کنیستر، پالاینده یا آلاینده هوا؟

گروه خودرو - هوای تهران هنوز در شرایط ناسالم قرار دارد، این در حالی است که همچنان انگشت اتهام به سوی خودروسازان است.

به اعتقاد برخی از مقامات پلیس و کارشناسان محیط زیست، مشکل آلایندگی هوا ناشی از تردد خودروهای پرمصرفی است که توسط خودروسازان داخلی تولید و به بازار عرضه می‌شود. گذشته ازپرمصرف بودن خودروهای داخلی آنچه کارشناسان زیست محیطی بر آن تاکید می‌کنند میزان آلایندگی است که توسط خودروها در هوا پراکنده می‌شود‌، به همین دلیل نصب قطعه کنیستر از سال ۸۶ روی خودروهای تولیدی الزامی‌شد. هرچند در همین سال به دلیل ممانعت وزارت صنایع و معادن از افزایش قیمت خودروها، در یک مقطع نصب این قطعه روی برخی خودروها مقرون به‌صرفه نبود، به همین دلیل برخی شرکت‌ها برای مدتی نصب این قطعه را متوقف کردند، اما در نهایت با الزام سازمان حفاظت محیط زیست، کنیستر از اواسط سال گذشته روی همه محصولات تولیدی سایپا و ایران‌خودرو نصب می‌شود.

با نصب کنیستر روی خودروهای تولیدی تا حد قابل توجهی از آلایندگی خودروها کاسته می‌شود‌، این در حالی است که امکان نصب این قطعه بر روی خودروهای در حال تردد امکان ندارد، در نتیجه، اینکه خودروها‌، عامل مهمی‌در سیاهی شهرهای بزرگ معرفی می‌شوند، خیلی هم بیراه نیست. حال این سوال مطرح است که چرا نمی‌توان خودروهای در حال تردد را به قطعه مذکور مجهز کرد؟ کیوان وزیری نماینده مدیر عامل ایران خودرو در اخذ استانداردها‌، سال گذشته همزمان با درخواست سازمان حفاظت از محیط زیست برای نصب کنیستر بر روی خودروهای در حال تردد، این درخواست را از نظر کارشناسی غیرعملی‌ و انجام چنین کاری را خطرناک خوانده بود. وی عنوان کرده بود که اجرای این درخواست، مستلزم نصب قطعات کامل کربن کنیستر، شیر برقی و لوله‌های انتقال سوخت بر روی خودرو است و برای این کار تغییرات اساسی از جمله در باک سوخت، سیستم سوخت‌رسانی‌، EMS‌، کالیبراسیون و منیفولد سوخت باید صورت گیرد. وی تمامی این تغییرات را از فرآیندهای ایمنی مونتاژ عنوان کرده بود.

حال با وجود اینکه دو خودروساز بزرگ کشور طی دو سه روز گذشته در پاسخ به اظهار نظر سردار مومنی مبنی بر عدم نصب کنیستر بر خودروهای تولیدی‌، به کرات عنوان کردند که خودروهای هر دو شرکت بدون قطعه کنیستر وارد بازار نمی‌شود، اما هم اکنون با تردد سه میلیون خودرو در شهر تهران که بدون کنیستر تردد می‌کنند‌، می‌توان خودرو را یکی از منابع اصلی آلودگی هوای تهران خواند.

اهمیت کنیستر

«کنیسترقطعه‌ای است که برای کاهش آلودگی هوا روی موتور خودروها نصب می‌شود». این روزها با اوج گیری آلودگی هوا،زیاد از قطعه کنیستر سخن به میان می‌آید .حال این سوال مطرح است که قطعه مذکور به چه میزان در کاهش آلودگی هوا موثر است ؟

یکی از مسوولان سازمان محیط زیست در پاسخ به این سوال خبرنگار ما می‌گوید : آلایندگی فعلی هوا بیشتر به ذرات معلق در هوا مرتبط است و کنیستر کمترین نقش در آلایندگی فعلی دارد.

به گفته این کارشناس سازمان محیط زیست، کنیستر موجب جذب هیدروکربن‌های موجود در بنزین می‌شود، اما در حال حاضر هیدروکربن موجود در هوا در مرحله بحرانی قرار ندارد به همین دلیل می‌توان گفت مشکل آلودگی هوا در پایتخت به PM ۲/۵ درصد که همان ذرات معلق در هواست مربوط می‌شود.

کنیستر قطعه‌ای است که بخارات بنزین را از محفظه شناور کاربراتور جذب و مجدد به موتور خودرو باز می‌گرداند که با این شرایط می‌توان گفت عدم نصب آن به ورود بخارات بنزین در هوا منجر خواهد شد که این امر در کنار ذرات معلق می‌تواند هوای پایتخت را بحرانی کند.

این در حالی است که به گفته یک کارشناس مرکز معاینه فنی استفاده از سوخت غیراستاندارد از یک سو و عدم تست دوره‌ای کنیستر از سوی دیگر موجب کاهش کارآیی آن شده، به همین دلیل با شدت گرفتن آلودگی هوا این قطعه خود عامل اصلی آلودگی می‌شود.

از سوی دیگر هرچند کنیستر به عنوان عاملی در کاهش یا افزایش آلودگی هوا معرفی می‌شود، اما به گفته برخی کارشناسان این قطعه علاوه بر کاهش آلایندگی هوا کاهش مصرف سوخت خودرو را به همراه دارد.

به گفته کارشناسان جذب بخارات بنزین و بازگشت این بخارات به موتور خودرو موجب می‌شود تا مصرف سوخت نیز مانند آلودگی هوا کاهش یابد که با توجه به اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها نصب این قطعه تا حدودی به نفع مصرف‌کنندگان خواهد بود. همچنین هرچند نصب این قطعه از سه سال پیش اجباری شده، اما تولید این قطعه از ابتدای سال جاری در کشور آغاز شده که این امر به معنی آن است که قطعه مذکور تا پیش از سال جاری از طریق واردات تامین می‌شده که این امر به معنی ورود بیش از یک میلیون قطعه کنیستر در سال به کشور است. به گفته محمد رضا نجفی منش دبیر انجمن قطعه سازان اخیرا یک کارخانه تولیدکننده کنیستر با ظرفیت تولید ۱/۵میلیون دستگاه در کشور آغاز به کار کرده که ظرفیت در نظر گرفته شده در این کارخانه پاسخگوی نیاز خودروسازان است.به گفته نجفی منش کنیستر پیش از این به صورت کامل وارد می‌شد،اما از سال جاری امکان تامین این قطعه در داخل کشور به وجود آمده که این امر کاهش هزینه تولید و خروج ارز از کشور را به همراه خواهد داشت.

به گفته یکی از مسوولان صنعت خودرو نیز از آنجا که بیشتر خودروهای داخلی به صورت تحت لیسانس تولید می‌شوند پیش از تولید این قطعه، کنیستر مورد نیاز شرکت‌های خودروساز بر اساس میزان تولید از شرکت‌های مادر تامین می‌شد، اما در حال حاضر قطعه تولیدی در کشور به تایید شرکت‌های مادر رسیده که این امر موجب شده تا امکان تامین آن در داخل کشور فراهم شود.

تست کنیستر شاید از سال آینده

از سوی دیگر هرچند نصب کنیستر روی خودروهای داخلی از سال ۸۶ اجباری شده‌، اما هنوز الزامی‌برای تست دوره ای این قطعه در نظر گرفته نشده است که این امر کاهش کارآیی کنیستر را به همراه داشته است. به گفته برخی کارشناسان عمر قطعه کنیستر براساس نوع ذغال و عمر قطعه و بنزین مصرفی سه تا پنج سال است که بر این اساس این قطعه باید هر ۶۰ تا ۱۰۰ هزار کیلومتر مورد بازبینی قرار گیرد و در صورت تاخیر در بازبینی و تعویض قطعه آلایندگی خودرو چند برابر افزایش می‌یابد.

تاخیر در اجباری کردن تست کنیستر در حالی است که به گفته یکی از کارشناسان مراکز معاینه فنی تست کنیستر به صورت چشمی‌صورت می‌گیرد، به همین دلیل الزامی‌کردن آن مشکلی در روند معاینه فنی خودروها به وجود نخواهد آورد، اما این تست تنها نشان دهنده نصب یا عدم نصب این قطعه است و کارآیی آن را مشخص نمی‌کند. این کارشناس در ادامه می‌گوید : یکی از مشکلات برای تست خروجی بخارات بنزین تست shed است که از سال گذشته و با ورود دستگاه تست این مشکل نیز برطرف شده، به همین دلیل تست کنیستر و تعیین میزان بخارات نیز به منظور اخذ معاینه فنی با مشکلی مواجه نخواهد شد.

اجباری نبودن تست کنیستر در حالی است که اوایل آبان ماه سردار سرتیپ اسماعیل احمدی مقدم فرمانده نیروی انتظامی‌از اجباری شدن تست این قطعه از سال جاری خبر داده بود، ظاهرا مسوولان سعی دارند تا با اجباری کردن تست این قطعه کارآیی آن را نیز افزایش دهند.

کنیستر چیست؟

کنیستر قطعه‌ای است که روی خروجی خودرو نصب و به صورت موقت بخار بنزین(HC) را از محفظه شناور کاربراتور جذب می‌کند. زمانی که فشار باک ناشی از افزایش حرارت بوجود می‌آید بخارها برای جلوگیری از ورود به هوا از باک از طریق لوله خروج به طرف داخل کنیستر خارج می‌شوند.

بخارات بنزین که توسط کنیستر جذب شده‌اند برای سوختن در زمانی که خودرو در حال حرکت است از اینتیک منیفولد(Intake manifold)به طرف محفظه انفجار هدایت می‌شوند و به این طریق مصرف سوخت خودرو تا حدودی کاهش می‌یابد.

نتیـجه افت محدوده دمـا، کاهش فشار در باک است که باعث می‌شود بخارهای بنزین در کنیستر برای جلوگیری از خارج شدن به طرف باک بازگردند و با مایع شدن مجدد در چرخه سوخت مورد استفاده قرار گیرد.