برای رسیدن به این برنامه کافی نباشد.

خودروسازان در شرایطی این حجم از تولید را برای امسال پیش‌بینی می‌کنند که همچنان توقع جبران زیان ۶ هزار میلیارد تومانی را از سوی دولت دارند. از طرفی خودروسازان در کنار اعلام این برنامه برای تولید، به قدرت خرید از دست رفته بخش زیادی از مشتریان خود در نتیجه افزایش قیمت‌ها نیز نظر دارند. ظاهرا آن‌ها به دلیل کمبود منابع مالی، همچون سال‌های گذشته برنامه‌ای برای فروش‌های اقساطی یا لیزینگی نیز نخواهند داشت.

از دیگر سو با توجه به باقی بودن مشکلات نقل‌و‌انتقال پول به دلیل نامشخص بودن نتایج مذاکرات هسته‌ای و ادامه داشتن تحریم‌های بانکی، می‌توان این موضوع را نیز به‌عنوان مانعی بزرگ بر سر راه تولید خودرو در نظر گرفت. موضوعاتی که به آنها اشاره شد به همراه مجموعه دیگری از مشکلات باعث می‌شود که تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی خودروسازان در سالی که مشکلات متعدد تولید همچنان بر جای خود باقی است با اما و اگرهایی همراه شود. برنامه‌ای که خودروسازان برای تولید امسال ارائه کرده‌اند ۴۰۰ هزار دستگاه از تیراژ طلایی خودروسازان در سال ۹۰ کمتر است، سالی که نرخ ارز در آن به میزان فعلی رشد نکرده بود و تامین مواد اولیه و نقل‌و‌انتقالات مالی با سایر کشورها نیز به دشواری این روزها نبود. با توجه به تمام مشکلات موجود به‌نظر می‌رسد یا امید خودروسازان به بهبود شرایط تولید بسیار زیاد است یا اینکه آنها عزم کرده‌اند در شرایطی غیرعادی برای تولید، تیراژی بالای یک میلیون دستگاه را برای خود به ثبت برسانند.

بلندپروازی خودروسازان

با تمام این تفاسیر سوال اصلی همچنان بر جای خود باقی است، اینکه آیا خودروسازان با توجه به شرایط فعلی موفق به ثبت تیراژ یاد شده خواهند شد؟ برای رسیدن به پاسخ این سوال، نظر کارشناسان را جویا شدیم تا به یک پیش‌بینی از تیراژ واقعی خودروسازان با توجه به شرایط فعلی خودروسازان برسیم.

اینکه تیراژ تولید خودروسازان در سال‌جاری نسبت به سال گذشته بیشتر خواهد بود، موضوعی است که کارشناسان روی آن اتفاق نظر دارند.

با توجه به تیراژ تولید خودروسازان در فروردین سال‌جاری که نسبت به سال قبل رشدی ۷۳ درصدی را ثبت کرد، کارشناسان عقیده دارند در هر صورت تولیدات خودروسازان نسبت به سال گذشته رشد خواهد داشت، اما اینکه این رشد به یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه خواهد رسید یا خیر، از نظر آنها با شک و تردید همراه است.

بر همین اساس یک مدیر ارشد در صنعت خودرو عقیده دارد افزایش تولید نسبت به سال قبل حتمی است، اما برنامه اعلام شده از سوی خودروسازان مبنی‌بر تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو تا پایان سال، با توجه به واقعیات فعلی تولید کمی بلندپروازانه است.

این مدیر ارشد در صنعت خودرو به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: امسال در بهترین شرایط هر کدام از دو خودروساز بزرگ می‌توانند نزدیک به ۵۰۰ هزار دستگاه تولید داشته باشند بنابراین تا پایان امسال نهایتا ۹۰۰ هزار دستگاه یا در بهترین حالت یک میلیون دستگاه خودرو تولید خواهد شد.

او در ادامه می‌گوید: اگر تولیدات امسال به ۹۰۰ هزار دستگاه برسد، رشد تولید نسبت به سال گذشته تا ۳۰ درصد خواهد بود و به نظر می‌رسد این میزان رشد برای کنترل بازار و ثبات قیمت‌ها کافی است؛ زیرا با توجه به کاهش قدرت خرید مردم ممکن است تولید بیش از آن خودروسازان را با مشکل مواجه کند. به عقیده این مدیر ارشد، تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی خودروسازان با در نظر گرفتن این اصل برنامه‌ریزی شده است که هر کدام از خودروسازان در سال‌جاری صد هزار دستگاه صادرات داشته باشند، اما این میزان صادرات در سال‌جاری برای خودروسازان محقق نخواهد شد و از سوی دیگر به دلیل کوچک شدن بازار، امکان فروش این تعداد خودرو در بازار داخلی هم با مشکلاتی همراه خواهد بود.

صادرات خودروهای داخلی به آن سوی مرزها بعد از افت شدید تولیدات خودروسازان، با کاهش قابل‌توجهی همراه شد. در کنار کاهش شدید صادرات خودروسازان، عراق به‌عنوان مقصد اصلی خودروهای داخلی، تصمیم به احداث خط تولید خودرو در داخل مرزهای این کشور گرفت. حالا عراق که زمانی سالانه میزبان ۹۰ درصد از خودروهای صادراتی ایران بود، بر مونتاژ خودرو در کشورش به جای واردات تاکید دارد.

اگر تحریم‌ها رفع شوند

تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی خودروسازان علاوه‌بر اینکه تابع شرایط اقتصادی است، تا حدود زیادی نیز به شرایط بین‌المللی وابستگی دارد.

اثرگذاری شرایط بین‌المللی بر تولید خودرو در کشور تا جایی ا‌ست که دبیر انجمن قطعه‌سازان آن را با تمام مشکلات موجود در داخل کشور همسطح می‌داند. ساسان قربانی در این رابطه به خبرنگار «دنیای‌اقتصاد» می‌گوید: در حال حاضر هم تزریق ارز به صنعت خودرو و هم نقل‌و‌انتقال ارز به خارج از کشور، به بهبود شرایط بین‌المللی بسیار وابسته است.

او در ادامه می‌گوید: چنانچه نتایج مذاکرات موفقیت‌آمیز باشد می‌توان امیدوار بود که نقل‌و‌انتقال پول با هزینه بسیار کمتری همراه شود و از طرفی دسترسی به منابع بیشتری برای تامین مواد اولیه با کیفیت وجود داشته باشد. امیدواری قربانی به رفع تحریم‌ها در حالی است که یک مدیر ارشد در صنعت خودرو عقیده دارد حتی اگر مذاکرات به خوبی هم به پایان برسد، دست‌کم ۶ ماه زمان نیاز است تا کارهای بانکی مانند شرایط عادی ادامه داشته باشند. قربانی در ادامه عقیده دارد رسیدن به برنامه تولید یک میلیون و سیصد هزار دستگاهی با توجه به موانعی که همچنان بر سر راه خودروسازان قرار دارد بسیار سخت است، اما در هر صورت با در نظر گرفتن شرایط فعلی تولید، خودروسازان قادر به تحقق ۸۰ درصد از برنامه تولید امسال خود خواهند بود.

تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی با تکیه به چین؟

در کنار نظراتی که تاکید بر تحقق نیافتن برنامه تولید خودروسازان در سال‌جاری دارد، معاون بازاریابی و فروش ایران‌خودرو با توجه به تیراژ فعلی خودروسازان عقیده دارد محقق شدن تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاهی تا پایان امسال دور از ذهن نخواهد بود اما آیا قطعه‌سازان به‌عنوان بخش اصلی تولید خودرو توان تامین قطعات مورد نیاز برای این میزان تولید را خواهند داشت؟

ساسان قربانی به‌عنوان دبیر انجمن قطعه‌سازان عقیده دارد با توجه به تجربه تولید یک میلیون و ۶۴۰ هزار دستگاهی در سال ۹۰، قطعه‌سازان از نظر ظرفیتی و فنی مشکلی برای تولید تیراژ موردنظر خودروسازان ندارند، اما مساله اصلی این است که آنها مجبورند مواد اولیه تولید خود را تا چهار برابر گران‌تر از سال ۹۰ تامین کنند ضمن اینکه برای انتقال ارز به خارج از کشور نیز با مشکلات متعددی دست و پنجه نرم می‌کنند.

یک مدیر ارشد در صنعت خودرو نیز با اشاره به نقش کلیدی قطعه‌سازان برای رشد تولید در سال‌جاری می‌گوید: طی چند سال گذشته قطعه‌سازان بسیاری ورشکست و از چرخه صنعت جدا شدند، اینکه شرایطی فراهم شود تا آنها بار دیگر وارد چرخه تولید شده و به ظرفیت تولید برسند هم پروسه‌ای زمان‌بر خواهد بود.

اما با توجه به شرایط فعلی قطعه‌سازان، تولید خودرو چگونه از ماه‌های پایانی سال با رشد همراه شد و قرار است این رشد چگونه ادامه داشته باشد؟ پاسخ یک مدیر ارشد در صنعت خودرو به این سوال این است که با خروج شرکای خودروسازان از ایران به دلیل تشدید تحریم‌ها،‌ شوکی بزرگ به صنعت خودرو وارد شد که حالا خودروسازان با گذار از آن شوک می‌توانند به رشد تولید امیدوار باشند.

او در ادامه می‌گوید: وقتی شرایط سختی اعمال می‌شود ادامه کار در ابتدا سخت است، اما با گذشت زمان تولید با شرایط حاکم وفق داده می‌شود، برای مثال زمانی‌که اروپایی‌ها ایران را ترک کردند، تولید با افت شدید همراه شد اما بعدا با ورود چینی‌ها شرایط تولید رو به بهبود گذاشت. این مدیر ارشد در ادامه می‌گوید: وارد شدن و جایگزین شدن چینی‌ها هم چیزی نزدیک به یک سال زمان برد. اینکه آنها بیایند، چیزهایی از ما یاد بگیرند، خودشان را با تولیدات ما وفق بدهند و تمام اینها باعث شد تا بازگشت تولید به روال قبل خود کمی زمان ببرد با این تفاوت که ما در سطح همکاری با شرکت‌های خارجی دچار افت رتبه و کیفیت شدیم زیرا به هر حال چینی‌ها خودروسازان دست چندم در دنیا هستند.

در نهایت با تمام این تفاسیر و با توجه به محدودیت‌های صادراتی موجود برای خودروسازان، از بین رفتن بخشی از بازار به دلیل کاهش قدرت خرید، باقی بودن مشکلات نقل‌و‌انتقال مالی زنجیره خودروسازی، خروج بخش زیادی از قطعه‌سازان از زنجیره تولید و سایر مشکلات کوچک و بزرگ خودروسازان، پیش‌بینی کارشناسان صنعت خودرو اجرایی نشدن صد در صد تولید یک میلیون و ۳۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال‌جاری است.

این پیش‌بینی در حالی است که با توجه به صحبت‌های کارشناسان، به‌نظر می‌رسد محقق شدن بخشی از برنامه تولید امسال نیز بدون همکاری چینی‌ها برای خودروسازان امکان‌پذیر نیست.