خیز تولید در دوران رکود

گروه خودرو - کارنامه تولید نیمسال نخست خودروسازان داخلی در حالی اعلام شد که طبق آن، تیراژ خودروهای سواری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۳/۳۷ درصد افت کرده است. با این حال، آمارها نشان می‌دهند در شهریور ماه امسال، تولید کمی تکان خورده و سه خودروساز بزرگ کشور توانسته‌اند تیراژشان را در مقایسه با ماه‌های قبل، رشدی اندک بدهند، هر چند اوضاع جاده مخصوص هنوز هم اورژانسی است.

آن طور که آمار می‌گوید، در بین خودروهای سواری تولید داخل، تنها تیبا و رانا و پژو‌پارس با افزایش تولید در شش ماه امسال روبه‌رو شده‌اند و باقی خودروها افت را به خود می‌بینند. با این حساب باید پذیرفت که صنعت خودرو کشور هنوز هم با درد کاهش تولید دست و پنجه نرم می‌کند و اگرچه نشانه‌هایی از بهبود در آن به چشم می‌آید، اما «درد» همچنان پابرجا است. مشکلات مالی و تحریم‌های بین‌المللی را باید دو درد بزرگ خودروسازی ایران دانست که هر یک به نوبه خود نقشی اساسی بر ضعف و بیماری این صنعت داشته‌اند.

البته با توجه به اتفاقات سیاسی مثبتی که طی یکی دو هفته گذشته رخ داده، خیلی‌ها به تقلیل و حتی لغو تحریم‌ها علیه صنعت خودرو امیدوار شده‌اند که اگر این اتفاق رخ بدهد، قطعا تولید در جاده مخصوص جان خواهد گرفت.

در حال حاضر، خودروسازان ایرانی به دلیل تحریم‌های بین‌المللی نمی‌توانند قطعات موردنیاز خود را به صورت عادی و مستقیم تامین کنند، به نحوی که یا موفق به تامین قطعات نمی‌شوند یا با صرف هزینه‌های بسیار، این کار را انجام می‌دهند. مخصوصا این تحریم آخری که توسط ایالات‌متحده آمریکا علیه خودروسازی ایران اعمال شده، بسیار خطرناک است و حالا اگر روابط ایران و غرب بهبود بیابد، می‌توان این «خطر» را از سر گذارند.

این تحریم، مانع هرگونه تجارتی بین خودروسازان ایرانی و شرکت‌های خارجی می‌شود، به نحوی که ظاهرا حتی چینی‌ها نیز دیگر مانند گذشته، قطعه در اختیار صنعت خودرو ایران نمی‌گذارند. پس از تحریم، مشکلات مالی نیز یکی دیگر از دغدغه‌های اصلی خودروسازان ایرانی به شمار می‌رود که اگر رفع نشود، بعید به نظر می‌سد «تولید» رشد چندانی به خود ببیند.

بازگشت پارس به جاده مخصوص

اما آن طور که آمار تولید خودروسازان در نیمه نخست امسال می‌گوید، در مجموع ۲۳۲ هزار و ۳۰۲ دستگاه خودرو سواری توسط سه خودروساز بزرگ کشور به تولید رسیده است. در این بین، ایران خودرو با تولیدی ۱۰۸ هزار و ۲۵۸ دستگاهی، افت ۵/۴۱ درصدی را در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته تجربه کرده و سایپایی‌ها نیز با توجه به تیراژ ۹۳ هزار و ۲۸۲ دستگاهی‌شان، کاهشی ۳/۷ درصدی را به خود می‌بینند. پارس خودرویی‌ها هم که فقط ۳۰ هزار و ۷۶۲ دستگاه تیراژ داشته‌اند، با افت ۵/۶۳ درصدی روبه‌روهستند. در جمع خودروهای تولیدی تنها پارس و تیبا و رانا افزایش تیراژ داشته‌اند و باقی خودروها با کاهش تولیدی بعضا شدید مواجه هستند.

بین خودروهای افت کرده طی شش ماه نخست امسال، پراید با وجود افت تیراژی نزدیک به ۳۳ درصد، با آماری حدودا ۱۰۰ هزار دستگاهی هنوز هم پرتیراژترین خودرو داخلی به شمار می‌رود و لقب کم‌تیراژترین نیز به نیسان تیانا با تیراژی ۵۹۱ دستگاهی رسیده است.

در جمع خودروهایی که نامشان در لیست تولیدات شش ماهه امسال صنعت خودرو کشور آمده، پژو ۲۰۶ اتومات، پژو ۲۰۷ و ماکسیما دیگر به تولید نمی‌رسند، هرچند ایران‌خودرو تولید ۲۰۶ معمولی و صندوقدار را بدون پژو، آغاز کرده است. همچنین بیشترین کاهش تولید خودرو طی شش ماه امسال، به مگان اختصاص دارد که ۲/۸۶ درصد افت را به خود می‌بیند. رانا نیز که تیراژش بیش از ۱۰ برابر شده، خودرویی است که بیشترین رشد تولید را به نام خود ثبت کرده است. دیگر نکته قابل توجه آمار شش ماهه تولید، بازگشت پژو‌پارس به جاده مخصوص است، خودرویی که مدت‌ها فقط در سایت‌های شهرستانی ایران‌خودرو تولید می‌شد؛ اما حالا دوباره به تهران بازگشته و اتفاقا یکی از دلایل رشد تولید پارس، به همین «بازگشت» مربوط می‌شود.

افت تندر و مگان

طبق آمار ارائه شده، تولید تندر-۹۰ در شش ماه نخست امسال افتی حدودا ۷۰ درصدی را به خود می‌بیند که نشان از تداوم تعلیق فعالیت‌های رنو در ایران دارد. هم ایران خودرو و هم پارس خودرو، هر دو با کاهش تولید تندر-۹۰ روبه‌رو شده‌اند که البته ایران خودرویی‌ها کاهش بیشتری داشته اند. بر این اساس، در مجموع ۱۱ هزار و ۵۹۷ دستگاه تندر-۹۰ در شش ماه امسال به تولید رسیده که سهم ایران خودرویی‌ها سه هزار و ۱۰۲ دستگاه بوده و پارس خودرویی‌ها هم هشت هزار و ۴۹۵ دستگاه از این محصول را به تولید رسانده‌اند. با این حساب، ایران خودرو در شش ماه امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۶۲ درصد افت تیراژ داشته و پارس خودرو هم حدود ۸۱ درصد از تیراژ تندرش کاسته شده است.

از آن سو اما مگان نیز اوضاع و احوال خوبی در تولید ندارد و تیراژش در مقایسه با نیمه نخست سال ۹۱، افتی ۲/۸۶ درصدی را به خود می‌بیند. پارس خودرویی‌ها طی شش ماه ابتدایی امسال فقط یک هزار و ۱۳۴ دستگاه مگان به تولید رسانده‌اند که تیراژ اندک با تعلیق فعالیت‌های رنو در ایران مرتبط است. البته خودروسازان امیدوارند با کاهش یا رفع تحریم‌ها، رنو بتواند در ایران بماند و به فعالیتش ادامه بدهد، که در این صورت، تیراژ تندر و مگان رشد خواهد کرد، هرچند در کنار لغو تحریم باید به فکر حل مشکلات مالی نیز بود.

از رنو بگذریم و سری هم به پژویی‌های میهمان ایران بزنیم که اتفاقا در مجموع با افت تولید روبه‌رو شده‌اند.

در این بین، پژو ۲۰۶ که تنها ۱۳ هزار و ۶۵۱ دستگاه در شش ماه امسال تولید داشته، ۹/۴۰ درصد نسبت به مدت مشابه سال گذشته افت را به خود می‌بیند. کاهش تولید، گریبان پژو ۴۰۵ را هم چسبیده و سبب شده این محصول تقریبا داخلی نیز آمارش در مقایسه با شش ماه نخست سال گذشته افت کند.

این خودرو در نیمه نخست امسال و نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۸/۵۹ درصد افت تولید داشته است. افت تولید ۲۰۶ و ۴۰۵ در حالی است که پارس با افزایش تیراژ روبه‌رو شده و رشدی ۴/۲۰ درصدی را به خود می‌بیند. تولید حدود ۱۲ هزار دستگاه پژو پارس در جاده مخصوص به علاوه سایر تولیدات این خودرو در سایت‌های شهرستانی، تیراژی بیش از ۳۵ هزار دستگاه را برای پارس به ارمغان آورده است.

اما در بین دیگر محصولات ایران خودرو، سوزوکی گرندویتارا و سمند با کاهش تولید در شش ماه نخست امسال روبه‌رو شده‌اند. به روایت آمار، گرندویتارا در شش ماه امسال فقط ۴۰۳ دستگاه تیراژ داشته و این آمار نشان می‌دهد شاسی بلند ایران خودرو نسبت به مدت مشابه سال گذشته ۷/۷۱ درصد افت کرده است.

ویتارا زمانی ۴۵ میلیون تومان قیمت داشت، اما حالا با توجه به افت تیراژ شدیدی که داشته حدود ۱۳۰ میلیون تومان باید برای خرید آن پول پرداخت. این شاسی بلند ژاپنی، در سایت خراسان ایران خودرو به مونتاژ می‌رسد.

از ویتارا که بگذریم، سمند نیز افت تیراژی ۸/۵۹ درصدی را در شش ماه ابتدایی امسال تجربه کرده است. سمند که علاوه بر جاده مخصوص در سایت مازندران نیز به تولید می‌رسد، جزو خودروهای داخلی به حساب می‌آید، اما مشکلات پیش آمده در تامین قطعات داخلی آن در کنار محدودیت‌های موجود برای تامین قطعات خارجی‌اش، تولید این خودرو را در شش ماه امسال کاهش داده است.

اما سری هم به رانا بزنیم، خودرویی که پس از سمند، دومین محصول داخلی ایران خودرو به شمار می‌رود. رانا که بیشترین رشد تولید را در شش ماه نخست امسال داشته، تیراژی ۱۰ هزار و ۷۲۱ دستگاهی را در این مدت به خود می‌بیند.

از سوی دیگر بر اساس آمار ارائه شده، پراید به عنوان پرتیراژترین خودرو داخلی، در بازه زمانی موردنظر حدود ۳۳ درصد کاهش تولید را تجربه کرده است. افت تیراژ منجر به افزایش قیمت پراید تا بالای ۱۵ میلیون تومان شد، هرچند هنوز هم ارزان‌ترین خودرو داخلی محسوب می‌شود.

پراید در هر دو شرکت سایپا و پارس خودرو به تولید می‌رسد و هر دو آنها با افت تولید در این محصول روبه‌رو بوده‌اند. با وجود کاهش تولید پراید، سایپایی‌ها توانسته‌اند در تولید تیبا با رشد مواجه شوند، به نحوی که آمار می‌گوید تیبا بیش از دو برابر به تیراژش افزوده شده است. سایپایی‌ها در شش ماه نخست امسال ۱۵ هزار و ۸۰۳ دستگاه تیبا را به تولید رسانده‌اند که این رقم سبب شده تیبا ۵/۱۱۲ درصد افزایش تیراژ را تجربه کند.

همچنین در بین محصولات پارس خودرو، نیسان تیانا در مقایسه با شش ماه نخست سال ۹۱، کاهشی دو دستگاهی را به خود می‌بیند، به نحوی که ۵۹۱ دستگاه از این محصول طی بازه زمانی موردنظر مونتاژ شده است. نیسان قشقایی نیز همچنان در پارس خودرو مونتاژ نمی‌شود و ظاهرا باید تولید آن را به کل فراموش کرد. نام این خودرو ژاپنی، از ایل قشقایی ایران برگرفته شده و اگرچه پارس‌خودرو برنامه‌ای طولانی مدت برای مونتاژش داشت، اما عدم‌تامین قطعات آن، اجازه تحقق این برنامه را نداد.

خیز تولید در دوران رکود