طی پنج ماه نخست امسال تولید خودروهای دوگانه‌سوز ۲۷درصد کاهش یافت
بازگشت به بنزین
گروه خودرو- آمار رسمی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران نکته قابل‌توجهی را در زمینه تولید خودروهای دوگانه‌سوز طی پنج ماه نخست امسال به خود می‌بیند،آماری که از کاهش ۲۷درصدی تولید این خودروها در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته حکایت دارد. طبق این آمار، همچنین تولید خودروهای دوگانه‌سوز طی مرداد امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته نیز ۲۱درصد کاهش را تجربه کرده است.
عجیب‌تر آنکه ایران خودرو در پنجمین ماه تابستان امسال، حتی یک دستگاه خودرو دوگانه‌سوز را نیز به تولید نرسانده، که این موضوع با توجه به تیراژ بالای تولید خودرو در این شرکت و تنوع محصولات،دور از انتظار است.
بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه البته طی پنج ماه ابتدایی امسال با تولید ۲۵هزار و ۳۹۹ دستگاه دوگانه سوز ۱۵درصد کاهش را نیز در مقایسه با بازه زمانی مشابه سال گذشته به خود می‌بیند.
از سوی دیگر سایپا نیز به عنوان دومین خودروساز بزرگ ایران، با تولید ۲۹هزار و ۵۹۳ دستگاه خودرو دوگانه‌سوز در پنج ماه نخست امسال با افتی ۲۶درصدی در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته روبه‌رو شده است.
پارس خودرو نیز که طی پنج ماه نخست امسال تنها ۹هزار و ۹۰۳ دستگاه خودرو دوگانه‌سوز تولید کرده، در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهشی ۴۶درصدی را در تولید این نوع خودروها تجربه می‌کند.
اگر بخواهیم نگاهی جزئی‌تر به آمار تولید دوگانه‌سوزها در پنج ماه نخست امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته بیندازیم، خواهیم دید که پژو ۲۰۶ دوگانه‌سوز، ۶۲درصد، روآ دوگانه‌سوز، ۵۹درصد، سمند دوگانه‌سوز ۲۵درصد، تندر ۱۰۰درصد و پراید دوگانه‌سوز سایپا ۲۷درصد و پراید پارس خودرو نیز ۴۶درصد افت تولید را تجربه کرده است. پژو پارس و ۴۰۵ تنها خودروهای دوگانه‌سوزی هستند که طی پنج ماه نخست امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته با رشد تولیدی به ترتیب ۲۰۶ و ۶۷درصدی دست یافتند.
کاهش تولید خودروهای دوگانه‌سوز در شرایطی صورت گرفته که وزارت صنایع، خواب‌های خوشی برای این نوع خودروها دیده بود و علی اکبر محرابیان وزیر صنایع، از عزم جدی دولت برای دوگانه‌سوز کردن تمامی خودروهای سواری تولید داخل صحبت به میان آورد.
داستان اوج‌گیری تولید خودروهای دوگانه‌سوز و البته به حدود دو سال پیش برمی‌گردد به روزهایی که مصرف سرسام‌آور بنزین و تهدید به تحریم بنزین از سوی کشورهای غربی، مسوولان امر را بر آن داشت تا برای برون‌رفت از این موضوع، دست به دامان سوختی جایگزین شده و الگوی مصرف را از بنزین به سوخت دیگری تغییر دهند.
در این بین، گاز (CNG) بهترین گزینه به نظر می‌رسید، چرا که ایران از لحاظ دارابودن منابع گازی، پس از روسیه دومین کشور دنیا به حساب می‌آید. بنابراین از دید مسوولان، گاز باید به تدریج وارد سبد سوختی کشور می‌شد تا مردم از عادت بنزینی خود دست کشیده و در مصرف این سوخت صرفه‌جویی به عمل می‌آوردند.
آن روزها، سناریوی گازسوزکردن خودروها، در نگاه اول، ساده به نظر می‌رسید و مسوولان امر گمان می‌بردند ایرانی‌ها به راحتی تغییر الگوی مصرف را می‌پذیرند، اما گذشت زمان نشان داد کار به این سادگی‌ها نیز نیست.
این در شرایطی بود که با آغاز کار دولت نهم، طرح دوگانه‌سوزکردن خودروها و به رسمیت شناختن گاز به عنوان سوختی جدید، شتاب بیشتری گرفت و با تبلیغات فراوان و الزام خودروسازان به تولید دوگانه‌سوزها، مشتریان نیز انگیزه بیشتری برای استفاده از این خودروها پیدا کرده و خودروهای دوگانه‌سوز در آستانه جاافتادن در بازار قرار گرفت.
تمایل مشتریان برای خرید خودروهای دوگانه‌سوز زمانی بیشتر شد که دولت نهم، در آغازین روزهای داغ تابستان ۸۶، بنزین را سهمیه‌بندی کرد و ایرانی‌های خو گرفته با بنزین ارزان، که تحمل جیره‌بندی این سوخت برایشان سخت بود، بیش از پیش به تبلیغات دولت مبنی بر استفاده از گاز، دل‌خوش کرده و این سوخت را به عنوان ناجی باک‌های خالی خودروهای خود پذیرفتند.
شرایط به شکلی شد که دولت و به خصوص وزارت صنایع‌ومعادن نیز که گویا از تمام زیرساخت‌های لازم برای ورود گاز به سبد سوخت خودروهای کشور، تنها منابع عظیم گازی ایران را جزو معادلات خود به حساب آورده بودند، خودروسازان را مجبور به تولید فراوان دوگانه‌سوزها کردند به نحوی که ۷۰درصد تولید سالانه خودروسازان داخلی به دوگانه‌سوزها اختصاص یافت و مابقی نیز سهم بنزینی‌ها شد.
وزارت صنایع حتی اوایل مرداد ماه ۸۶ تولید خودروهای بنزین‌سوز با مصرف بیش از شش لیتر را نیز ممنوع و تولید آنها را منوط به کسب مجوز از ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت (تبصره ۱۳ سابق) کرد.
این در شرایطی بود که با رشد تولید دوگانه‌سوزها و ورود آنها به خیابان‌های کشور، کم و کاستی‌های طرح گازسوزکردن خودروها نیز به شکلی عیان خود را به رخ کشید.کمبود جایگاه‌های سوخت گاز، اولین و اصلی‌ترین معضل این طرح بود. صف‌های طولانی خودروها، حوصله مشتریان را سر برد و آنهایی که وقت‌شان بیش از پول ارزش داشت، عطای استفاده از گاز ارزان را به لقای آن بخشیده و مشتری بنزین آزاد شدند.
البته مشکلات فنی دوگانه‌سوزها نظیر خاموش شدن در سربالایی‌ها و افت توان موتور آنها نیز مشتریان را نسبت به استفاده از دوگانه‌سوزها بی‌انگیزه کرد و تقریبا از اوایل سال گذشته، شور و هیجان نسبی که در بازار این نوع خودروها به وجود آمد به تدریج کمتر و کمتر شد.
آنچه که هم‌اکنون می‌توان در زمینه اوضاع دوگانه‌سوزها در بازار خودرو کشور به زبان آورد، غربت و رکود نسبی آنها است. اما ناکام ماندن نسبی طرح ورود گاز به سبد سوخت کشور سبب شده تا طی شش ماه ابتدایی امسال دیگر از الزام خودروسازان به تولید دوگانه‌سوزها خبری نباشد و بازار و میزان استقبال مشتریان مبنای رقم تولید این نوع خودروها قرار گیرد.
با توجه به این موضوع و نمودار رو به نزول تولید و استفاده از دوگانه‌سوزها طی یکی دو سال گذشته تا به امروز می‌توان طرح گازسوزکردن خودروهای داخلی را طرحی شکست خورده یا حداقل نه چندان موفق نامید.
هرچند قرار بود گاز به تدریج جای خود را در سبد سوخت باز کرده و حتی از نگاه مسوولان، جای بنزین را نیز بگیرد، اما عدم‌توسعه زیرساخت‌ها و بی‌رغبتی مشتریان به خرید خودروهای گازسوز، بار دیگر الگوی مصرف را به سمت بنزین چرخش داد و هم‌اکنون بنزین‌سوزها به‌رغم سهمیه‌بندی سوخت و نرخ بالای بنزین آزاد، محبوبیت بیشتری نسبت به دوگانه‌سوزها با گاز ارزان و بدون سهمیه‌بندی عملی دارند.
مدیرعامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران پیش از این گفته بود که طبق استراتژی مدنظر سازمان گسترش، سهم سوخت گاز تا سال ۱۴۰۴ باید به ۱۰درصد برسد و بنزین نیز باید سهمی ۶۰درصدی داشته باشد.
به گفته قلعه‌بانی، ال‌پی‌جی و دیزل نیز ۳۰درصد باقیمانده از سبد سوخت کشور را طی سال ۱۴۰۴ از آن خود خواهند کرد.
الزام به تولید دوگانه سوزهاشاید از نیمه دوم
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، سال ۸۶ همزمان با مصوبه ستاد تبصره ۱۳ مبنی بر توقف تولید خودروهای بنزین سوز گزارشی در این زمینه تهیه کرد.
در گزارش ستاد در مورد تولید انبوه خودروهای گازسوز آمده بود که مشکلات عظیم زیرساختی از یک طرف و نیز تحمیل هزینه‌های احداث زیرساخت‌ها و مشکلات مهندسی ایجاد شده برای خودروها از طرف دیگر توجیه اقتصادی ندارد.
این مرکز در عین حال تاکید کرده بود که تمرکز شدید بر دوگانه‌سوز کردن کلیه خودروهای تولیدی یا در حال تردد کشور به منزله دور ماندن از واقعیت‌های جهانی است. هر چند سال ۸۶ توجه جدی به تذکرات مرکز پژوهش‌ها یا انجمن خودروسازها نشد، اما گزارش‌هایی که در این زمینه از سوی کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت خودرو طی آن سال منتشر شد پیش‌بینی‌هایی بود که امروز رنگ واقعیت به خود گرفته است.
احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان در این زمینه می‌گوید: با توجه به شرایط خودروسازی کشور، مصوباتی که در زمینه دوگانه‌سوز کردن خودروها ی تولیدی به خودروسازها ابلاغ می‌شد، غیر‌کارشناسی و عملا کارآیی نداشت. هر چند که مشکلات این مصوبات گوشزد و پیشنهادهایی نیز ارائه می‌شد.
نعمت بخش ادامه می‌دهد که در نظر گرفتن درصدی از تولیدات خودروسازها، به خودروهای دوگانه‌سوز عملی غیر‌مهندسی و غیر‌اقتصادی بود اما ستاد اصرار بر تولید بخش اعظمی از دوگانه‌سوزها داشت.
وی سپس به بند الف قانون برنامه چهارم اشاره کرده و می‌گوید: در این قانون، قانونگذار به ۳۰درصد تولید خودروهای دوگانه‌سوز تاکید دارد.
دبیر انجمن خودروسازان تقاضا برای خودروهای دوگانه‌سوز را بزرگ‌ترین معضل تولید خودروهای مذکور خوانده و تاکید می‌کند که وقتی مشتری یا خریداری برای خودروهای دوگانه‌سوز نباشد، تولید نیز توجیهی نخواهد داشت، چرا که خودروسازها بر اساس تقاضای بازار خودرو تولید می‌کنند.
اظهارات دبیر انجمن خودروسازها در حالی است که امیررضا رجبی، دبیر کمیته انرژی ستاد مدیریت حمل و نقل و مصرف سوخت اعتقاد دارد که از علاقه مشتریان به خودروهای دوگانه‌سوز اطمینان خاطر دارد و خودروهای مذکور همچنان با استقبال مشتریان روبه‌رو است.
رجبی دلیل کاهش ۲۷درصدی تولید خودروهای دوگانه‌سوز را با آمار مرکز شماره‌گذاری خودرو در تناقض خوانده و عنوان می‌کند که در حال حاضر سهم خودروهای دوگانه‌سوز، سهم مناسب و قابل‌توجهی است.
دبیر کمیته انرژی ستاد مدیریت مصرف سوخت همچنین در استدلال استقبال از دوگانه‌سوزها تصریح می‌کند که طی سال‌های ۸۶ - ۸۵ دولت برای خودروهای شخصی یارانه کیت و مخزن پرداخت می‌کرد و این مساله خود عامل انگیزشی در این زمینه بود اما در حال حاضر دولت هیچ حمایت دولتی برای دوگانه‌سوز کردن خودروها نمی‌کند، این در حالی است که استقبال همچنان باقی است.
دبیر کمیته انرژی ستاد در حالی سخن از استقبال عمومی از خودروهای بنزین سوز می‌کند که امسال این ستاد، تکلیفی مبنی‌بر تولید خودروهای دوگانه‌سوز برای خودروسازها تعیین نکرد و تولید را به مکانیزم بازار سپرد.
رجبی در ادامه عنوان می‌کند که با توجه به استقبال بازار از خودروهای دوگانه‌سوز در شش ماه اول امسال درصدی برای تولید خودروهای دوگانه‌سوز در نظر نگرفتیم اما ممکن است این رویه در شش ماه دوم تغییر کند.
ارسال نظر