ثبت سفارش خودروهای تجاری به طورمشروط آغاز شد

مژگان میرزایی

ثبت سفارش خودروهای تجاری در حالی از ابتدای سال‌جاری از سوی وزارت صنایع و معادن متوقف شده بود که طی این مدت خودروسازهای کشور افت ۴۰ درصدی تولید خودروهای تجاری را تجربه کردند که این امر کمبود این خودروها و افزایش ۱۰ الی ۱۵درصدی قیمت خودروهای مذکور را در پی داشت.

از سوی دیگر، توقف ثبت سفارش خودروهای وارداتی طی این مدت موجب شد تا طرح نوسازی ناوگان باری کشور نیز به دلیل کمبود خودرو در سال‌جاری اجرایی نشود، این در حالی است که مشکلات به وجود آمده در بازار خودروهای تجاری موجب شد تا در مهر ماه وزارت صنایع پس از شش ماه توقف، ثبت سفارش خودروهای تجاری را به صورت مشروط آزاد کند.

به‌طوری‌که بر اساس طرح جدید، واردات خودروهای تجاری منوط به ارائه طرح توجیهی تولید شده که بر اساس این طرح، به واردکنندگان در صورتی مجوز واردات داده می‌شود که همزمان با درخواست واردات طرح توجیهی تولید را نیز به این وزارت خانه ارائه کند.

هر چند این اقدام وزارت صنایع موجب می‌شود تا تولید سایر برندها نیز در کشور آغاز شود؛ اما واردات خودروهایی که به صورت محدود وارد کشور می‌شوند و به اعتقاد برخی از واردکنندگان تولید آنها نیز توجیهی ندارد، به‌طور حتم متوقف خواهد شد.

از سوی دیگر هرچند توقف ثبت سفارش خودروهای تجاری که همزمان با شدت گرفتن بحران جهانی و تاثیر آن در خودروهای تجاری، در دستور کار وزارت صنایع قرار گرفت، اما این راهکار نه تنها نتوانست این بخش را از بحران مصون بدارد؛ بلکه موجب رکود تولید در خودروهای تجاری نیز شد؛ به طوری‌که طی شش ماه ابتدایی سال‌جاری تجاری‌سازان کشور افت تولید ۴۰درصدی را در تولید کامیون و کامیونت تجربه کردند، افت تولید در خودروهای تجاری طی مدت زمان مذکور در حالی صورت گرفت که وزیر صنایع و معادن چندی پیش از رشد تولید خودروسازان و عبور از بحران بدون مشکل خبر داد. اظهارات وزیر صنایع در حالی است که در مدت زمان مذکور تنها سواری‌سازان توانستند رشد تولید را تجربه کنند. براساس آمار سازمان گسترش طی شش ماه ابتدایی سال جاری ایران خودرو دیزل کاهش ۲۳درصدی، سایپا دیزل ۶۹درصدی و زامیاد کاهش ۴۱درصدی را در تولید کامیون و کامیونت تجربه کردند.

به اعتقاد برخی کارشناسان، عرضه خودروهای تجاری در بازار وابسته به چگونگی اعطای تسهیلات است، این در حالی است که توقف اعطای تسهیلات در سال‌جاری موجب شد تا با وجود تقاضا برای این خودروها بازار با رکود مواجه شود که این امر نیز به طور مستقیم بر تولید خودروسازان نیز تاثیر داشته است، این امر در حالی است که دولت چندی پیش وعده اعطای وام هزارمیلیارد تومانی به منظور نوسازی ناوگان باری کشور را به خودروسازان داد.

واردات مشروط شد

مصطفی ممقانی، مدیر فروش شرکت رنو تراکس در خصوص شرایط در نظر گرفته شده برای واردات خودروهای تجاری به کشور می‌گوید: ارائه طرح توجیهی تولید برای واردات، تنها پروژه وزارت صنایع پس از سرگیری مجوز ثبت سفارش نبوده، بلکه این وزارتخانه محدودیت‌هایی در واردات مدل‌های خودروهای سنگین وارداتی نیز اعمال کرده است.

به گفته وی، در طرح جدید در صورت ارائه طرح توجیهی تولید این اجازه به واردکننده داده می‌شود که تا زمان راه‌اندازی خط و به منظور معرفی خودرو در بازار، تعداد محدودی خودرو وارد بازار کنند و در زمان مقرر نیز باید خط تولید راه اندازی شود.

علاوه بر مدیر فروش شرکت رنو تراکس فرید زاوه، کارشناس خودرو نیز معتقد است که سیاست‌های وزارت صنایع و معادن در خصوص توقف ثبت سفارش خودروهای تجاری و اعمال قوانین جدید برای واردات این خودروها را می‌توان از جمله دلایل کاهش تولید خودروهای تجاری در کشور دانست؛ چرا که نبود رقیب در بازار موجب شده تا خودروسازان انگیزه‌ای برای تولید و حفظ بازار نداشته باشند.

واردات خودروهای چینی تولید را کاهش داد

علاوه بر توقف ثبت سفارش خودروهای تجاری گرایش خودروسازان داخلی به خودروهای چینی به دلیل قیمت مناسب این خودروها را می‌توان از دیگر دلایل کاهش تولید خودروهای تجاری در کشور دانست، به طوری‌که طی دو سال گذشته و با توجه به توقف تسهیلات و به منظور حفظ بازار داخلی خودروسازان به سمت این خودروها روی آورده‌اند که این امر کاهش تولید خودروهای تجاری را در پی داشته است؛ به طوری‌که به گفته مدیر فروش شرکت رنو تراکس طی دوسال گذشته واردات خودروهای چینی در کشور افزایش یافته که این امر موجب شده تا بازار به سمت این خودروها سوق پیدا کند، به همین دلیل تولید یا مونتاژ خودروهای اروپایی هم‌اکنون برای خودروسازان توجیهی ندارد.

به گفته ممقانی، قیمت مناسب این خودروها بدون در نظر گرفتن کیفیت آنها نسبت به مدل‌های اروپایی عمده دلیل گرایش بازار به سمت خودروهای چینی بوده است.

به گفته فرید زاوه کارشناس خودرو، نیز گرایش خودروسازها به عرضه خودرو ارزان طی دو سال گذشته نیز در کاهش تولید خودروسازان تاثیر گذار بوده به طوری‌که شرکت سایپا دیزل در دوران مدیریت قبلی طرح عرضه خودرو ارزان را در دستور کار خود قرار داد؛ اما به دلیل عدم انتخاب خودرو مناسب این طرح با مشکل مواجه شد.

زاوه در ادامه عنوان کرد: در خصوص شرکت ایران خودرو دیزل نیز ایراد‌های گرفته شده به هوو موجب شد تا واردات این خودرو با مشکلاتی مواجه شود؛ به طوری‌که هم‌اکنون واردات این خودرو متوقف شده است.

نبود تسهیلات و کاهش تولید

همان‌طور که گفته شد، توقف اعطای تسهیلات برای خرید خودروهای سنگین را می‌توان از عمده دلایل کاهش تولید خودروهای تجاری در کشور دانست؛ به طوری‌که به گفته مدیر فروش شرکت رنو تراکس پرداخت تسهیلات زود بازده در سال‌های ۸۶ تا ۸۷ و عملکرد خوب شرکت‌های لیزینگ در این سال‌ها موجب شد تا بازار خودروهای تجاری با رشد چشمگیری مواجه شود؛ اما توقف تسهیلات در سال جاری از سویی و عملکرد ناموفق شرکت‌های لیزینگ از سوی دیگر موجب شد تا بازار این خودروها با رکود مواجه شود که این امر نیز در تولید خودروهای تجاری تاثیرگذار بوده است.

علاوه بر مدیر فروش شرکت رنو تراکس، زاوه کارشناس خودرو نیز عدم اعطای تسهیلات را عمده دلیل کاهش تولید دانسته و در این خصوص می‌گوید: عدم اعطای تسهیلات را می‌توان عمده دلیل کاهش تولید دانست؛ اما علاوه بر این امر می‌توان به ضعف مدیریتی خودروسازان در این خصوص نیز اشاره کرد؛ به طوری‌که با شدت گرفتن بحران، خودروسازان نتوانستند بازار را به خوبی مدیریت کنند که این امر نیز موجب شد تا با وجود نیاز در بازار برای این خودروها تقاضا برای خودروهای تجاری در کشور با کاهش مواجه شود.

به گفته زاوه، نرخ رسمی‌تسهیلات در بخش لیزینگ ۱۷درصد است؛ اما نرخ موثر سود ۳۰درصد به طوری‌که شرکت‌های لیزینگ سود را به گونه ای محاسبه می‌کنند که دریافت کننده عملا ۳۰درصد سود به این شرکت‌ها پرداخت می‌کند و وزارت صنایع نیز در این خصوص اقدامی ‌صورت نمی‌دهد.

احمد نعمت، دبیر انجمن خودروسازان نیز همانند سایر کارشناسان، عمده دلیل را عملکرد نامناسب شرکت‌های لیزینگ دانسته و در این خصوص می‌گوید: عرضه خودروهای تجاری در بازار وابسته به چگونگی اختصاص تسهیلات است که عدم اختصاص تسهیلات به این خودروها در سال جاری موجب شد تا بازار این خودروها با رکود مواجه شود.

نعمت بخش در ادامه عنوان کرد: عملکرد نامناسب شرکت‌های لیزینگ موجب شد تا در سال جاری دولت وعده اختصاص بودجه هزار میلیاردی برای نوسازی ناوگان خودروهای فرسوده دهد؛ اما تاکنون این وعده محقق نشده است.