تاثیر اجرای استانداردهای اجباری بر صنعت خودرو

مژگان میرزایی

هرچند طرح استاندارد‌سازی خودروهای داخلی از سال ۷۶ استارت خورد و موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی کشور برای اجرای این طرح از استانداردهای موجود در کشورهای اروپایی الگوبرداری کرد، اما با توجه به مصوبه هیات دولت، استاندارد‌سازی در صنعت خودرو به طور جدی از سال ۸۹ اجباری خواهد شد. به این طریق سال ۸۹ را می‌توان سال ارتقای استانداردهای ایمنی و آلایندگی خودرو دانست. براساس مصوبه شورای عالی استاندارد، از ابتدای سال آینده خودروسازان ملزم به نصب ایربگ (کیسه هوا)، ABS (ترمز ضد قفل) و اجرای استانداردهای ۵۵ گانه (۵۱ استاندارد عملکردی و ۴ استاندارد محیط زیست) و بر اساس مصوبه هیات وزیران ملزم به اجرای استاندارد آلایندگی یورو ۳ خواهند شد. این در حالی است که از سال ۸۹ خودروسازان علاوه بر استانداردهای مذکور ملزم به اجرای استراتژی توسعه صنعتی خودرو نیز شده‌اند که در این استراتژی نیز تعهداتی برای خودروسازان از نظر ایمنی و آلایندگی در نظر گرفته شده است.

اجرای چهار استاندارد مذکور آن هم به صورت یکباره در حالی است که خودروسازان داخلی طی چند دهه گذشته و به لطف بالابودن تعرفه و فعالیت در یک بازار انحصاری داخلی توانسته‌اند به تیراژ انبوهی از خودروهایی با کیفیت پایین دست پیدا کنند، حال با گذشت نزدیک به نیم قرن از فعالیت صنعت خودروسازی در کشور، خودروسازان مصوباتی را در سال جاری پیش رو دارند که اجرای آنها می‌تواند در نهایت موجب ارتقای کیفیت خودروهای داخلی و ارتقای صنعت خودروسازی در کشور شود.

تاخیرهای صورت گرفته در ارتقای استانداردسازی در صنعت خودرو در حالی است که شرکت‌هایی که قدمتی به مراتب کمتر از صنعت خودروسازی ما دارند، با اجرای استانداردهای جهانی توانسته‌اند به برندهای مطرح در دنیا تبدیل شوند.

رشد سایر کشورها در این صنعت در حالی است که خودروسازان ما به لطف حمایت های دولتی تاکنون نتوانسته‌اند به جایگاه مناسبی در این صنعت دست پیدا کنند.

طی سال‌های گذشته موسسه استاندارد، راهور ناجا و سازمان محیط ‌زیست که مجوز شماره‌گذاری خودروهای تولیدی را صادر می‌کنند، بارها خودروسازان را به دلیل پایین بودن کیفیت و همچنین عدم ایمنی لازم، تهدید به توقف شماره‌گذاری کردند، اما ایده حمایت از این صنعت تاکنون مانع از اجرای این امر شده است.

اما به گفته مسوولین، توقف شماره‌گذاری خودروها به دلیل عدم رعایت استانداردهای مصوب از سال آینده جدی است.

رشد صنعت خودرو در گرو اجرای مصوبات؟

آیا واقعا اجرای یکباره استانداردهای مذکور موجب رشد صنعت خودروسازی می‌شود؟ به گفته بسیاری از کارشناسان خودروسازان با اجرای استانداردهای مذکور نه به صورت اجباری بلکه با توجه به بازار رقابتی، رشد کرده‌اند اما اجرای یکباره این استانداردها موجب می‌شود تا خودروسازان کشور ما با هزینه سربار و تعهدات مازاد مواجه شوند که این امر در نهایت صنعت خودروسازی را با مشکلات بسیاری مواجه خواهد کرد.

وحید مرندی مقدم، مدیرکل نظارت بر اجرای استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در این خصوص می‌گوید:اجرای مصوبات مذکور در نهایت رشد صنعت خودروسازی و افزایش کیفیت خودروهای داخلی را در پی خواهد داشت؛ چرا که کیفیت و استاندارد با یکدیگر رابطه مستقیم دارند.

مرتضی شفیعی، سرپرست کیفیت و استاندارد شرکت سایپا نیز در این خصوص می‌گوید: طبیعتا اجرای استانداردها موجب رشد کیفی خودرو می‌شود اما در دنیا استانداردها براساس تقاضای مشتری و نیاز بازار اجرایی می‌شوند نه به صورت اجباری که این امر موجب به وجود آمدن بازار رقابتی و در نهایت رشد صنعت خودروسازی می‌شود.

وی در ادامه با اشاره به اینکه برای اجرای استانداردهای اجباری مسوولین به مقایسه صنعت داخلی با سایر کشورها می‌پردازند، می‌گوید: شرایط رقابتی باید یکسان باشد تا بتوان به مقایسه صنعت داخلی با سایر کشورها پرداخت در حالی‌که مسوولان کشور بدون به وجود آوردن شرایط رقابتی یکسان سعی در مقایسه بازار داخلی با بازار جهانی دارند که این امر امکان‌پذیر نخواهد بود.

شفیعی در ادامه می‌گوید: در صورت ایجاد شرایط رقابتی یکسان به طور حتم اجرای استانداردهای مذکور موجب رشد صنعت خودروسازی کشور می‌شود.

از سوی دیگر در تمام دنیا خودروسازان تنها ملزم به اجرای استانداردهای آلایندگی به صورت اجباری هستند و در خصوص سایر استانداردها بازار رقابتی که در این کشورها وجود دارد موجب می‌شود تا خودروسازان به سمت ارتقای سیستم‌های ایمنی روی آورند اتفاقی که در کشور ما به دلیل رقابتی نبودن بازار رخ نداده است.

مصوبات اجرا نمی‌شود، اجرا می‌شود

از سوی دیگر کمتر از یک ماه به پایان سال جاری باقی مانده، اما هنوز اطلاع‌رسانی دقیقی در خصوص چگونگی اجرای برخی از استانداردهای مذکور صورت نگرفته است.

هرچند موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی بر اجباری شدن نصب ایربگ از ابتدای سال آینده تاکید دارد، اما خودروسازان معتقدند که شرایط برای این کار فراهم نیست و آنها تنها باید شرایط را برای نصب این سیستم در خودروهای داخلی فراهم کنند. در این خصوص دبیر انجمن خودروسازان می‌گوید: اجباری در نصب ایربگ وجود ندارد و در این خصوص مصوبه‌ای به خودروسازان ابلاغ نشده است. به گفته نعمت، بخش اجباری شدن نصب ایربگ در خودروهای داخلی زمان بر و هزینه‌بر است، به همین دلیل اجرای آن در سال آینده امکان‌پذیر نخواهد بود.

وی می‌گوید: براساس مصوبه مذکور خودروسازان ملزم شده‌اند تا شرایط را برای نصب این سیستم فراهم کنند، به همین دلیل نصب ایربگ اجباری نخواهد شد.

اظهارات دبیر انجمن خودروسازان در حالی است که به گفته مدیرکل نظارت بر اجرای استاندارد، موسسه استاندارد، نصب ایربگ براساس ابلاغ شورای عالی استاندارد از ابتدای سال آینده اجباری خواهد شد.

به گفته مرندی مقدم، موسسه استاندارد در ابتدا پیشنهاد اجباری شدن شرایط نصب را به شورای عالی استاندارد داده اما شورا نصب ایربگ را اجباری و ابلاغ کرد به همین دلیل از سال آینده نصب این سیستم اجباری خواهد شد.

درخصوص رسیدن به استاندارد آلایندگی یورو ۳ از ابتدای سال آینده نیز دبیر انجمن خودروسازان معتقد است با توجه به نرسیدن سوخت به استاندارد لازم، اجرای مصوبه ارتقای استاندارد آلایندگی در سال آینده اجرایی نخواهد شد. این در حالی است که سازمان محیط زیست بر ارتقای استاندارد آلایندگی از ابتدای سال آینده و رسیدن به استاندارد یورو ۳ تاکید دارد.

به گفته نعمت، بخش هنوز مصوبه‌ای مبنی بر لغو مصوبه ارتقای استاندارد آلایندگی به خودروسازان ابلاغ نشده به همین دلیل خودروسازان در خصوص ارتقای استاندارد آلایندگی براساس مصوبه سال ۸۴ عمل خواهند کرد که این به معنی تمدید استاندارد یورو ۲ تا رسیدن سوخت به استاندارد است.

از سوی دیگر مدیرکل نظارت بر اجرای استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران در پاسخ به این پرسش که آیا امکان اجرای استانداردهای مذکور از ابتدای سال آینده وجود دارد، عنوان می‌کند: خودروسازان مشکلی برای اجرای استانداردها نخواهند داشت چرا که استانداردهای مذکور پیش از این تصویب و به منظور آماده سازی خطوط تولید به خودروسازان ابلاغ شده است؛ به همین دلیل خودروسازان زمان کافی برای آماده سازی خطوط داشته‌اند.

خودرو گران می‌شود

به گفته برخی کارشناسان، اجرای مصوبات مذکور هرچند موجب رشد در صنعت خودرو سازی می‌شود اما اجباری کردن این استانداردها در نهایت منجر به افزایش قیمت خودروهای داخلی خواهد شد. به گفته شفیعی، اجرای مصوبات مذکور در نهایت موجب افزایش قیمت خودرو خواهد شد که بخشی از این افزایش به قیمت نهایی خودرو منتقل می‌شود و بخشی از آن را نیز خودروساز پرداخت می‌کند.

وی در ادامه می‌گوید: به طور مثال بر اساس استانداردهای ۵۵ گانه خودروسازان ملزم به نصب چراغ مه شکن و متحرک کردن چراغ های خودرو شده‌اند که برای اجرای این بند از مصوبه به ناچار باید تغییراتی در بدنه خودرو ایجاد شود تا شرایط برای نصب چراغ مه شکن و متحرک کردن چراغ‌ها به وجود آید که این امر نیز هزینه بسیاری را برای خودروسازان در بر داشته اما امکان انتقال تمام این هزینه‌ها به قیمت نهایی خودرو وجود ندارد، به همین دلیل بخشی از هزینه‌ها را خودروسازان متقبل خواهند شد.

وی در ادامه عنوان می‌کند: افزایش هزینه از سوی خریداران پذیرفته نخواهد شد چرا که بخشی از تغییرات به در خواست مشتری نبوده است؛ به همین دلیل خودروساز باید این هزینه‌ها را پرداخت کند که این امر کاهش سود و در نهایت کاهش سرمایه‌گذاری خودروسازان را در پی خواهد داشت.

نعمت‌بخش نیز در این خصوص می‌گوید: در صورت انتقال تمام هزینه‌ها قیمت تمام شده افزایش خواهد یافت که این امر نیز موجب بر هم خوردگی بازار خواهد شد.