تعیین تعرفه، یک بار برای همیشه

حمیدرضا بهداد

هر چه به روزهای پایانی سال نزدیک می‌شویم، گمانه‌زنی‌ و اظهارنظرها در زمینه تعیین تعرفه واردات خودرو بیش از پیش شده و هر کارشناس و مسوولی از دیدگاه خود به این موضوع می‌پردازد، این در حالی است که هر یک از پارامترهای کاهش، افزایش یا ثبات تعرفه تاثیری مستقیم بر آینده صنعت خودرو کشور دارد و... این مساله به طور حتم مسیر کمی و کیفی تولید را قطعا متاثر از خود خواهد کرد. در این میان خودروسازان داخلی همواره جزو دسته مخالفان کاهش تعرفه به حساب آمده و نسبت به این موضوع واکنشی منفی نشان داده و می‌دهند. به اعتقاد آنها، هر چند میزان تعرفه واردات خودرو در کشورهای پیشرفته و توسعه یافته پایین است، اما پیاده کردن این استراتژی در ایران به نحوی آنی و یکباره، نابودی صنعت خودرو و در نتیجه اشتغال را در پی خواهد داشت. این در شرایطی است که به گفته کارشناسان تا وقتی دولت به واسطه تعرفه بالا از این صنعت حمایت می‌کند، هیچ گاه نمی‌توان به انتظار توسعه و پیشرفت چشمگیر کیفی خودروسازها بود و در صنعت خودرو جهانی شد، چرا که تعرفه بالا، اصل رقابت را زیر سوال برده و موجبات آسودگی خیال خودروسازهای داخلی را از بابت فروش محصولات تولیدی، فراهم می‌آورد.

به هر حال وقتی خودروهای لوکس خارجی به واسطه تعرفه ۹۰درصدی با دو برابر قیمت در بازار داخل به فروش می‌رسند چاره‌ای جز خرید محصولات داخلی که در سطح کیفی پایین‌تری نسبت به وارداتی‌ها قرار دارند برای مشتریان ایرانی باقی نمی‌گذارد.

با تمام جوانب باید تصمیم‌گیری کرد

مدیرعامل ایران خودرو که طی افتتاحیه دومین همایش صنعت الکترونیک خودرو به پرسش‌ خبرنگاران پاسخ می‌داد در این زمینه گفت: در بحث تعرفه واردات باید به این نکته توجه کرد که اگر بنا بر کاهش تعرفه است، تسهیلاتی نیز برای خودروسازان داخلی در نظر گرفته و همه جوانب امر را با هم سنجیده و آنگاه تصمیم‌گیری کرد. منطقی که پیش‌تر تعرفه فعلی را (۹۰درصد) مناسب برای واردات خودرو اعلام کرده بود با بیان اینکه هزینه تولید در ایران بسیار بالا است افزود: در کشوری مثل کره جنوبی، توسعه یک مدل جدید خودرو، با ۳۰میلیارد تومان انجام می‌شود در حالی که این کار در ایران ۵۰میلیارد تومان هزینه در بر دارد. وی باز هم به برخورد نامناسب سیستم بانکی با خودروسازان اشاره کرد و گفت: ما بابت نرخ بهره باید حدود ۱۹ تا ۵/۲۲درصد سود به بانک‌ها پرداخته و در صورت تاخیر نیز ۶درصد دیگر نیز به این رقم اضافه کنیم. بنابراین ۳۰درصد از تعرفه ۹۰درصدی صرف همین هزینه‌های مالی می‌شود در حالی که این رقم برای کره‌ای‌ها تنها ۴درصد است. مدیرعامل ایران خودرو ادامه داد: در جریان بحران اقتصادی فعلی دنیا، دولت‌ها به صنعت خودروسازی خود کمک‌های مالی زیادی کرده و به واسطه تعرفه بالا از این صنعت حمایت به عمل آوردند چرا که اشتغال برای آنها مهم است.

اظهارات منطقی در شرایطی است که به اعتقاد کارشناسان، کاهش تعرفه به صورت تدریجی و کارشناسی شده، سبب می‌شود تا خودروسازان داخلی با سرعت بیشتری در مسیر پیشرفت کمی و کیفی گام‌بردارند.

یکبار برای همیشه

هرچند دوست حسینی معاونت تولید اسحاق جهانگیری، وزیر پیشین وزارت صنایع و معادن طرحی پنج ساله برای کاهش تدریجی تعرفه واردات خودرو در نظر گرفت و طی آن قرار بود میزان تعرفه در سال ۸۷ به ۶۰ و سال ۸۸ نیز به ۵۰ برسد اما این برنامه هیچ‌گاه تحقق نیافت و قطعا سال آینده نیز به ۵۰درصد نخواهد رسید. این در حالی است که عدم پایبندی به برنامه‌های تدوینی موجب شده تا همواره در حین بررسی لوایح بودجه بحث‌ها و گمانه‌زنی‌ها در زمینه تعیین تعرفه بالا بگیرد و دست آخر نیز گروهی خاص همیشه حرف خود را به کرسی بنشانند که در این بین معمولا خودروسازها به عنوان مخالفان کاهش تعرفه پیروز میدان بوده‌اند.

این در حالی است که در صورت تدوین استراتژی برای تعیین میزان تعرفه واردات خودرو یا حداقل عمل به برنامه‌های تدوین شده قبلی، نه‌تنها رقم تعرفه به نحوی کارشناسی شده و منطقی به تصویب می‌رسد، بلکه دیگر خبری از اظهارنظرهای پراکنده و گلایه موافقان و مخالفان در این زمینه نخواهد بود. موضوعی که مدیرعامل ایران خودرو نیز به آن اعتقاد دارد وی در این زمینه تاکید کرد: باید یک بار برای همیشه، دو وزارتخانه صنایع و معادن و بازرگانی و سایر نهادهای مسوول مسیر تعرفه را تنظیم کنند.

منطقی ادامه داد: در صورت طراحی چنین مسیری، هم خودروساز مراحل تکامل خود را با فشار طی خواهد کرد و هم بحث اشتغال و صنعت داخل به خطر نمی‌افتد.

استراتژی ایران خودرو کامل‌تر از وزارت صنایع

چندی پیش مدیرعامل ایران خودرو در حالی استراتژی آینده این شرکت را تا سال ۹۵ اعلام کرد که وزیر صنایع و معادن در واکنشی، آن را تنها یک پیشنهاد دانست و از تدوین استراتژی ۵ سال آینده صنعت خودرو در وزارت صنایع خبر داد. علی‌اکبر محرابیان تاکید کرد که این استراتژی در صورت تصویب شورای سیاست‌گذاری خودرو، ابلاغ و ف ای ۵ سال آینده صنعت خودرو کشور را ترسیم خواهد کرد. این در حالی است که مدیرعامل ایران خودرو در حاشیه افتتاحیه دومین همایش صنعت الکترونیک خودرو، استراتژی تدوین شده شرکت تحت مدیریت خود را کامل‌تر از برنامه وزارت صنایع و معادن در این زمینه خواند.

منطقی گفت: یک بنگاه اقتصادی نمی‌تواند بدون برنامه استراتژیک کار کند و ما به همین دلیل برنامه‌های خود را از سال ۷۲ تدوین و تا سال ۸۰ روی آن کار کردیم. وی با بیان اینکه برنامه بعدی ما تا سال ۹۵ تدوین شده، گفت: وزیر صنایع و معادن تاکید دارد استراتژی ایران خودرو باید در چارچوب استراتژی‌های کلان وزارت باشد که به نظر بنده برنامه تدوین شده ما قطعا در این چارچوب قرار خواهد گرفت.

وی در پاسخ به پرسشی مبنی بر اینکه آیا برنامه پنج ساله وزارت در استراتژی ۷ ساله ایران‌خودرو تاثیرگذار نخواهد بود؟ گفت: وقتی که یک وزارتخانه استراتژی‌ای را تدوین می‌کند آن را در چارچوب‌های کلان می‌بینید که باید در بنگاه آن را به صورت مرحله به مرحله و دقیق پیاده‌سازی کنیم و مطمئن هستیم که استراتژی ما سخت‌گیرانه، کامل‌تر و در چارچوب‌های پیشنهادی وزارت صنایع خواهد بود و تناقضی هم با آن نخواهد داشت.

اظهارات منطقی در حالی است که نظرات و برنامه‌های کلان وزارت در برخی موارد، همسویی چندانی با تفکرات مدیرعامل ایران خودرو ندارد.