مژگان میرزایی
چندی است که خودروهای عرضه شده به بازار، همانند سایر وسایل برقی از برچسب سوخت برخوردار شده‌اند تا خریداران از میزان مصرف سوخت خودروهای خریداری شده اطلاع حاصل کنند.

اما عدم ارائه تعریف دقیق از این برچسب و گریدهای درج شده روی آن موجب شده تا برچسب سوخت نصب شده روی خودروها همانند بر چسب انرژی سایر وسایل برقی خیلی قابل درک برای مردم عادی نباشد.
برچسب سوخت در اصل به منظور مشخص کردن میزان مصرف سوخت خودروها طراحی و تدوین شده که با توجه به احتمال حذف یارانه سوخت و گرایش مردم به خودروهای کم‌مصرف نصب آن روی خودروها این امکان را به مشتری می‌دهد تا با آگاهى بیشتر نسبت به میزان مصرف سوخت، دست به انتخاب و خرید خودرو بزند، هر چند که این انتخاب با عدم تنوع محصولات خودرویی با کلاس‌های مختلف و قیمت‌های متنوع در کشور قابلیت اجرایی دارد.
اما داستان تدوین استاندارد نصب برچسب سوخت به سه سال پیش باز می‌گردد. به طوری‌که در سال 85 کمیته‌ای با عضویت نمایندگان وزارت نفت، نیرو، صنایع و معادن و همچنین موسسه استاندارد و سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت تشکیل و طی آن، اعضا مکلف به تدوین استاندارد بنزین مصرفی کشور و البته تعیین معیارهایی برای نصب برچسب انرژی شدند. آنچه که از نتایج رایزنی‌های اعضای کمیته مذکور برآمد، آن بود که با توجه به بنزین مصرفی فعلی در کشور (با اکتان 87) هفت معیار A،B،C،D،E،F، Gبرای نصب برچسب روی خودروهای تولید داخل در نظر گرفته شد. این در حالی است که برخی از اعضای کمیته مخالف معیارهای در نظر گرفته بودند. به اعتقاد مخالفان این کمیته معیار مصرف باید به جای G روی گرید D قرار گیرد تا به این طریق تولید خودرو در کشور با مشکل مواجه نشود؛ چرا که در صورت در نظر گرفتن معیار G برخی از خودروهای داخلی که اکثر آنها نیز وانت هستند باید متوقف شود، اما سازمان بهینه‌سازی معتقد است که برای تعیین معیار مصرف سوخت همانند سایر کشورها باید استاندارد بر پایه یورو 2 تعیین شود تا به این طریق امکان ارتقای استاندارد خودروهای داخلی فراهم شود. اختلافات به وجود آمده میان اعضا کارگروه موجب شد تا اجرای طرح به تعویق افتد؛ به طوری‌که پس از تاخیر چند ساله بالاخره در شهریور ماه سال جاری موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی خودروسازان را ملزم کرد تا معیار تدوین شده در سال 85 را اجرایی کنند.
هر چند این معیار تا به امروز از سوی سایر اعضا پذیرفته نشده، اما با این حال برچسب سوخت ابتدا به صورت نمادین از اردیبهشت سال گذشته و بعد به طور دائم روی شیشه تمام خودروهای داخلی نصب شد. قرار بود همزمان نصب آن روی خودروهای وارداتی نیز آغاز شود که این امر هنوز محقق نشده است.
ارائه اطلاعات در خصوص میزان مصرف سوخت و میزان آلایندگی خودرو به خریدار را می‌توان از جمله دلایل تعیین معیار مصرف سوخت خودروهای داخلی دانست، زیرا برچسب سوخت این امکان را به وجود می‌آورد تا متقاضی از پرمصرف یا کم‌مصرف بودن خودرو مطلع گردد که این بدان معنی است که از این پس دسترسی به میزان مصرف سوخت خودرو نیز همانند سایر مسائل فنی برای خریدار به راحتی قابل دسترس خواهد بود، با این حال عدم اطلاع‌رسانی در خصوص معیارهای درج شده روی خودروها موجب شده تا خریداران به هنگام خرید توجه چندانی به این برچسب نداشته باشند.
شاید برای شما نیز این سوال مطرح شده باشد که هفت گرید (معیار) در نظر گرفته شده روی برچسب سوخت به چه معنی است و دیگر ستون‌های برچسب مذکور نشان‌دهنده چه ویژگی‌هایی از خودرو خریداری شده است. در ستون مربوط به محدوده مجاز مصرف سوخت هفت گرید در نظر گرفته شده که گرید D حد متوسط محسوب می‌شود و در صورتی‌که خودرویی بالای گریدD قرار گیرد کم‌مصرف و در غیر این صورت خودرو پرمصرف محسوب می‌شود.
علاوه بر درج هفت گرید که تعیین‌کننده میزان مصرف سوخت خودروها است روی برچسب سوخت و در ستون آخر میزان دی اکسید کربن نیز مشخص شده است که بر اساس عدد درج شده روی آن، کلاس محیط زیست خودرو که در همین ستون قرار دارد مشخص می‌شود.
علاوه بر موارد مذکور ستون دیگری نیز برای تعیین معیار مصرف سوخت کلاس مورد نظر قرار گرفته که در این ستون میزان مصرف سوخت با توجه به کلاس خودرو، در نظر گرفته شده است.
به گفته مهرداد یگانه سرپرست گروه خودرو نیرو محرکه موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی بر اساس استاندارد 2-4241 تدوین میزان مصرف سوخت خودروها در دستور کار موسسه قرار گرفت و به این طریق میزان مصرف سوخت خودروهای داخلی با توجه به حجم موتور و بر اساس استاندارد یورو دو طراحی و تدوین شده است.
بر اساس استاندارد مذکور و به گفته یگانه خودروها بر اساس حجم موتور دسته بندی شده و میزان مصرف سوخت آنها به طور متوسط در جدولی که از پیش از سوی موسسه استاندارد تدوین شده قید می‌شود به طور مثال در جدول تدوین شده از سوی موسسه استاندارد میزان مصرف سوخت خودروهای با حجم موتور ۱۶۰۰ تا ۱۸۰۰ سی سی ۷/۶ تا ۷ لیتر ذکر شده که میزان مصرف سوخت به‌دست آمده در خودروها در آزمایشگاه با رقم اعلام شده از سوی موسسه استاندارد تطبیق داده شده و به این طریق گرید خودرو مشخص می‌گردد.
علاوه بر معیار مصرف سوخت در کنار گریدهای هفت‌گانه معیار مصرف سوخت درصدهای مشخص شده که این ارقام در A منفی 25، B منفی 20، C منفی 10 و برای گریدهای پایین D نیز E مثبت 10، F مثبت 20 و G نیز مثبت 25درصد است که به گفته یگانه ارقام قید شده در اصل وجه تمایز مصرف سوخت در گریدهای مختلف است به‌طوری‌که خودروها پس از آزمایش و مشخص شدن میزان مصرف سوخت و با توجه به ارقام قید شده در کنار گریدهای تطبیق داده شده و به این طریق رتبه و میزان مصرف سوخت خودرو مشخص می‌شود و بر اساس درصدها خودرو در گروه خود جای می‌گیرد.
میزان مصرف سوخت تنها دلیل تدوین برچسب سوخت نمی باشد، به طوری‌که علاوه بر گریدهای در نظر گرفته شده در بر چسب سوخت درصد میزان دی اکسید کربن تولید شده خودروها نیز مشخص می‌شود که به گفته درخشان کارشناس سوخت موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی تعیین دی اکسید کربن تولید شده با میزان مصرف سوخت خودرو به یکدیگر وابسته است به طوری‌که در ابتدا دی اکسید کربن تولیدی در خودرو تعیین می‌شود و پس از آن میزان مصرف سوخت.
به گفته درخشان دی اکسید کربن خودروها نیز بر اساس حجم موتور خودروها و بر اساس استاندارد یورو 2 تعیین می‌شود.
وی در ادامه در این خصوص می‌گوید: میزان دی اکسید تولیدی خودروها بر اساس تست آلایندگی تعیین می‌شود و برای این امر نیز خودروها با سوختی واحد تست و رده بندی می‌شوند.
دی اکسید کربن را می‌توان مهمترین منبع آلودگی هوا دانست، به طوری‌که طی چند سال گذشته کاهش کربن خارج شده از خودروها به طور جدی در دستور کار خودروسازان قرار گرفته تا به این طریق از آلوده کردن هوا جلوگیری شود در نتیجه درج میزان دی اکسید کربن ساطع شده از خودرو این امکان را به وجود می‌آورد تا علاوه بر رقابت برای کاهش مصرف سوخت کاهش آلایندگی نیز به طور جدی در دستور کار خودروسازان قرار گیرد.
در خشان در پاسخ به این پرسش که دی اکسید کربن خودروها به چه صورت اندازه‌گیری می‌شود می‌گوید: نرم‌افزاری برای این امر در نظر گرفته شده که بر اساس این نرم‌افزار CO۲ حاصل از احتراق وارد کیسه تعبیه شده می‌شود و از CO۲ موجود در این کیسه برای تست نمونه‌برداری شده و بر اساس آن CO۲ ساطع شده از خودرو نیز همانند میزان مصرف سوخت روی برچسب سوخت قید می‌شود.
به گفته درخشان با محاسبه CO2 تولیدی در خودروها کلاس محیط زیست خودرو نیز مشخص می‌شود و به این طریق می‌توان خودروهای آلاینده را نیز همانند خودروهای پر مصرف مشخص کرد.