کشمکش بر سر تعرفه واردات خودرو
دنیای اقتصاد- این روزها هر چند از حوالی خیابان آرام سمیه (وزارت صنایع)، زمزمه افزایش تعرفه واردات خودرو به گوش می‌رسد، اما کیلومترها بالاتر، یعنی حوالی اتوبان پرسر و صدای چمران (سازمان توسعه تجارت ایران)، نه‌تنها خبری از بحث افزایش تعرفه نیست، بلکه رییس این سازمان معتقد است تعرفه فعلی نیز باید تدریجا کاهش یابد. مهدی غضنفری در گفت‌وگو با «دنیای اقتصاد» تعرفه بالای واردات خودرو را در کشور به چالش کشانده و می‌گوید که با حمایت‌های تعرفه‌ای از صنعت خودرو نمی‌توان تا ابد در میدان تولید و عرصه رقابت باقی ماند. رییس سازمان توسعه تجارت ایران در گفت‌وگو با دنیای اقتصاد عنوان کرد
تمایل وزارت بازرگانی به کاهش تعرفه واردات خودرو
حمیدرضا بهداد - این روزها هر چند از حوالی خیابان آرام سمیه (وزارت صنایع)، زمزمه افزایش تعرفه واردات خودرو به گوش می‌رسد، اما کیلومترها بالاتر یعنی حوالی اتوبان پر سر و صدای چمران (سازمان توسعه تجارت ایران)، نه تنها خبری از بحث افزایش تعرفه نیست بلکه رییس این سازمان معتقد است تعرفه فعلی نیز باید تدریجا کاهش یابد.
مهدی غضنفری که بخش نخست گفت‌وگوی وی را با دنیای اقتصاد حدود دو هفته پیش به چاپ رساندیم، در بخش پایانی این گفت‌وگو، تعرفه بالای واردات خودرو را در کشور به چالش کشانده و می‌گوید که با حمایت‌های تعرفه‌ای از صنعت خودرو نمی‌توان تا ابد در میدان تولید و عرصه رقابت باقی ماند. به اعتقاد وی، هرچند در شرایط فعلی که بحران اقتصادی دنیا را درنوردیده، باید با احتیاط در زمینه رقم تعرفه واردات خودرو تصمیم‌گیری کرد، اما به هر حال دولت باید در زمینه کاهش تعرفه واردات خودرو، به مشتریان وعده‌ای عملی را داده و از آن سو خودروسازان نیز کیفیت محصولات و قدرت رقابت‌پذیری خود را بالا ببرند. بخش پایانی گفت‌وگوی دنیای اقتصاد با رییس سازمان توسعه تجارت ایران را می‌خوانید.
این روزها زمزمه افزایش تعرفه واردات خودرو به بهانه حمایت از تولید داخل در شرایط رکود اقتصادی دنیا، از وزارت صنایع به گوش می‌رسد و ظاهرا قرار است رقم تعرفه به ۱۰۰درصد افزایش پیدا کند. آیا در این زمینه، پیشنهادی به وزارت بازرگانی رسیده است؟
خیر، هیچ پیشنهادی به کمیسیون ماده یک که مرجع تغییرات تعرفه‌ای در وزارت بازرگانی به حساب می‌آید، ارائه نشده است.
اما ظاهرا بحث افزایش تعرفه واردات خودرو، در وزارت صنایع جدی شده.
خب ماموریت ذاتی وزارت صنایع، حمایت از صنعت است و اگر چنین بحثی در آنجا مطرح شده، جای تعجب نیست، با این حال وزارت بازرگانی نه پیشنهادی درباره افزایش تعرفه واردات خودرو دریافت کرده و نه خود برنامه‌ای در این زمینه دارد.
به نظر نمی‌رسد وزارت بازرگانی تمایلی به افزایش تعرفه واردات خودرو داشته باشد. حدس من درست است؟
همان‌طور که وظیفه ذاتی وزارت صنایع حمایت از خودروسازان به عنوان بخش مهمی از صنعت است، وظیفه ذاتی وزارت بازرگانی نیز حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان به حساب می‌آید. بنابراین قطعا ما نه تنها تمایلی به افزایش تعرفه واردات خودرو نداریم بلکه معتقدیم رقم فعلی، باید کاهش نیز بیابد.
با این حساب باید چالش بزرگی بین وزارتخانه‌های صنایع و بازرگانی بر سر تعرفه واردات وجود داشته باشد.
همین طور است.
معمولا هم به نظر می‌رسد که وزارت صنایع حرف خود را به کرسی می‌نشاند!
به هر حال با جمیع جهات تصمیم‌گیری می‌شود.
اما بیشتر تصمیمات تعرفه‌ای در حوزه خودرو، به نفع خودروسازان است.
خب وزارت صنایع و البته خودروسازان آمادگی لازم را برای کاهش تعرفه و ورود جدی به عرصه رقابت ندارند و به همین دلیل در حال حاضر با دیوار تعرفه‌ای بلندی در حوزه خودرو روبه‌رو هستیم.
این دیوار تا کی باید سرپا بماند؟ به نظر شما آیا وزارت صنایع با این حمایت‌های تعرفه‌ای، خودروسازان را لوس بار نیاورده است؟
البته سخت به نظر می‌رسد بنده که تخصص و آگاهی لازم را در امر تولید و کیفیت محصول ندارم، در این زمینه نظر قطعی بدهم، اما با این حال شنیده‌ها و خوانده‌هایم در این زمینه نتایجی را برای خود من حاصل کرده است.
چه نتایجی؟
آنچه که از مدیران وزارت صنایع می‌شنوم حکایت از تمایل و تلاش آنها برای افزایش سطح کیفی خودروها دارد و استقبال از محصولی چون سمند در بازارهای خارجی نیز نشان‌دهنده رشد کیفی خودروهای داخلی است. این در حالی است که وقتی شکایات رسیده به وزارت بازرگانی (شکایاتی که به سازمان حمایت از مصرف‌کننده به عنوان زیرمجموعه وزارت بازرگانی می‌رسد) را بررسی می‌کنم می‌بینم مشتریان داخلی رضایت چندانی از کیفیت خودروها ندارند. با این حساب باید از تعرفه بالا به عنوان شاخصی منفی در زمینه رشد کیفی خودروهای داخلی یاد کنیم.
پس شما مخالف تعرفه ۹۰درصدی واردات خودرو هستید؟
نه تنها من، بلکه وزارت بازرگانی انتظار دارد تا تعرفه ۹۰درصدی واردات خودرو که با سایر مالیات‌ها به ۱۱۰درصد می‌رسد، کاهش یابد. ما همیشه این نگرانی را در وزارت بازرگانی داریم که با تعرفه بالا، فشارهای لازم به خودروسازها در جهت کاهش قیمت و افزایش کیفیت وارد نشود. به هر حال همیشه ملاطفت، کارساز نیست. خودروسازان ما دیگر باید به درجه‌ای از توان فنی و همچنین وفاداری مشتریان رسیده باشند که اگر تعرفه واردات کاهش یافت باز هم بتوانند سرپا ایستاده و بازار خود را حفظ کنند.
فکر می‌کنید به‌این توان و درجه وفاداری مشتری رسیده‌اند؟
از دید وزارت صنایع، خیر؛
از دید شما چطور؟
وزارت صنایع باید به این نتیجه برسد که خودروسازان، بدون حمایت تعرفه‌ای نیز توان زنده ماندن دارند یا نه؟ اما به هر حال وزارت بازرگانی معتقد به کاهش تعرفه واردات خودرو است.
پس به اعتقاد شما باید به خودروسازان سخت گرفت.
بله؛ چراکه این موضوع هم به نفع مشتری است و هم به سود خود خودروسازها؛ البته این موضوع نباید این گونه تعبیر شود که ما در وزارت بازرگانی دیدگاه ضدتولید داریم و می‌خواهیم با کاهش تعرفه، تولید داخل را از بین ببریم.
یعنی وزارت صنایع در مورد موضع وزارت بازرگانی، این گونه فکر می‌کند؟
این را گفتم که دوستان ما در وزارت صنایع،این گونه فکر نکنند!
اظهارات شما در حالی است که اگر خودروسازان با کاهش تعرفه توان رقابت را نداشته باشند که به نظر می‌رسد ندارند، آنگاه بیم نابودی این صنعت می‌رود.
به هر حال وزارت صنایع باید یک نوع وعده را به مشتریان داخلی در زمینه کاهش تعرفه‌ها بدهد. این کاهش البته باید به صورت تدریجی صورت گرفته و همزمان قدرت رقابت خودروسازان نیز افزایش یابد. به اعتقاد من فضای گلخانه‌ای، مناسب نیست و قرار گرفتن روی تعرفه ۹۰درصدی توجیه ندارد.
چرا وزارت بازرگانی که مدعی حمایت از مصرف‌کنندگان است برای کاهش تعرفه واردات خودرو دست به کار نمی‌شود؟
اتفاقا قصد بر این بود که طی سال جاری تعرفه واردات خودرو کاهش یابد، منتها دوستان ما در وزارت صنایع با این استدلال که به دلیل بروز بحران اقتصادی در دنیا، شرایط برای این کاهش، فراهم نیست اقدامی را در این زمینه انجام ندادند. آنها معتقدند فعلا فضا برای کاهش تعرفه واردات خودرو مناسب نیست. هر چند وزارت بازرگانی نیز در این زمینه موافق نظر وزارت صنایع است و با توجه به‌اینکه می‌داند تولید در حال حاضر به سختی پیش می‌رود، به اصل حمایت از تولید داخل در دوران بحران اعتقاد دارد؛ اما این را نیز نباید فراموش کنیم که در دنیای تولید، حمایت‌گرایی یک راه حل موقت است، اما رقابت‌پذیری، راهکاری دائم به حساب می‌آید به نحوی که اگر به سمت رقابت نرویم بالاخره یک روز از میدان مبارزه حذف خواهیم شد، حتی اگر سال‌های سال نیز حمایت‌گرایی پشت سرمان باشد.
با توجه به گفته‌های شما، اگر قرار به کاهش تعرفه واردات خودرو باشد، این موضوع به بعد از رفع بحران موکول خواهد شد.
ما که امیدواریم زودتر از اینها، تعرفه واردات خودرو کاهش یابد، اما آن طور که دوستان ما در وزارت صنایع عنوان می‌کنند، در شرایط فعلی، این تعرفه کاهش نخواهد یافت.
شما در حالی از کاهش تعرفه واردات خودرو صحبت به میان می‌آورید که خودروسازان معتقدند قبل از این موضوع باید زیرساخت‌های آن مانند تسهیلات بانکی و فضای کسب و کار مناسب ایجاد شود و آنگاه تعرفه را کاهش داد و انتظار بهره‌وری داشت.
این را قبول دارم. قطعا بهره‌وری، فقط با سخت‌گیری به دست نمی‌آید و باید هم در نگاه جزء و هم در نگاه کلان به‌این موضوع توجه کرد.
وزارت بازرگانی همواره در اواخر هر سال کتاب تعرفه‌ها را منتشر می‌کرد. اما امسال خبری از این کتاب نیست و عدم انتشار آن را برخی، شناور شدن تعرفه‌ها تعبیر می‌کنند. شما این موضوع را تایید می‌کنید؟
خیر؛ شناور شدن تعرفه‌ها در دستور کار ما نیست.
پس چرا کتاب تعرفه‌ها را منتشر نکردید؟
ما طبق برنامه هر سال، اواخر اسفند ماه کتاب تعرفه‌ها را آماده چاپ کردیم، اما یکی از وزارتخانه‌ها، به یکباره لیستی چند صد تایی از کالاهای مختلف را برای تغییر تعرفه به ما اعلام کرد و اتفاقا هیچ توجیهی نیز در این زمینه نیاورد. ما نیز تغییرات را برای تصویب به هیات دولت بردیم و آنها نیز به وزارتخانه مذکور ۱۵ روز مهلت دادند تا دلایل خود را برای تغییرات تعرفه‌ای اعلام کنند. خب این موضوع چند هفته کار ما را عقب انداخت و وقتی که دوباره قصد انتشار کتاب را داشتیم این بار با ماده چهل قانون بودجه مواجه شدیم که آن نیز تکلیف تعرفه‌ای جدیدی برای دولت تعیین کرده بود و طبق آن، تعرفه کالاهای بسیاری که اتفاقا تعیین مصادیق آنها کار ساده‌ای نبود باید تغییر می‌کرد. ما هم که دیدیم شرایط به‌این شکل است و خود تعیین این مصادیق، چالش بزرگی به حساب می‌آید ترجیح دادیم اصلا کتاب تعرفه‌ها را منتشر نکنیم.
از بحث واردات خارج و کمی هم به صادرات بپردازیم. خودروسازان داخلی معتقدند وزارت بازرگانی اهمیت چندانی برای صادرات آنها قائل نیست و حتی در برخی موارد از سوی این وزارت مورد بازخواست نیز قرار می‌گیرند. آیا به واقع چنین برخوردی با خودروسازان صورت می‌گیرد؟
ما که به عنوان سازمان توسعه تجارت، کار اصلی‌مان حمایت از صادرات است و در این زمینه با خودروسازان همدل و همراه هستیم.
اما آنها خلاف اظهارات شما را ابراز کرده و می‌گویند همه جای دنیا، صادر‌کننده را سرباز جبهه اقتصادی دانسته و از آن حمایت می‌کنند، در حالی که‌این سرباز در ایران باید برای جنگیدن خود نیز به دولت جواب پس بدهد که چرا می‌جنگد؟
خیر، برخورد ما با خودروسازان به‌این گونه هم که می‌گویند نیست. گله خودروسازان به دو موضوع مرتبط است. اول اینکه می‌گویند چرا به ما مشوق صادراتی نمی‌دهید؟ در جواب این پرسش باید عنوان کنم که ما فقط به شرکت‌های کاملا خصوصی مشوق صادراتی می‌دهیم و چون منابع مان محدود است توانایی پرداخت این مشوق را به خودروسازان که نیمه خصوصی هستند نداریم. البته به دنبال تامین منابع برای دادن مشوق به آنها نیز هستیم. و اما گله دوم؛ خودروسازان می‌گویند چرا سازمان حمایت از مصرف‌کننده (زیرمجموعه وزارت بازرگانی) در مورد قیمت و کیفیت خودروهای داخلی به آنها ایراد می‌گیرد. در این زمینه هم باید بگویم وظیفه ذاتی این سازمان، حمایت از مصرف‌کننده است و باید به طور مرتب وضع کمی و کیفی کالاهای مصرفی از جمله خودرو را بررسی کرده و به تولید‌کننده در زمینه کاهش قیمت و افزایش کیفیت فشار بیاورد. از طرفی خب مشتری حق دارد اگر خودرو گران است و خدمات مناسبی نیز برای آن ارائه نمی‌شود نسبت به‌این موضوع شاکی باشد و سازمان هم که باید به شکایات رسیدگی کند. در واقع خودروسازان نباید انتظار داشته باشند، چون صادر‌کننده هستند، خودرو را با هر کیفیت و قیمتی که خواستند به بازار داخل بدهند. اتفاقا باید شرایط به گونه‌ای باشد که خودرو یا هر کالای دیگری، با قیمت مناسب تر و خدمات بیشتری نسبت به نوع صادراتی آنها به دست مشتری ایرانی برسد.
یعنی از دید شما خودروهای داخلی گران به دست مشتری می‌رسند؟
وظیفه من نیست که‌این را بگویم باید از سازمان حمایت از مصرف‌کننده پرسید.
عکس: حمید جانی‌پور
ارسال نظر