اپیدمی‌خودروسازی در کشور
احداث سایت خودروسازی توجیه دارد؟
گروه خودرو - اگرچه سوژه ای تکراری به نظر می‌رسد و به قول رییس کمیسیون صنایع، کار از کار گذشته و دیگر نباید به آن پرداخت، اما از آنجاکه معمولا هر چند وقت یکبار داغ می‌شود، باز هم می‌طلبد در مورد آن مصاحبه گرفت و گزارش نوشت. احداث سایت‌های خودروسازی در خارج و داخل کشور، اگرچه همواره با منتقدان زیادی روبرو بوده، اما دولت‌های مختلف از یک سو و نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌نیز از سوی دیگر، اصرار زیادی بر انجام این کار داشته و دارند. در این بین، علاقه وافر نمایندگان به احداث سایت خودرو، در نوع خود جالب به نظر می‌رسد، نمایندگانی که شاید در حوزه‌های انتخابی آنها، صنایعی با زیر ساخت‌های مناسب و قابل رشد دیگری غیر از خودروسازی نیز وجود داشته باشد.
به عنوان مثال در استان مازندران که کلنگ دومین کارخانه آن نیز چندی پیش در شهر ساری به زمین خورد، سال‌ها است تقریبا هیچ اثری از صنعت پرآوازه آن، یعنی نساجی، نیست، اما برای احداث سایت خودرو، نمایندگان شهرهای مختلف استان از یکدیگر پیشی می‌گیرند.
این اوضاع البته در برخی دیگر از استان‌ها مانند فارس و کرمانشاه نیز کم و بیش به چشم می‌آید و به نوعی، اپیدمی شده است. اگر از بحث احداث سایت‌های خارجی که به مناسبات سیاسی مربوط بوده و شرایط خاص خود را دارد، بگذریم، بیشتر کارشناسان ساخت کارخانه خودرو در شهرستان‌های کشور را با شرایط فعلی، غیراقتصادی می‌دانند.
آنها البته در عین حال معتقدند که اگر مکان‌یابی درستی در این مورد صورت گرفته و تسهیلات و شرایط لازم نیز فراهم شود، احداث سایت نه تنها ایرادی ندارد، بلکه به رشد تیراژ و توسعه صادرات نیز کمک خواهد کرد. به گفته این کارشناسان، اگر سایت‌های خارج از پایتخت، تیراژی حداقل ۱۵۰ هزار دستگاهی در سال داشته باشند، می‌توان روی اقتصادی بودن آنها حساب کرد.
این در شرایطی است که سودده‌ترین سایت‌های کشور که ایران خودرو خراسان و تبریز هستند، تیراژی زیر ۱۰۰ هزار دستگاه در سال دارند و باقی سایت‌ها نیز یا کم تیراژند و یا هنوز به دلیل مسائل مالی، به بهره برداری نرسیده اند.
به عنوان مثال، سایت بابل، سمند سریری را تولید می‌کند که شاید در سال بیش از دو هزار دستگاه نیز متقاضی نداشته باشد. سایت‌هایی مانند کرمانشاه و شیراز نیز در حال حاضر بلاتکلیف‌اند و بعید است پس از بهره برداری نیز تیراژ قابل قبول و به صرفه ای در انتظار آنها باشد. ظاهرا قرار است در سایت شیراز و کرمانشاه، به‌ترتیب کامیون کشنده و ون به تولید برسد، حال آنکه این دو، بازار چندانی ندارند.
به تازگی نیز سایپا در پی مصوبه ای مربوط به سفرهای استانی دولت، کلنگ احداث «سایپاشمال» را در ساری به زمین زد تا بخشی از بار تولید خود را به شمال منتقل کند. از آن سو سمنانی‌ها نیز عنوان کرده‌اند که دولت قول ساخت کارخانه خودرو را به آنها داده و ایران خودرو باید این وعده را عملی کند. اوضاع به شکلی است که به نظر می‌رسد ساخت کارخانه خودروسازی، به پای ثابت مصوبات استانی دولت تبدیل شده و از آن سو نیز راهی است که برای جلب رضایت مردم، به ذهن نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌می‌رسد.
نکته دیگر در این مورد این است که معمولا خودروسازها بخشی از هزینه احداث سایت در شهرستان‌ها را پرداخت می‌کنند، حال آنکه به گفته کارشناسان، خودروسازها تنها باید به انتقال دانش فنی بپردازند، نه اینکه پول سهامداران خود را به پای این گونه پروژه‌های معمولا غیر اقتصادی بریزند. شاید اگر خودروسازی ایران خصوصی بود، ایران‌خودرو و سایپا هیچ‌گاه دست به احداث سایت در شهرستان‌ها نمی‌زدند یا حداقل در صورت فراهم شدن شرایط لازم، اقدام به انجام این کار می‌کردند.
خودروساز از جیب خودش خرج نکند
دبیر انجمن خودروسازان در این مورد می‌گوید: اگر تسهیلات مالی لازم، فراهم و زمین نیز مجانی در اختیار خودروسازان قرار گیرد، احداث سایت تولید خودرو اقدام درستی خواهد بود.
احمد نعمت بخش با اشاره به اینکه پرداخت وام‌های بدون بهره و فراهم کردن شرایط لازم برای حمل و نقل قطعات، دو شرط مهم احداث سایت خودروسازی به حساب می‌آیند، می‌افزاید: ریل گذاری مسیر حمل قطعات، بسیار واجب است، چراکه حمل و نقل قطعات خودرو از این طریق، هزینه‌ها را کاهش می‌دهد.
به گفته وی، باید شرایط را طوری مهیا کرد، که سرمایه‌گذار رغبت لازم را برای احداث سایت در شهرستان‌ها داشته و کار در نهایت، اقتصادی از آب در بیاید. یک کارشناس اقتصادی نیز در این مورد می‌گوید: احداث سایت خودروسازی، به خودی خود ایرادی ندارد، چراکه بازار خودرو کشور هنوز اشباع نشده و می‌توان به واسطه این سایت‌ها، تیراژ را افزایش داد.
وی در عین حال تاکید می‌کند: البته باید این دو نکته را در نظر گرفت که اولا احداث سایت، توجیه اقتصادی داشته باشد و دوم نیز آنکه مکان یابی درستی در این مورد صورت گیرد. این کارشناس ادامه می‌دهد: اقتصادی بودن سایت‌های تولید خودرو را، میزان تیراژ آنها تعیین می‌کند، به نحوی که اگر تیراژ بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ هزار دستگاه نباشد، نمی‌توان سایت را اقتصادی دانست.
به گفته وی، هم اکنون خط تولید خودروسازان در جاده مخصوص، بسیار شلوغ است و اگر با احداث سایت در مناطق دارای صرفه اقتصادی، از این شلوغی کاسته شود، هم اشتغال زایی انجام می‌گیرد و هم خط تولید خودروسازان گسترش می‌یابد.
اظهارات این کارشناس در شرایطی است که نگاهی به سایت‌های مختلف خودروسازی در شهرستان‌های کشور، از فراهم نبودن شرایط لازم حکایت می‌کند. در بیشتر این سایت‌ها، نه تنها زمین، مجانی در اختیار خودروسازان قرار نگرفته، بلکه تسهیلات مالی خاصی نیز به آنها اختصاص نیافته است.
در واقع به نظر می‌رسد، وعده‌های دولت و فشار نمایندگان شهرهای مختلف، بر انجام کارهای کارشناسی، چربیده است. به عنوان مثال، در مورد کارخانه بابل، قرار بود ایران خودرو فقط دانش فنی منتقل کرده و سرمایه از منابع دیگری تامین شود، اما در نهایت این شرکت پنج میلیارد تومان از جیب خود برای احداث فاز اول کارخانه بابل هزینه کرد.
سایت ساری اقتصادی است؟
مخبر کمیسیون صنایع نیز در این مورد با اشاره به اینکه افزایش تیراژ تولید جزو برنامه‌های خودروسازان کشور است، می‌گوید: اگر احداث سایت توجیه فنی داشته باشد، می‌تواند به افزایش تیراژ خودروسازان کمک کند. علی اصغر یوسف نژاد می‌افزاید: البته محل احداث سایت نیز بسیار پر اهمیت است،
چراکه اگر درست انتخاب شود، می‌تواند به صادرات کمک کند و اگر نه، هدر دادن سرمایه خواهد بود.
وی که نماینده ساری است و به تازگی کلنگ کارخانه «سایپا شمال»، در این شهرستان به زمین خورده، تاکید می‌کند: ساری چون به بندر نزدیک است، می‌تواند پایگاه صادراتی خوبی برای کشورهای آسیای میانه و حاشیه دریای خزر باشد، مخصوصا اینکه هزینه حمل و نقل قطعات نیز از طریق این شهرستان پایین‌تر است.
به گفته یوسف نژاد، استان مازندران در تولید قطعات خودرو رتبه چهارم را دارد. نماینده مردم ساری تاکید می‌کند: در انتخاب ساری برای احداث سایت شمال سایپا، کار کارشناسی لازم صورت گرفته و هیچ گونه دخالت سیاسی در این مورد انجام نشده است. اظهارات یوسف نژاد در شرایطی است که به گفته برخی کارشناسان، منطقه شمال کشور به دلیل رطوبت بالا چندان مناسب احداث سایت خودروسازی نیست.
به گفته یک کارشناس مسائل اقتصادی، زمین‌های شمال کشور از قیمت بالایی برخوردارند و صرفه اقتصادی برای احداث سایت خودروسازی ندارند، چراکه خودروسازان باید هزینه زیادی بابت این زمین‌ها بپردازند. وی با تاکید بر اینکه مناطق مرکزی و مرزی کشور صرفه اقتصادی بیشتری دارند، می‌افزاید: در این گونه مناطق، نه تنها زمین ارزان است، بلکه نیروی کار نیز زیاد و با دستمزد کمتری می‌توان اشتغال ایجاد کرد.
تبریز چطور؟
اما از شمال به شرق کشور برویم و سری به تبریز بزنیم، شهری که هم اکنون میزبان یکی از سایت‌های ایران خودرو بوده و ظاهرا قرار است سایت دیگری نیز در اطراف آن احداث شود. اگرچه تبریز نیز زمین‌های گرانی دارد، اما نماینده این شهر در مجلس شورای اسلامی‌معتقد است که می‌توان در اطراف این شهر، زمین ارزان یافت و در آن سایت خودروسازی ساخت. رضا رحمانی می‌گوید: دشت تبریز حدود ۱۰۰ هزار هکتار وسعت دارد و قرار است ۱۰ هزار هکتارش به احداث پارک صنعتی که خودروسازی نیز جزو آن است، اختصاص یابد. وی با تاکید بر اینکه تبریز یکی از قطب‌های تولید قطعه در کشور است، می‌گوید: تبریز دارای نیروی کار فراوان و ارزان است، که این موضوع می‌تواند به اقتصادی شدن احداث سایت‌های خودروسازی در این منطقه کمک کند.
رحمانی می‌گوید: از تبریز می‌توان به عنوان پایگاه صادرات خودرو به کشورهایی مانند عراق، آذربایجان و شرق ترکیه استفاده کرد. اظهارات نماینده مردم تبریز در شرایطی است که نه تنها وی، بلکه بسیاری از نمایندگان مجلس شورای اسلامی‌نیز معمولا علاقه فراوانی به احداث سایت خودروسازی در حوزه‌های انتخابی خود دارند.
رحمانی در پاسخ به این پرسش که چرا این علاقه در بسیاری از نمایندگان دیده می‌شود، می‌گوید: خودروسازی لکوموتیو صنعت است و اگر رشد کند بسیاری از صنایع را نیز با خود ارتقا خواهد داد، بنابراین نمایندگان حق دارند به دنبال احداث سایت باشند. نماینده مردم تبریز تاکید می‌کند: احداث سایت خودرو، اشتغال زیادی به همراه دارد و می‌تواند نقطه عطفی در کارنامه کاری نمایندگان باشد.
ارسال نظر