تولید خودروهای آپشن طرحی که بین خودروسازهای داخلی جایگاهی ندارد

مژگان میرزایی

افزایش تیراژ تولید خودرو در شرکت‌های خودروساز که اشباع بازار خودرو در جهان را در پی داشته است موجب شد که سود این شرکت‌ها به میزان قابل توجهی کاهش یابد، به همین‌منظور شرکت‌های خودروساز برای افزایش سود‌دهی خود ناچار به کاهش تیراژ تولید و افزایش کیفیت محصولات خود شدند و از سوی دیگر به منظور جلب رضایت مشتریان و ایجاد تنوع در بازار طرح تولید خودروهای سفارشی را با ایجاد برخی تغییرات روی خودرو در برنامه کاری خود قرار دادند. خودروهای سفارشی در اغلب کشورها توسط شرکت‌های خودروسازی صورت می‌گیرد که این امر موجب می‌شود خودروهای مذکور به صورت استاندارد تیونیگ(اسپرت) تولید شود. این در حالی است که در کشور ما در غیاب تولید خودروهای تیرینگ توسط خودروساز، طی سال‌های گذشته اسپرت کردن خودروها در میان جوانان بسیار رایج شده است. بسیاری از علاقه‌مندان پس از خرید خودرو اقدام به اسپرت‌کردن خودروی خود می‌کنند اما نبود قطعات استاندارد در بازار و عدم اطلاع‌رسانی دقیق از سوی شرکت‌های خودروساز مبنی بر چگونگی اسپرت‌کردن، موجب شد که این خودروها که عمدتا توسط فروشگاه‌های تیونیگ در بازار اسپرت شده و به خودروهای غیراستاندارد تبدیل شوند. اسپرت‌کردن خودروها در بازار داخلی علاوه بر غیراستاندارد کردن خودرو موجب می‌شود که گارانتی و خدمات پس از فروش به اینگونه خودروها تعلق نگیرند که این امر نظارت شرکت‌های خودروساز به خودروهای اسپرت شده در بازار داخلی را بیش از پیش کاهش می‌دهد.

سود ۵ درصدی خودروسازان داخلی از آپشن

در حال حاضر خودروهای، سفارشی در دنیا به سه دسته تیپ، سفارشی(آفلاین) و خدمات پس از فروش (انتر مارکت) تقسیم‌بندی می‌شوند.

ساسان محمدی مدیرعامل شرکت‌ تولید خودروهای سفارشی ایران‌خودرو در گفت‌وگو با خبرنگار ما در خصوص تعاریف این خودروها می‌گوید: خودروهای تیپ به خودروهایی گفته می‌شود که در خط تولید روی آنها تغییراتی ایجاد می‌شود و پس از آن خودرو به صورت آپشن شده از خط خارج می‌شود در این روش زمان تولید بسیار اهمیت دارد و باید به گونه‌ای تنظیم شود که در خط تولید خللی ایجاد نشود. از سوی دیگر اهمیت زمان تولید موجب شد که شرکت‌های خودروساز استفاده از روش سفارشی(آفلاین) را برای تولید این خودروها در برنامه کار خود قرار دهند در این روش شرکت‌های خودروساز یک خط تولید جدا برای تولید خودروهای سفارشی در نظر می‌گیرند و به منظور اجرای عملیات آپشن خودرو را از خط تولید خارج کرده و پس از انجام عملیات خودرو مجددا به خط بازگردانده می‌شود در این روش خللی در زمان تولید ایجاد نمی‌شود و خودرو پس از انجام کلیه مراحل تولید به صورت آپشن شده از خط خارج می‌شود. اما در روش سوم، خودرو پس از خروج از کارخانه و در نمایندگی‌های فروش آپشن‌بندی می‌شود در این روش مشتری به هنگام تحویل خودرو در نمایندگی قطعات مورد نیاز خود را انتخاب و قطعات توسط نمایندگی بر روی خودرو نصب می‌شود.

اکثر شرکت‌های خودروساز مطرح دنیا برای تولید خودروهای اسپرت از روش‌های مذکور استفاده می‌کنند اما در کشور ما طی سال‌های گذشته و با وجود وعده‌های بسیار از سوی شرکت‌های خودروساز مبنی بر تولید خودروی اسپرت تاکنون هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. طی این مدت دو خودرو آپشن به نام SLX و سایپا۱۳۲ در دو شرکت خودروساز به تولید رسید. که این دو خودرو نیز با توجه به تعاریف ارائه شده در رده تیپ قرار می‌گیرند و نمی‌توان آنها را به عنوان خودروی اسپرت نامید.

به گفته مدیرعامل شرکت تولید خودروهای سفارشی ایران‌خودرو در‌حال‌حاضر بیشتر سودآوری کارخانه‌های خودروسازی در دنیا از طریق‌ آپشن است به همین علت برخی کارخانه‌های معتبر ۳۰درصد از محصولات خود را به صورت آپشن وارد بازار می‌کند.

محمودی در پاسخ به این پرسش که چه میزان از سود شرکت‌های خودروساز داخلی به خودروهای آپشنی مربوط می‌شود، می‌گوید: در شرکت‌های خودروساز داخلی این سهم بسیار اندک است و در موفق‌ترین حالت شاید این سود به ۵درصد رسیده باشد.

وی معتقد است در بخش تولید خودروهای آپشن، شرکت‌های خودروساز داخلی نزدیک به صفر عمل کرده‌اند از سوی دیگر در‌حال‌حاضر فروشگاه‌های تیونیگ به طور خصوصی، کار اسپرت کردن خودرو را انجام می‌دهند که این نشان دهنده آن است که شرکت‌های خودروساز داخلی در این زمینه کوتاهی کرده‌اند.

به گفته مدیرعامل شرکت تولید خودروهای سفارشی ایران‌خودرو بیش از ۲۰ سال از آپشن کردن خودروها در دنیا می‌گذرد اما در کشور ما در حدود یکسال است که شرکت‌های خودروساز به آپشن کردن خودروها روی آورده‌اند که نشان دهنده آن است که ما از سایر شرکت‌های خودروساز مطرح دنیا عقب هستیم. محمدی در پاسخ به این پرسش که چرا شرکت‌های خودروساز داخلی در زمینه آپشن‌کردن خودروها کند عمل می‌کنند، اظهار داشت: شاید یکی از علت‌هایی که شرکت‌های خودروساز در این زمینه کند عمل می‌کنند به این دلیل باشد که هنوز نیاز واقعی در این زمینه احساس نشده است. وی معتقد است: به دلیل پایین بودن تیراژ تولید در سال‌های گذشته متقاضیان ناچار بودند که مدت زمان طولانی در انتظار دریافت خودروی موردنظر خود باشند که این امر موجب می‌‌شد حق انتخاب در میان متقاضیان کاهش یابد، اما در‌حال‌حاضر و با افزایش تیراژ تولید حق انتخاب در میان متقاضیان افزایش یافته که این امر موجب شده است که نیاز به آپشن‌کردن خودروها بیش از پیش احساس شود.

آپشن‌ استاندارد خاصی ندارد

محمدی در پاسخ به این پرسش که قطعه‌سازان داخلی در زمینه قطعات آپشن در چه جایگاهی قرار دارند، اظهار داشت: در‌حال‌حاضر برای تولید قطعات آپشن در همان نقطه‌ای قرار داریم که ۱۵سال پیش در قطعات خودرو قرار داشتیم. از سوی دیگر، قطعه‌سازان زمانی تولید قطعات آپشن را در برنامه کاری خود قرار می‌دهند که بدانند این قطعات برای آنها سودآور است.

به گفته مدیرعامل شرکت تولید خودروهای سفارشی ایران‌خودرو، در چند سال اخیر، رشد تولید در چین و کاهش قیمت‌ها در این کشور موجب شد که اکثر شرکت‌های خودروساز که در زمینه آپشن فعالیت می‌کردند، قطعات موردنیاز خود را از این کشور تامین کنند. قیمت مناسب قطعات آپشن چینی موجب شده که در داخل کشور نیز بیشتر قطعات آپشن از این کشور تامین شود. به همین دلیل در‌حال‌حاضر تعداد محدودی از قطعه‌سازان تولید قطعات آپشن را در برنامه کاری خود قرار داده‌اند. وی در خصوص اینکه در‌حال‌حاضر این شرکت قطعات آپشن را از چه شرکت‌هایی تامین می‌کنند، اظهار داشت: بزرگ‌ترین تامین‌کننده ما شرکت پژو است، همچنین برخی از قطعات آپشن از طریق شرکت ساپکو و تامین‌کنندگانی که با قطعات استاندار کار می‌کنند، تامین می‌شود.

محمدی درخصوص اینکه برای قطعات آپشن چه استانداردهایی در نظر گرفته شده است، می‌گوید: قطعات ماشین در حال حاضر استاندارد خاصی ندارند که این امر موجب سردرگمی متقاضیان قطعات آپشن در بازار شده است.

وی در پاسخ به این پرسش که چه برنامه‌ریزی برای استانداردسازی قطعات آپشن صورت گرفته است، می‌گوید: سعی ما بر آن است که بتوانیم استاندارد قطعات آپشن را تدوین کنیم تا به این وسیله خودروها به هنگام نصب قطعات آپشن از حالت استاندارد خارج نشوند، همچنین باید به کسانی که کار نصب قطعات آپشن بر روی خودرو را انجام می‌دهند، آموزش لازم داده شود تا به هنگام آپشن کردن خودرو استانداردهای مورد نظر را رعایت کنند.

تردد خودروهای آپشن بلامانع است

وی در پاسخ به این پرسش که با توجه به اینکه برخی از محصولات ایران‌خودرو تحت لیسانس هستند تا چه اندازه برای آپشن کردن آنها آزادی عمل دارید، گفت: خودرو تیون یعنی تغییرات سیستم خودرو نه فقط سطح ظاهری آن، همچنین در سیستم‌های فنی و عمدتا در موتور قوای محرکه و سیستم تعلیق تغییراتی ایجاد می‌کنیم که این کار پروسه خاصی دارد و با تست‌های لازم انجام می‌شود.

محمدی درخصوص محدودیت‌های این شرکت برای اسپرت کردن خودرو اظهار داشت: اسپرت کردن خودرو تا زمانی که به اصول اولیه استاندارد آسیب نزند مشکل‌ساز نخواهد شد؛ همچنین برای اسپرت کردن خودرو یک آزمون به نام ۵۵ آزمون وجود دارد که استاندارد اجباری خودرو است و باید به هنگام آپشن کردن خودرو رعایت شود.

محمدی در پاسخ به این سوال که آیا نیروی انتظامی محدودیتی برای تردد این خودرو به وجود نمی‌آورد؟ اظهار داشت: در حال حاضر هیچ مشکلی در این خصوص وجود ندارد طی یک سال گذشته جلساتی با نیروی انتظامی داشتیم و آموزش کارشناسان نیروی انتظامی در زمینه آشنایی آنها با آپشن‌های جدید را برعهده گرفتیم و تا پایان سال این جلسات ادامه خواهد داشت و هیچ کار غیراستانداردی در این مرکز انجام نمی‌شود.