استراتژی‌هایی که برای صنعت خودرو تدوین می‌شود

حمیدرضا بهداد

مدیرعامل ایران‌خودرو هفته گذشته در حالی طی مصاحبه‌ مطبوعاتی به جزئیات استراتژی ۷ سال آینده این شرکت پرداخت که وزیر صنایع و معادن از تعیین استراتژی ۵ سال آینده صنعت خودرو کشور طی آینده نزدیک خبر داد.

علی‌اکبر محرابیان که شنبه گذشته در حاشیه افتتاح طرح تولید سیستم‌های حفاظتی و مراقبتی هوشمند در پارک فناوری پردیس سخن می‌گفت با بیان اینکه استراتژی اعلام شده از سوی مدیرعامل ایران‌خودرو تنها جنبه پیشنهادی دارد، تاکید کرد: استراتژی آینده صنعت خودرو کشور در شورای سیاست‌گذاری خودرو در حال بررسی است و به زودی اعلام خواهد شد.

وی افزود: این استراتژی فضای ۵ سال آینده صنعت خودرو را ترسیم می‌کند.

اظهارات وزیر صنایع و معادن در شرایطی است که هفته گذشته منوچهر منطقی، مدیرعامل ایران‌خودرو طی جلسه‌ای با حضور خبرنگاران داخلی و خارجی، به بیان استراتژی ۷ سال آینده این شرکت پرداخت و برنامه‌‌های آتی بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه را تشریح کرد.

برنامه‌هایی در چندین محور اعم از تولید محصولات جدید، اصلاح ساختار مالی و توسعه داخلی‌سازی در ایران‌خودرو، تنظیم شده و ایرا‌ن‌خودرو قصد دارد تا سال ۱۳۹۵ یعنی حدود ۷ سال دیگر به تمامی آنها دست یابد. در این استراتژی ۷ ساله، ایران‌خودرو می‌خواهد ۱۰ محصول جدید را برای بازارهای داخلی و خارجی به تولید رسانده و پلت‌فرم اختصاصی نیز با برند خود طراحی کند. این شرکت همچنین قصد دارد طی هفت سال آینده از یک سو وابستگی خود را به پژو کم کرده و از سویی شریک تجاری دیگری جدای از این شرکت‌ فرانسوی را برای خود در نظر بگیرد.

شریکی که به گفته منطقی از کشورهای جنوب شرق آسیا خواهد بود. این در شرایطی است که اصلاح ساختار مالی ایران‌خودرو نیز جزو برنامه‌های جای گرفته در استراتژی ۷ سال آینده این شرکت قرار دارد و بنا به اظهارات منطقی، ایران‌خودرو ساختار مالی خود را بدون تعدیل نیروی انسانی و با توجه به سیاست‌های کلی بانک‌ها و با در نظر گرفتن حاشیه‌های ضرر این شرکت اصلاح خواهد کرد. از دیگر برنامه‌های ایران‌خودرو در قالب استراتژی ۷ سال آینده، رسیدن به رقم تولید یک‌میلیون و ۲۰۰هزار دستگاه خودرو در سال و صادرات ۵۰درصدی این رقم است. از سوی دیگر همکاری با خودروسازان چینی و ایتالیایی نیز جزو دیگر برنامه‌های ایران‌خودرو در استراتژی اعلام شده، به حساب می‌آید. مدیرعامل ایران‌خودرو البته در جریان تشریح استراتژی مذکور کاهش قیمت خودرو طی سال‌های آتی را موضوعی دور از ذهن عنوان کرد.

ایدرو از استراتژی ایران‌خودرو بی‌خبر است

مدیرعامل سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران (ایدرو) که در مراسم افتتاح طرح سیستم‌های نظارتی و مراقبتی هوشمند حضور داشت نیز از استراتژی اعلام شده ایران‌خودرو اعلام بی‌اطلاعی کرد. احمد قلعه‌بانی در حالی از عدم مطالعه این استراتژی خبر داد که سازمان تحت مدیریت وی ۴۰درصد از سهام خودروسازان داخلی را در اختیار داشته و طبق قانون اجازه دخالت و اظهارنظر در مسائل مختلف شرکت ایران خودرو را دارد. قلعه‌بانی در این زمینه گفت: ایران خودرو، استراتژی ترسیم شده خود را در اختیار سازمان گسترش قرار نداده و طبعا بنده نیز در جریان آن نیستم. وی با بیان اینکه ایران خودرو باید این استراتژی را برای سازمان گسترش ارسال کند، تاکید کرد: هر زمانی استراتژی مذکور در اختیار سازمان قرار گرفت، آن را مورد بررسی قرار داده و قطعا اگر ایراداتی داشته باشد اصلاحات لازم را در آن اعمال می‌کنیم. اظهارات قلعه‌بانی در شرایطی است که بسیاری از کارشناسان معتقدند، سازمان گسترش در حال حاضر نقش پررنگ و تاثیرگذار پیشین خود را در صنعت خودرو کشور ندارد.

چالشی با نام پژو

نگاهی به محورهای کلی استراتژی ۷ سال آینده ایران خودرو (۲۰۱۶-۲۰۰۹ میلادی) از وجود شباهت‌ها و تفاوت‌هایی میان این محورها و سیاست‌های کلی وزارت صنایع و معادن حکایت می‌کند. به نحوی که به نظر می‌رسد استراتژی که ایران خودرو برای ۷ سال آینده خود تعیین کرده با استراتژی که قرار است در شورای سیاست‌گذاری برای ۵ سال آینده صنعت خودرو کشور به تصویب برسد، یکسان و کاملا همسو نخواهد بود. به هر حال مواردی مانند ادامه یا قطع همکاری ایران خودرو با پژو فرانسه، رابطه این شرکت با چینی‌ها و اظهارنظر منطقی در زمینه دور از ذهن بودن کاهش قیمت خودروهای داخلی، جزو چالش‌های بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه در مواجه با استراتژی مد نظر وزارت صنایع به حساب می‌آید که شاید مهم‌ترین آن، نوع و میزان همکاری ایران خودرو با شرکت‌های خارجی باشد. موضوعی که ایران خودرو و وزارت، در حال حاضر اجماع صد درصدی روی آن ندارند. چرا که محرابیان در هفته گذشته بر احتمال قطع همکاری شرکت‌های خودروساز با فرانسوی‌ها تاکید کرده است. محرابیان حتی در مراسم روز گذشته نیز بار دیگر نسبت به این موضوع واکنش نشان داده و گفت: قطع رابطه با پژو فرانسه، با داخلی‌سازی انجام می‌شود.

وی با بیان اینکه ایران خودرو هم‌اکنون در خودرویی مانند پژو۴۰۵ به داخلی‌سازی تقریبا صد درصدی رسیده، اظهار داشت: با قطع وابستگی ایران خودرو به پژو و توسعه برندهای ایرانی، این شرکت امکان به‌کارگیری هر چه بیشتر طراحی، فناوری داخلی و دست‌یابی به بازارهای خارجی را به دست خواهد آورد. این گفته وزیر صنایع در شرایطی است که مدیرعامل ایران خودرو در جریان تشریح استراتژی این شرکت، در عین حال که بر کاهش عدم وابستگی به پژو تاکید کرد، اما نسبت به قطع رابطه ایران خودرو و این شرکت فرانسوی نیز هشدار داد. منطقی تاکید کرد که یافتن جایگزینی برای این همکار ۲۰ ساله، کار سختی به حساب آمده و بهتر است رابطه با پژو حفظ شود. مواضع فعلی وزارت صنایع و ایران خودرو هر چند از شباهت کلی آنها در بحث داخلی‌سازی و کاهش وابستگی به پژو حکایت دارد اما محل اختلاف آنجا است که وزارت خواهان قطع این وابستگی به شکلی سریع و تقریبا یکباره است در حالی که ایران خودرو می‌خواهد این مسیر را به تدریج طی کرده و از سویی پژو را همچنان به عنوان شریک داشته باشد.

قطع رابطه با پژو، زیان‌ده اما سودآور

مدیرعامل سازمان گسترش نیز هر چند از جمله موافقان قطع رابطه ایران خودرو با پژو به حساب می‌آید اما معتقد است این اتفاق در کوتاه مدت به ضرر بزرگ‌ترین خودروساز خاورمیانه خواهد بود قلعه‌بانی در این زمینه گفت: هر چه ساخت داخل قطعات افزایش یابد، خرید از خارجی‌ها نیز کاهش یافته و این به معنای کاهش وابستگی است. وی با بیان اینکه سازمان گسترش نیز انتظار کاهش رابطه خودروسازان داخلی با شرکت‌های خارجی را دارد، تاکید کرد: مسلما قطع رابطه با پژو، در کوتاه مدت به ضرر ایران خودرو خواهد بود اما این کار در درازمدت اثرگذار نیست.

نکات مشترک

استراتژی ۷ سال آینده ایران خودرو شباهت‌ها و همسانی‌هایی نیز با مواضع وزارت صنایع و معادن و سازمان گسترش دارد که گذشته از افزایش درصد داخلی‌سازی می‌توان به مواردی دیگر نظیر طراحی و تولید خودروهای هیبریدی و پایه گازسوز، اصلاح ساختار مالی و همچنین افزایش سهم صادرات اشاره کرد. به هر حال وزارت صنایع طی سال‌های اخیر تاکید بسیاری بر استفاده هر چه بیشتر از سوخت گاز و تولید خودروهای گازسوز داشته و سازمان گسترش نیز بارها از طراحی و تولید خودروهای هیبریدی حمایت کرده است.

از سوی دیگر رسیدن به استانداردهای یورو ۵ و ۶ نیز که از دغدغه‌های وزارت است، در استراتژی ایران خودرو جای دارد. همچنین آمادگی این شرکت برای واگذاری قسمت اعظمی از سهام خود به بخش خصوصی نیز جزو نکات مشترک ایران خودرو و سازمان گسترش محسوب می‌شود هر چند که ظاهرا وزارت صنایع عجله چندانی برای تحقق این امر ندارد. به هر حال هر چه هست باید منتظر ابلاغ استراتژی ۵ ساله صنعت خودرو از سوی شورای سیاست‌گذاری ماند و آنگاه دید این استراتژی در کنار برنامه‌ای که ایران خودرو برای ۷ سال آتی خود تنظیم کرده و مدیرعامل این شرکت نیز آن را منطقی‌ترین و بهترین مسیر می‌داند، چه آینده‌ای را برای صنعت خودرو کشور رقم خواهد زد.