طرح توقف تولید خودروهای پرمصرف جدی است

مژگان میرزایی

شاید توقف خط تولید پرتیراژترین خودروی شرکت ایران خودرو به یعنی «روآ» آن هم در شرایطی که این شرکت پس از حذف تولید پیکان همچنان با بحران‌های مالی روبه‌رو است کمی سخت باشد؛ چرا که بسیاری از کارشناسان و دست‌اندرکاران صنعت خودرو، معتقدند که یک ضربه مالی دیگر، می‌تواند بزرگ‌ترین شرکت خودروسازی ایران را از پای درآورد. حال در شرایطی قرار داریم که موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران قصد آن دارد که با اجرای طرح نصب برچسب سوخت، شش خودروی تولیدی این شرکت از جمله«روآ» را متوقف کند. آن هم به دلیل بالا بودن میزان مصرف سوخت. هرچند ستاد تبصره ۱۳ مردادماه سال گذشته نیز تولید خودروهای با مصرف بیش از ۶لیتر در سیکل ترکیبی را ممنوع اعلام کرد، اما در نهایت خودروسازها توانستند با اخذ مجوزهایی از این ستاد همچنان به تولید خودروهای با مصرف بیش از ۶لیتر ادامه‌ دهند. حال تهدید دیگری متوجه خودروهای پرمصرف خودروسازها از جمله ایران خودرو شده؛ اما این‌بار با نصب برچسب سوخت. بنابراین شرکت مذکور می‌بایست لابی‌های خود را برای اخذ مجوز تولید برخی محصولات پرمصرف، بار دیگر آغاز کند.

هرچند برخلاف گفته‌های مسوولان موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی مبنی‌بر توقف تولید برخی خودروهای پرمصرف، دبیر انجمن خودروسازان چندی پیش طرح نصب برچسب‌های سوخت را طرحی صوری خواند و عنوان کرد: که این طرح تنها جنبه اطلاع‌رسانی دارد و تمام خودروهایی که با نصب این برچسب‌ها شماره‌گذاری می‌شوند اگر زیر استاندارد مطرح شده هم بایستند باز نمی‌توان جلوی تولید آنها را گرفت، اما ظاهرا مسوولان ستاد تبصره ۱۳ که اجرای این طرح را بر عهده دارند و همچنین موسسه استاندارد، همچنان برعملیاتی شدن طرح مذکور اصرار دارند.

چنانچه معاون نظارت بر اجرای استاندارد، چندی پیش بر قطعیت نصب برچسب‌ها از اول بهمن‌ماه و همچنین خروج خودروهایی همچون پژو آردی، وانت پیکان و وانت پیکان با موتور OHV، وانت نیسان Z۲۴ انژکتوری و Z۲۴F انژکتوری و... که حتی موفق به کسب رتبه G نشده‌اند، تاکید کرد.

در همین حال برخی از نمایندگان مجلس نیز با ستاد تبصره۱۳ و موسسه استاندارد همسو شده و نصب برچسب سوخت خودروها را گامی موثر در استانداردسازی خودروهای داخلی خوانده‌اند و با تایید بر نصب برچسب سوخت خودروها این طرح را منجر به رشد کیفی آنها خوانده‌اند. برای روشن شدن زوایای پروژه‌ای که قرار بود از ابتدای مهرماه سال‌جاری اجرا شود اما به دلیل ابهاماتی که از سوی خودروسازها مطرح شد، تا بهمن‌ماه به تعویق افتاد، با معاون نظارت بر اجرای استاندارد و سیستم‌های کیفیت موسسه استاندارد به گفت‌وگو نشستیم.

نظام‌الدین برزگری در گفت‌وگو با خبرنگار ما در پاسخ به این پرسش که آیا طرح نصب برچسب سوخت تنها به منظور اطلاع‌رسانی است یا خیر؟ می‌گوید: اگر برچسب‌های سوخت تنها جنبه اطلاع‌رسانی داشت ما از شرکت‌های خودروساز می‌خواستیم میزان مصرف سوخت خودرو را به وسیله اتیکت به متقاضیان اعلام کنند، اما این طرح جنبه اجرایی خواهد داشت؛ به‌طوری که ما پس از تست و انجام آزمایش‌هایی اعلام کردیم که شرکت‌های خودروساز برای شماره‌گذاری محصولات خود باید بتوانند در سال‌جاری استانداردهای یورو ۲ به همراه ۵/۱۲درصد را پاس کنند و این رقم برای سال‌های آینده به طور حتم کاهش خواهد یافت تا شرکت‌های خودروساز بتوانند استانداردهای یورو۲ را پاس کنند؛ اما در خصوص خودروهای وارداتی هیچ ارفاقی وجود ندارد و خودروهای وارداتی باید استانداردهای یورو ۲ را پاس کرده تا مجوز اخذ شماره‌گذاری را دریافت کنند.

وی در ادامه می‌گوید: این برچسب‌ها نه تنها جنبه اطلاع‌رسانی ندارد بلکه به وسیله آنها شرکت‌های خودروساز را ملزم می‌کنیم که خود را برای کسب استانداردهای بین‌المللی آماده کنند.

اما برخی از کارشناسان صنعت خودرو معتقدند که نصب برچسب سوخت ضمانت اجرایی نداشته و این برچسب‌ها پس از مدتی به نمادی برای خودروهای داخلی تبدیل خواهد شد، برزگری در این خصوص می‌گوید: برچسب‌های سوخت نه تنها جنبه صوری نخواهد داشت بلکه در صورتی که شرکت‌های خودروساز نتوانند معیارهای در نظر گرفته شده را پاس کنند تولیدات جدید آنها شماره‌گذاری نخواهد شد.

از سویی دیگر طی هفته گذشته، با جدی شدن طرح نصب برچسب سوخت سازمان بهینه‌سازی مصرف سوخت خبر از توقف ۶محصول پرمصرف ایران‌خودرو را که پرطرفدارترین محصول این شرکت یعنی روآ به نیز در این گروه قرار می‌گرفت را اعلام کرد این در حالی است که اعلام خبر توقف برخی از محصولات شرکت‌های خودروساز با مخالفت انجمن خودروسازان و برخی از کارشناسان صنعت خودرو مواجه شد. این کارشناسان معتقدند که توقف تولید برخی محصولات غیراصولی است و سازمان بهینه‌سازی می‌بایست برای تولید این محصولات، روش دیگری را من‌جمله جریمه شرکت‌های خودروساز برای تولید محصولات پرمصرف در نظر بگیرد. برزگری در این خصوص معتقد است: شرکت‌های خودروساز در صورتی که می‌خواهند محصولات آنها مجوز شماره‌گذاری دریافت کنند باید خود را با استانداردهای در نظر گرفته شده تطبیق دهند، در غیر این صورت تولید آنها متوقف خواهد شد. از نظر موسسه استاندارد یک محصول یا شرایط اخذ استاندارد را دارد یا خیر که این امر برای تمام محصولات صدق می‌کند و بحث جریمه کردن خودروهای پرمصرف نیز هم‌اکنون مطرح نیست.

وی در پاسخ به این پرسش که از ابتدای تیرماه و همزمان با طرح ممنوعیت شماره‌گذاری خودروهایی با مصرف بیش از ۶لیتر، طرح دوگانه‌سوز کردن خودروهای داخلی شدت گرفت و شرکت‌های خودروساز ملزم به ساخت خودروهایی با معیار مناسب مصرف سوخت شدند به این صورت که خودروسازها خودروهای پرمصرف خود را یا دوگانه‌سوز تولید کنند یا خط تولید آنها را متوقف کنند، حال با توجه به این مصوبه ستاد تبصره ۱۳ آیا نصب برچسب سوخت در حالی که بیشتر خودروها در حال حاضر دوگانه‌سوز هستند توجیهی‌دارد یا خیر، برزگری می‌گوید: درصد تولید خودروهای دوگانه‌سوز هر سال تغییر می‌کند در سال گذشته تولید یک‌صد هزار خودروی دوگانه‌سوز در برنامه قرار گرفت و این در حالی است که در حال حاضر شرکت‌های خودروساز سالانه یک‌میلیون دستگاه خودرو تولید می‌کنند. با توجه به این آمار تولید خودروی بنزین‌سوز به صورت کامل متوقف نخواهد شد و از این پس خودروهای بنزین‌سوز می‌بایست استانداردهای جدید را برای شماره‌گذاری پاس کنند.

وی در ادامه می‌گوید: ممکن است سال آینده طرح برچسب سوخت خودروهای گازسوز را نیز اجرایی کنیم و به این وسیله این خودروها نیز ملزم به اخذ استانداردهای مورد نظر می‌شوند.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا روش تعیین میزان مصرف سوخت خودروها در دنیا رواج دارد یا خیر عنوان کرد: این روش در دنیا نیز رواج دارد و در سایر کشورها بحث یورو مطرح است. در این روش میزان آلایندگی خودرو مطرح می‌شود که این امر ارتباط مستقیم با میزان مصرف سوخت خودرو دارد.

اما با جدی شدن اجرای طرح برچسب سوخت از ابتدای بهمن ماه خودروسازان در نامه‌ای به وزارت صنایع و معادن نسبت به معیارهای سازمان بهینه‌سازی برای نصب برچسب‌ سوخت اعتراض کردند. دوشرکت بزرگ خودروساز کشور؛ یعنی ایران‌خودرو و سایپا و برخی از خودروسازان که سهم کمتری از بازار را در اختیار دارند، در این نامه نسبت به معیارهای سازمان بهینه‌سازی برای نصب برچسب سوخت که بر اساس معیار یورو ۲ اروپا تعیین شده است اعتراض کرده‌اند؛ این درحالی‌است که بهمن‌آبادی دبیر کمیته انرژی ستاد تبصره ۱۳ چندی پیش اعلام کرد که طی جلسه‌ای که ستاد تبصره ۱۳ با دو شرکت ایران‌خودرو و سایپا برگزار کرد، این دو شرکت مشکلی برای نصب برچسب سوخت نداشتند. از گفته‌های بهمن‌آبادی این چنین می‌توان استنباط کرد که شرکت‌های خودروساز هیچ مخالفتی برای نصب برچسب سوخت روی محصولات تولیدی خود ندارند. این‌درحالی‌است وی در گفت‌وگو با خبرنگار ما عنوان کرده شاید بعضی از شرکت‌های خودروساز موافق اجرایی کردن این طرح نباشند؛ اما طی جلساتی که با ستاد تبصره ۱۳ و شرکت‌های خودروساز برگزار کردیم یکی از شرکت‌های خودروساز جهت نصب برچسب‌های سوخت روی محصولات خود اعلام آمادگی کرد.

معاون نظارت بر اجرای استاندارد و سیستم‌های کیفیت موسسه استاندارد ایران و تحقیقات صنعتی درخصوص اشکالات مطرح‌شده از سوی برخی کارشناسان مبنی‌بر غیرعملی بودن روش تعیین میزان مصرف سوخت خودروها می‌گوید. کارشناسان سازمان بهینه‌سازی، وزارت صنایع و ستادتبصره ۱۳ این روش را که یک روش بین‌المللی دانستند و آن را تایید کرده‌اند و براساس همین روش میزان مصرف سوخت خودروها سنجیده شده است.

برچسب سوخت موجب استانداردسازی می‌شود

احمد بزرگیان عضوکمیسیون صنایع و معادن نیز در پاسخ به این پرسش که نصب برچسب سوخت روی خودروهای تولیدی چه توجیهی می‌تواند داشته باشد، می‌گوید: در حقیقت نصب هر برچسبی روی محصولات یک نشان و پیام ویژه‌ای را به متقاضیان ارائه می‌دهد که این پیام حاکی از آن است که این محصول دارای چه ویژگی‌هایی است درخصوص برچسب‌های سوخت هم این امر صادق است. نصب برچسب سوخت موجب استانداردسازی خودروها و جلب رضایت مشتریان می‌شود.

بزرگیان معتقد است، اجرایی کردن این طرح می‌تواند در صنعت خودروسازی آثار مثبتی داشته باشد؛ اما باید مواظب بود که برای تولید، مشکلات جدید به وجود نیاورد.

برخی از کارشناسان صنعت خودرو معتقدند که با نصب برچسب سوخت روی خودروهای قیمت انواع خودرو مانند دوره‌ای که طرح سهمیه‌بندی بنزین اجرایی شد، با افزایش مواجه شده و این بار نیز متقاضیان متضرر خواهند شد. وی در این خصوص می‌گوید: در صورتی که این طرح جنبه اطلاع‌رسانی داشته باشد نباید روی قیمت خودرو تاثیر بگذارد؛ اما در صورتی که متضمن تست‌های جدید روی خودرو باشد یا اضافه کردن یک ایستگاه جدید در مسیرهای تولید را در پی داشته باشند، قیمت خودرو افزایش خواهد یافت.

بزرگیان در پاسخ به این پرسش که آیا نصب برچسب سوخت تنها جنبه اطلاع‌رسانی دارد یا خیر اظهار داشت: استفاده از این طرح گام بسیار مناسبی است برای استانداردسازی سوخت خودروها و پس از این مرحله می‌توان روی آن مدیریت کرد و از شماره‌گذاری خودروهایی که نتوانند معیارهای در نظرگرفته شده را پاس کنند، جلوگیری کرد.

بزرگیان در پاسخ به این پرسش که برخی از کارشناسان صنعت خودرو روش تعیین میزان مصرف سوخت خودروها را روش علمی ندانسته و معتقدند که باید روشی دیگر جایگزین این روش شود، اظهار داشت: روش‌های متعددی در دنیا برای تعیین میزان مصرف سوخت خودروها وجود دارد.

اما روشی که در کشور ما اجرا می‌شود، هم قابلیت اجرایی شدن در کشور را داشته و هم هزینه آن نسبت به سایر روش‌ها کمتر است به همین دلیل این روش مورد تایید تمام مسوولان قرار دارد.

به گفته دبیر انجمن خودروسازان طرح نصب برچسب سوخت در ماده ۱۲۱ برنامه سوم توسعه در نظر گرفته شده بود که برای برنامه چهارم تنفیذ و قانونی شده است.

بزرگیان در پاسخ به این پرسش که چرا این روش در برنامه سوم اجرایی نشد، عنوان کرد: خیلی از مصوبات در برنامه سوم اجرایی نشده و به برنامه چهارم منتقل‌شده که این طرح نیز از این برنامه‌ها بوده است.

وی در خصوص اینکه با توجه به معیارهای در نظر گرفته شده پرمصرف‌ترین و کم‌مصرف‌ترین خودروهای کشور چه خودرویی هستند، می‌گوید: از محصولات ایران‌خودرو پژو ۲۰۶ هاچ‌بک و در محصولات سایپا، پراید و در محصولات وارداتی نیز MVM در رده کم‌مصرف‌ترین خودروها قرار دارند و در رده خودروهای پرمصرف پژو، زانتیا و سمند در این رده قرار دارند.