سعید پور دلیر - امسال، پس از ۷۵ سال ، صنعت خودرو پادشاه دیگری را به تخت می‌نشاند. سرانجام پیش‌بینی‌ها به حقیقت پیوست و شرکت تویوتا شانه به شانه دو غول خودروساز جهان یعنی جنرال موتورز و فورد ایستاد. شرکت ژاپنی‌تبار تویوتا، که امروزه یک پدیده جهانی به شمار می‌آید جانشین پادشاه پیشین خودروسازهای جهان یعنی جنرال موتورز آمریکا شد که از سال ۱۹۳۱ تاکنون یکه و تنها در اوج ایستاده است. پیش‌بینی می‌شود که تویوتا در سال پیش‌رو ۳/۹میلیون خودرو تولید کند. شرکت جنرال موتورز یا GM تا‌کنون پیش‌بینی خود را از فروش سال ۲۰۰۷ منتشر نکرده اما چنین به نظر می‌رسد که انتشار آن تایید یک تراژدی باشد، تعطیلی کارخانه‌ها و حذف هزاران شغل توسط جنرال موتورز در سال گذشته همگان را مطمئن ساخته که تویوتا امسال به جایگاه نخست خواهد رسید.چرا که در خلال این مدت تویوتا، کارخانه‌های جدیدی را تاسیس و هزاران نفر را استخدام کرده تا به تفاضای روزافزون جهان برای خودروهای «تویوتا» پاسخ دهد. مجموع عوامل مذکور ،جابه‌جایی این دو شرکت را قطعی ساخته است.نخستین خودروی تویوتا مدل AA، در سال ۱۹۳۶ و بر اساس مدل شورولت آمریکایی ساخته شد. چند سال بعد نخستین کارخانه تویوتا در آمریکا با مشارکت جنرال موتورز در کالیفرنیا ساخته شد. در سال‌های بعد شرکت تویوتا نیز مانند اغلب شرکت‌های ژاپنی با تقلید از خودروهای آمریکایی درصدد کسب موقعیت در بازار بود. آن سال‌ها ژاپنی‌ها را به مقلد بودن و عدم نوآوری می‌شناختند.اما تویوتا تصمیم خطیر خود را گرفت. خروج از چارچوب اتومبیل‌های دیترویت. دیترویت شهری در ایالت میشیگان و بزرگترین مرکز تجمع خودروسازهای آمریکا است.تویوتا با ترک مدل‌های دیترویت عملا استراتژی خود را تغییر داد و رقابت با غول‌ها را آغاز کرد.

رهبران جنرال موتورز فلسفه «خودرویی برای همه اقشار و همه اهداف» را پی‌گیری می‌کردند. تویوتا تصمیم گرفت تا در برابر انتقادهایی که بر بیش از اندازه محافظه‌کارانه بودن طرح‌هایش انگشت می‌گذاشتند، عکس‌العملی جدی نشان دهد.

تویوتا مدل Camry را برای این منظور طراحی کرد. دیگر نمی‌شد تویوتا را مقلد خطاب کرد و یا خودروهای ژاپنی را ماشین‌های اسباب‌بازی کم ارزش به حساب آورد. Camry و مدل‌های دیگری که پیاپی به بازار آمریکای شمالی و دیگر نقاط جهان سرازیر شد در کنار خودروهای هیبریدی و الکتریکی تویوتا چشم و هم چشمی و رقابت سرسختانه‌ای با بزرگان این صنعت را آغاز کرد.هم‌اکنون شرکت تویوتا ثروتمندترین بازیگر دنیای صنعت خودرو است. سود خالص این شرکت در سال گذشته به رقم افسانه‌ای ۱۲میلیارد دلار رسید.

تویوتا زیرکانه این ثروت را در تکنولوژی‌های تازه و بخش تحقیق و توسعه خود مصرف کرده است تا رقبای خود را به تسلیم و یا ترک رقابت وادار کند.

گرچه پیشی گرفتن تویوتا از حدود شش سال پیش مورد پیش‌بینی تحلیلگران صنعتی و اقتصادی قرار گرفته بود اما نوسان‌های قیمت نفت، این رویداد را یک سال به تاخیر انداخت.

در آن سال‌ها حجم تولید تویوتا بسیار کمتر از دو غول بزرگ فورد و جنرال موتورز بود اما رشد ۶درصدی این شرکت در برابر رشد ۲درصدی دو شرکت نامبرده نوید چنین تحولی را می‌داد.ایالات متحده آمریکا همچنان بزرگ‌ترین بازار محصولات تویوتا باقی می‌ماند و پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۰۷ تنها در این کشور ۶۸/۲میلیون خودروی تویوتا به فروش برسد.

مدیر عامل شرکت تویوتا ،در اظهاراتی که در مرکز مدیریت تویوتا ایراد کرد، گفت: ما نگرانی‌های مهمی داریم. ناامنی در خاورمیانه و رشد قیمت نفت می‌تواند شرایط ما را متزلزل کند و به دقت این موضوع را زیرنظر داریم.

در سال ۱۹۸۰ سیاست حمایت از تولیدات داخلی در اروپا و آمریکا واردات از ژاپن را محدود ساخت. همین موضوع تویوتا و دیگر شرکت‌های ژاپنی را ناچار به ساخت و توسعه کارخانه‌هایی در خارج از ژاپن کرد.اقدامی که در بلندمدت به نفع دو طرف تمام شد.

تویوتا بازار بزرگ آمریکا را به دست آورد و در ازای آن برای هزاران آمریکایی ایجاد شغل کرد.اکنون جنرال موتورز و شرکایش باید به سختی کار کنند و نگرش خود را بازبینی کنند تا بتوانند در برابر این غول چشم‌بادامی به رقابت ادامه دهند.نام تویوتا همراه تداعی کننده سیستم‌های مدرن کنترل و مدیریت کیفیت بوده است.

گرچه دکتر دمینگ ژاپن را با تکیه بر دانش کیفیت و مدیریت فراگیر کیفیت از خاک بلند کرد و قهرمان ملی آن کشور شد اما سیستم تولید تویوتا که نزد مهندسان به TPS شهرت دارد نیز رمز قدرت تویوتا است.کایزن یا بهبود مستمر، کار گروهی، سیستم پیشنهادات و بسیاری از این دست تکنیک‌های مدیریتی ، سال‌ها است که با نام تویوتا عجین شده‌اند.

امروز کارگران آمریکایی در کارخانه‌های تویوتا باید تلاش کنند تا مانندیک کارگر ژاپنی علاوه بر دست از مغز خود نیز استفاده کنند، کایزن را بیاموزند و در یک کلام نگرش خود را تغییر دهند. این یک نمونه به یاد ماندنی است از نقطه اوج جهانی شدن.