گازوئیل سوخت دوم کشور شد

حمیدرضا بهداد

سبد سوخت کشور در حالی قرار است برای تایید نهایی به هیات دولت ارسال شود که در آن، گازوئیل سهمی‌بیش از CNG (گاز) را به دست آورده و عنوان دومین سوخت مصرفی ایرانی‌ها را از آن خود کرده است.

طبق اعلام عباس کاظمی، رییس‌سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت، در سبد سوخت کشور، سهمی‌۷۰‌درصدی برای بنزین و گازوئیل، سهمی‌۲۵‌درصدی برای گاز و LPG و همچنین سهمی‌پنج‌درصدی برای هیبرید و برق در نظر گرفته شده است.

بنا به گفته کاظمی، تفکیک سهم این سوخت‌ها، منوط به نتایج کارشناسی بیشتر بوده و قبل از ارائه سبد سوخت به هیات دولت، دقیقا مشخص خواهد شد که بنزین، گازوئیل، گاز، LPG، هیبرید و برق چه سهمی‌در سبد سوخت کشور طی سال‌های آینده خواهند داشت.

این در شرایطی است که بنا به گفته مسوولان وزارت نفت و ستاد مدیریت مصرف سوخت، گازوئیل بر خلاف سال‌های گذشته پس از بنزین، جایگاه دوم سبد سوخت کشور را به خود اختصاص خواهد داد.

هر چند دولت طی سال‌های گذشته اصرار زیادی در استفاده از گاز در خودروهای داخلی و جایگزین کردن این سوخت به جای بنزین، داشت، اما به نظر می‌رسد تجربه سال‌های ۸۶ و ۸۷، دولتی‌ها را از مواضع اولیه شان دور و به در نظر گرفتن سهمی‌ حداکثر ۲۵‌درصدی برای گاز در سبد سوخت راضی کرده است.

اتفاقات یکی دو سال گذشته نه تنها به خوبی نشان داد که گاز، نمی‌تواند جایگاه نخست سبد سوخت کشور را به دست آورد، بلکه جایگاه دومی‌ نیز برای گاز، همراه با مشکلاتی خواهد بود.

دولتی‌ها البته از آن سو به نتیجه دیگری نیز طی یکی دو سال گذشته رسیده و آن غفلت چندین ساله از سوختی به نام گازوئیل (دیزل) است، گازوئیلی که بیش از ۴۰ سال از قهر خودروهای سواری کشور با آن می‌گذرد و مجلس شورای اسلامی‌ اردیبهشت ۸۷، با لغو ممنوعیت تولید و شماره‌گذاری خودروهای دیزلی، راه ورود دوباره این سوخت بهینه را به باک خودروهای داخلی باز کرد.

اگرچه هنوز مشخص نیست، گازوئیل دقیقا چه سهمی ‌را از سبد سوخت از آن خود خواهد کرد، اما موضوعی که به گفته مسوولان، قطعیت آن حتمی‌شده، مکان دومی‌گازوئیل و سومی ‌گاز در سبد سوخت کشور است.

در نگاه اول این گونه به نظر می‌رسد که ممکن است گازوئیل نیز به دلیل فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم، به سرنوشت گاز دچار شود، اما نکته مهم درباره این سوخت، مقبولیت آن نزد مشتریان و حتی خودروسازان است.

به هر حال گازوئیل، در حد گاز نیاز چندانی به فرهنگ‌سازی نداشته و مشکل اساسی آن، تامین این سوخت است؛ چراکه در حال حاضر گازوئیل تولید داخل کیفیت مناسبی نداشته و نیاز به این سوخت از طریق واردات تامین می‌شود، این در شرایطی است که با توجه به مقبولیت بیشتر گازوئیل در مقایسه با گاز، نزد ایرانی‌ها، به نظر می‌رسد انگیزه‌ها نیز برای بازگشت دوباره این سوخت به باک خودروهای کشور و ارتقای تدریجی جایگاه آن در جامعه بیش از گاز است که اگر این گونه نبود، قطعا کارگروه تعیین سبد سوخت، سهم اندکی را برای گازوئیل در نظر می‌گرفت.

عقب نشینی از گاز؟

نگاهی به اظهارنظرها و عملکرد مسوولان وزارت صنایع طی دو سه سال گذشته، حکایت از عزم جدی دولتی‌ها برای استفاده هر چه بیشتر از گاز در خودروهای داخلی دارد و این در شرایطی است که سهمیه‌های در نظر گرفته شده برای انواع سوخت‌ها در سبد سوخت کشور، به نوعی از عقب نشینی دولتی‌ها از مواضع گازی خود و رویکرد مثبت آنها به گازوئیل حکایت دارد.

مدیرعامل‌ سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت در این زمینه به خبرنگار ما می‌گوید: گازوئیل با توجه به مصرف بهینه‌ای که دارد، باید جایگاه مناسبی را در سبد سوخت به خود اختصاص دهد.

کاظمی‌ با اشاره به اینکه ‌سازمان بهینه‌سازی از سال ۸۵ پیگیر ورود دوباره گازوئیل به باک خودروهای سواری بوده، می‌افزاید: مسوولان نیز به این نتیجه رسیده‌اند که گاز باید سهمی‌منطقی تر را در تراز مصرف خودروها داشته و سوخت‌های بهینه‌ای مانند گازوئیل، به جایگاه بالاتری در سبد سوخت دست یابند.

اظهارات مدیرعامل‌ سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت در شرایطی است که دبیر کمیته انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت، معتقد است در نظر گرفتن سهم حدودا ۲۵‌درصدی برای گاز در سبد سوخت کشور، به نوعی بر عزم دولت مبنی بر ارتقا جایگاه گاز در سبد مصرفی خودروهای داخلی تاکید دارد.

امیررضا رجبی با اشاره به اینکه در حال حاضر تنها ۱۰‌درصد خودروهای کشور از سوخت گاز استفاده می‌کنند، می‌افزاید: وقتی ما می‌خواهیم سهم گاز را به ۲۵‌درصد برسانیم، پس نمی‌توان گفت که دولت از مواضع گازی خود عقب‌نشینی کرده است.

وی تاکید می‌کند: احتمالا در راستای رسیدن به این حجم استفاده از سوخت گاز، تولید خودروهای دوگانه سوز با افت و خیزهایی طی سال‌های آینده روبه‌رو می‌شوند، به نحوی که ممکن است مدتی، تولید آنها شتاب گیرد و مدتی بعد افت کند.

گفته‌های رجبی در شرایطی است که کارشناسان بر این باورند که، دولت با توجه به کوتاه آمدن از مواضع ابتدایی خود در زمینه تولید خودروهای دوگانه سوز، به نوعی از موضع گازی خود عقب‌نشینی کرده است.

رجبی همچنین درباره سهم گازوئیل در سبد سوخت می‌گوید: ستاد مدیریت مصرف سوخت نیز به بهینه بودن گازوئیل، معتقد و بر در نظر گرفتن سهمی‌مناسب برای آن تاکید دارد.

وی در زمینه جایگاه گازوئیل در سبد سوخت تاکید می‌کند: بعید است سهم این سوخت از بنزین بیشتر باشد، اما جایگاه دومی ‌آن در سبد سوخت محتمل است.

به گفته دبیر کمیته انرژی ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت، چون زیرساخت‌ها و شرایط بنزین، مناسب تر از گازوئیل است، بسیار بعید به نظر می‌رسد سهم گازوئیل بیش از بنزین در نظر گرفته شود.

سهم عجیب هیبریدها

اما نگاهی به سبد سوخت تدوین شده، از سهم عجیب سوخت هیبرید و برق در این سبد حکایت می‌کند.

بنابر تصمیم مسوولان، هیبرید و برق سهمی‌ پنج‌درصدی را در سبد سوخت دارا بوده و تولید و واردات خودروهای هیبریدی باید متناسب با این سهم، در آینده باشد.

طبق اعلام مسوولان وزارت نفت، سبد سوخت تدوینی باید تا سال ۱۴۰۴ محقق شود و این در شرایطی است که محمد رویانیان، رییس ستاد مدیریت حمل‌و‌نقل و مصرف سوخت، بر تحقق این سبد طی سال ۹۳ تاکید کرده است.

به گفته کارشناسان، شاید بتوان طی پنج سال آینده، در بخش گاز، بنزین و حتی گازوئیل به سهمیه‌های در نظر گرفته شده، دست یافت؛ اما رسیدن به سهم پنج‌درصدی هیبرید تقریبا محال است.

کاظمی ‌در این زمینه می‌گوید: به اعتقاد من بعید است تا سال ۹۳ بتوان به سهم پنج‌درصدی هیبرید در سبد سوخت کشور دست یافت؛ چراکه خودروهای هیبریدی با دو چالش اساسی یعنی، تولید باتری و خدمات پس از فروش، مواجهند.

مدیرعامل ‌سازمان بهینه‌سازی می‌افزاید: در حال حاضر سهم خودروهای هیبریدی در دنیا، کمتر از دو‌درصد است و از سال ۲۰۳۰ به بعد روند جهشی به خود خواهد گرفت.

رجبی نیز که به نوعی موافق اظهارات کاظمی ‌در زمینه هیبریدی‌ها است، می‌گوید: ستاد مدیریت مصرف سوخت، بر حسب چشم انداز توسعه پیش رفته و تصمیم‌گیری می‌کند و به همین دلیل ما سال ۹۳ را به عنوان مقطع زمانی تحقق سبد سوخت کشور به عنوان پایان برنامه پنجم توسعه در نظر گرفته‌ایم.