آثار توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی کجاست؟

حمیدرضا بهداد

بارش باران‌های پاییزی طی هفته‌های گذشته کافی بود تا میزان تحقق وعده مسوولان ستاد تبصره «۱۳» مبنی بر توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی در ترازوی ملت سنجیده و نتایج آن آشکار شود. مسلما اگر طی این روزها مشتری اتوبوس‌های خط واحد بودید یا با تاکسی قصد جابه‌جایی داشتید به طور حتم مسافرانی که در انتظار تحقق شعارهای توسعه ناوگان حمل‌ونقل شهری دربه‌در به دنبال وسیله‌ای برای رسیدن به مقصد خود بوده‌اند را مشاهده کرده‌اید. عکس: ‌فارس

شاید آنها در این گیر و دار از یکدیگر می‌پرسیدند که ستاد تبصره «۱۳» کجاست؟

این سوال از آن حیث مطرح است که طی یک سال گذشته این ستاد به عنوان پرچم‌دار توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی به مردم معرفی و در این زمینه تلاش زیادی همراه با بودجه‌های کلان نیز صرف شده است. این ستاد که از مردادماه امسال و در جریان سهمیه‌بندی بنزین نقش پررنگی در زمینه توسعه حمل‌ونقل عمومی ایفا کرد، بارها و در مراسم‌های مختلف بر واگذاری تعداد نسبتا زیادی تاکسی و اتوبوس تاکید می‌کرد.

اما در فاصله زمانی بین چهاردهم مهرماه سال‌جاری که آخرین مراسم واگذاری اتوبوس به ناوگان حمل‌ونقل عمومی برگزار شد تا به امروز تقریبا خبری از ستاد تبصره «۱۳» نیست و به قول قدیمی‌ها، این ستاد مدتی است ستاره سهیل شده و کم پیداست. هر چند با نگاه آماری به تعداد تاکسی و اتوبوس‌های تحویلی به ناوگان حمل‌ونقل عمومی توسط این ستاد به طور قطع با ارقام قابل توجهی روبه‌رو خواهیم شد که در سال‌های گذشته وجود نداشت؛ اما این آمار نیز با توجه به مدیریت و بودجه اختصاص یافته به ستاد مذکور به دست آمده است بنابراین طبیعی است که آمار خودروهای عمومی واگذار شده طی یک سال گذشته با سال‌های پیشین متفاوت باشد؛ چراکه در گذشته حتی ستادی با نام تبصره «۱۳» نیز وجود نداشت که قصد سهمیه‌بندی بنزین را داشته باشد و در پس آن دست به دامان توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی شود.

حلاوتی که چشیده نشد

به طور قطع افرادی که از رسانه‌های مکتوب و تصویری میزان اتوبوس‌ و تاکسی‌های واگذار شده به ناوگان حمل‌ونقل عمومی را پیگیری می‌کردند رویای پاییز و زمستانی بی دردسر و بدون معطلی در خیابان‌ها را در ذهن پرورانده و خیالشان از بابت نبود مشکل در فصول پایانی سال جهت رفت و آمد راحت بود که تاکنون این رویا رنگ واقعیت به خود نگرفته است.

اما همان طور که اشاره شد ستاد تبصره «۱۳» آمار قابل قبولی را در واگذاری و تحویل اتوبوس و تاکسی به ناوگان حمل‌ونقل عمومی از خود به جا گذاشته است، ولی مساله اصلی که سبب شد به قول وزیر صنایع و معادن مردم حلاوت این موضوع را نچشند عدم اجرای مدیریت لازم در زمینه تزریق اتوبوس‌ها و تاکسی‌های واگذار شده و نحوه تخصیص آنها در سراسر کشور است.

این موضوع را حتی محرابیان نیز در آخرین مراسم از سلسله مراسم‌ واگذاری اتوبوس و تاکسی محور صحبت‌های خود قرار داده و شهرداری‌ها را عامل محروم ماندن مردم از چشیدن حلاوت مذکور عنوان کرد. وی حتی طی واکنشی شهرداری پایتخت را مسبب عدم اعمال مدیریت در توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی خواند. این در حالی است که شهرداری تهران نیز بارها به موضع‌گیری محرابیان واکنش نشان داده و از خود دفاع کرد.

از سوی دیگر چندی پیش سردار رویانیان فرمانده راهور ناجا طی انتقادی ستاد تبصره «۱۳» را مسوول عدم توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی دانست.وی با بیان این که منظور از ستاد تبصره «۱۳»، قانون است، اعمال مدیریت در تزریق اتوبوس‌ها و تاکسی‌های واگذار شده را وظیفه این ستاد خواند و عنوان کرد: هم‌اکنون ۲۰۰هزار تاکسی اعم از مسافربر، آژانس و غیره در ناوگان حمل‌ونقل عمومی تجهیز شده است ولی وقتی مالکان این وسایل مسافر دربستی سوار کرده و یا اقدام به فروش سهمیه بنزین خود می‌کنند هیچ باری از دوش ترافیک و مردم برداشته نمی‌شود.

با توجه به صحبت‌های رویانیان این انتقاد که چرا وعده‌های مسوولان برای توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی تاکنون آن طور که باید و شاید تحقق نیافته است به ستاد تبصره «۱۳» وارد است.

درست است که این ستاد آمار خوبی را در زمینه واگذاری تاکسی و اتوبوس به ناوگان حمل‌ونقل عمومی از خود بجا گذاشته است اما «کار را که کرد آن که تمام کرد» همان‌طور که فرمانده راهور ناجا اشاره کرده است، صرف این که ۲۰هزار تاکسی نو را وارد ناوگان حمل‌ونقل عمومی شده و هیچ نظارت خاصی در مورد نحوه عملکرد آنها و میزان تاثیرشان بر توسعه ناوگان نداشته باشیم دردی دوا نخواهد شد. چرا که برخی از تاکسیداران ممکن است به جای تحمل سختی در ترافیک ماندن و یا جر و بحث بر سر کرایه با مسافران، مسیرهای بی‌دردسرتر را انتخاب می‌کنند. به طور مسلم اگر این وضعیت همچنان ادامه داشته باشد، آینده روشنی برای ناوگان تاکسیرانی کشور متصور نیست.

اما یکی از وسایل نقلیه‌ای که نقش مهم در جابه‌جایی مسافران دارد، اتوبوس است که البته در پایتخت نقش بسیار پررنگ‌تری را ایفا می‌کند. طی یک‌سال گذشته در حدود ۲هزار و ۲۰۰ دستگاه اتوبوس نو به ناوگان حمل‌ونقل عمومی تزریق شد، اما اگر نگاهی به خیابان‌ها بیاندازیم آثاری از آنها مشاهده نمی‌شود که یکی از دلایل این امر، حداقل در تهران، اختلافات ستاد تبصره «۱۳» و خودروسازان با شهرداری پایتخت است که بر محور عدم پرداخت بدهی‌های طرفین متمرکز شده است. ظاهرا عدم تسویه بدهی شهرداری با خودروسازان، در زمینه سهم ۵/۱۷درصدی آنها از مبالغ صرف‌شده برای توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی سبب توقف اتوبوس‌های تحویلی ستاد تبصره «۱۳» در پارکینگ‌های خودروسازان شده که این امر نیز عاملی دیگر در عدم توسعه ناوگان به طور شایسته شده است؛ البته شهرداری نیز کماکان بر موضع خود مبنی بر بی‌کیفیت بودن اتوبوس‌های واگذار شده پافشاری می‌کند.

به هر حال بارندگی‌ها در کشور طی این مدت، هشدار و تلنگری بود به مسوولانی که تا پیش از فرارسیدن فصل پاییز، توسعه ناوگان حمل‌ونقل عمومی و راحتی و آرامش مسافران را وعده داده بودند. حال فصل سرما را در پیش داریم به امید آنکه وعده‌ها در این فصل محقق شود.