مدیرعامل ایرانخودرو در گفت‌و گو با «دنیای اقتصاد» مطرح کرد
انتقاد از تثبیت قیمت‌ها در بازار خودرو
حمیدرضا بهداد
بازدید برخی مسوولان و اعضای تحریریه روزنامه دنیای اقتصاد از شرکت ایرانخودرو فرصت مناسبی بود تا هم از نزدیک با روند تولید در این شرکت آشنا شده و هم با منوچهر منطقی مدیرعامل آن به گفت‌و‌گو نشسته و به مسائل و حاشیه‌های اخیر بزرگترین خودروساز خاورمیانه بپردازیم.
عکس:حمید‌جانی‌پور
حمیدرضا بهداد
بازدید برخی مسوولان و اعضای تحریریه روزنامه دنیای اقتصاد از شرکت ایرانخودرو فرصت مناسبی بود تا هم از نزدیک با روند تولید در این شرکت آشنا شده و هم با منوچهر منطقی مدیرعامل آن به گفت‌و‌گو نشسته و به مسائل و حاشیه‌های اخیر بزرگترین خودروساز خاورمیانه بپردازیم. مسائلی از قبیل کاهش تولید ایرانخودرو طی سه ماه ابتدایی سال جاری و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، فروش زمین‌های این شرکت و همچنین بحث ادغام خودروسازان داخلی از جمله مباحث مطرح‌شده در این زمینه بود که منطقی برای هر کدام توضیحاتی ارائه کرد.
ضرر ۱۰۰۰میلیاردی ایرانخودرو
نگاهی به آمار تولید ایرانخودرو طی سه ماه ابتدایی سال جاری به خوبی گویای افت تولید این شرکت است. کاهش تولید محصولاتی نظیر پژو روآ، پژو ۴۰۵، پژو ۲۰۶ و سمند طی این دوره زمانی نه تنها تاثیر مستقیم بر بازار گذاشت بلکه سیر صعودی قیمت‌ها را نیز رقم زد.
هرچند که مسوولان ایرانخودرو در واکنش به این موضوع، شدت آن را انکار کرده و حتی در برخی مواقع به‌رغم وجود آمارهای رسمی سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران درباره تولید خودرو، کاهش تولید بعضی خودروها را هم منکر می‌شدند.
این در حالی بود که وزیر صنایع و معادن چندی پیش به طور رسمی اعلام کرد که وزارت صنایع فرمان کاهش تولید را برای خودروسازها طی سه ماه ابتدایی امسال صادر کرده، تا بدهی آنها به قطعه‌سازان بیش از این انباشته نشود.
مدیرعامل ایرانخودرو نیز در واکنش به کاهش تولید روآ اظهار کرده بود به دلیل کم‌شدن حاشیه سود این خودرو کاهش تولید آن در دستور کار شرکت قرار گرفته است. اما منطقی این بار در جمع اعضای هیات تحریریه دنیای اقتصاد دلایل جامع‌تر و کامل‌تری را در قبال بحث افت تولید قابل‌توجه بزرگترین خودروساز خاورمیانه ارائه داد. وی با اشاره به اینکه کمبود نقدینگی علت اصلی کاهش تولید سه ماه ابتدایی امسال در شرکت متبوعش بود گفت: نگاهی به جریان نقدینگی شرکت در سال گذشته از عدم‌تامین منابع مالی به نحو مناسب حکایت می‌کند.
وی افزود: ما طی سال ۸۶ باید مبلغی مشخص را به قطعه‌سازان می‌پرداختیم که به دلیل کمبود نقدینگی انجام این مهم میسر نشد و تولید شرکت تحت‌تاثیر آن قرار گرفت. مدیرعامل ایرانخودرو با تاکید بر اینکه جمع طلب‌های این شرکت به همراه ضررهایی که از بابت مسائل مختلف دامن‌گیر ایرانخودرو شده به حدود هزار میلیارد تومان می‌رسد تصریح کرد: ما در اجرای برنامه‌های ستاد تبصره ۱۳ سابق بیشترین نقش و عملکرد را داشتیم اما حالا که پولمان را از این ستاد طلب می‌کنیم به ما می‌گویند بروید از گمرک تاییدیه بگیرید. که این کار حدود چهار ماه طول خواهد کشید.
وی ادامه داد: ایرانخودرو همچنین به ازای گازسوز کردن هر محصولش به طور متوسط ۲/۱میلیون تومان هزینه کرده و هم‌اکنون مجموع طلبش از شرکت گاز خودرو حدود ۷۰میلیارد تومان است.
این گفته منطقی در حالی است که بنابر ادعای مسوولان سازمان بهینه‌سازی میزان یارانه در نظر گرفته شده برای گازسوز کردن هر خودرو تولید داخل، ۶۲۵هزار تومان است. مدیرعامل ایرانخودرو در این زمینه تاکید کرد: ما در زمینه گازسوز کردن محصولاتمان، به روز عمل کرده و کیت‌های نسل چهارم را که هزینه آنها حدود ۳۵۰دلار بیشتر از کیت‌های نسل اول است روی خودروهای تولیدی سوار می‌کنیم که این کار، نقطه قوت ما در عرصه استفاده از تکنولوژی روز دنیا، به حساب می‌آید.
نگاهی به آمار استفاده از این نوع کیت‌ها نشان‌دهنده آن است که یارانه در نظر گرفته شده برای دوگانه‌سوز کردن خودروهای ما، نصف هزینه‌ای است که ایرانخودرو در این زمینه صرف می‌کند به نحوی که با یک حساب سرانگشتی می‌توان گفت شرکت از این بابت نیز مبلغی حدود ۲۶۰میلیارد تومان ضرر کرده است. این گفته منطقی نیز در شرایطی است که هم‌اکنون محصولات دوگانه‌سوز ایرانخودرو و حتی سایپا، قیمتی فراتر از بنزین‌سوزها دارند و این موضوع به نحوی هزینه‌های اضافی احتمالی را جبران می‌کند.
مدیرعامل ایرانخودرو همچنین از محقق نشدن ۵۰میلیارد دیگر نیز حکایت کرد و گفت: به لحاظ آنکه ما در بخش صادرات، آمار نسبتا مناسبی داریم بنابراین مشمول مشوق‌های صادراتی می‌شویم این در حالی است که دولت این مشوق‌ها را که حدود ۵۰میلیارد تومان برآورد می‌شود هنوز به ما پرداخت نکرده است.
ثبات قیمت‌ها، ثبات مشکل‌ها
حدود ۶سال است که وزارت صنایع سیاست ثبات قیمت‌ها را در صنعت خودروسازی کشور اعمال می‌کند و این موضوع همواره مورد اعتراض خودروسازها بوده است. چرا که آنها معتقدند این ثبات، سبب شده، اختلاف قیمتی نسبتا شدید میان قیمت نمایندگی و بازار به وجود آید و گرانی در این زمینه حاصل شود. اما مدیرعامل ایرانخودرو از جنبه دیگری نیز به این موضوع پرداخت.
وی گفت: ثبات قیمت‌ها آن هم در شرایطی که قیمت مواد اولیه در سطح جهانی روندی رو به رشد را طی می‌کند، سبب شد، تا ما نتوانیم هزینه‌ها را متناسب با این شرایط تعدیل کنیم و حتی برخی محصولاتمان به حاشیه ضرر رسیده است.
منطقی ادامه داد: با توجه به این شرایط، نقدینگی شرکت تعدیل پیدا می‌کند. یعنی ۱۰ واحد هزینه می‌کنیم و ۸ واحد به دست می‌آوریم و این مساله هم حدود ۷۰میلیارد تومان به ما ضرر زده است. مدیرعامل ایرانخودرو همچنین با اشاره به افزایش شدید نرخ یورو در ماه‌های پایانی سال گذشته گفت: ۱۰۶میلیارد تومان نیز در این باب متضرر شدیم.
وی در ادامه افزود: با توجه به از دست دادن حاشیه سود بازار به دلیل ثبات قیمت خودرو، ۴۰۰میلیارد تومان دیگر هم ضرر کردیم که وقتی جمع این ارقام(ضررها) را در نظر بگیریم، عدد عظیمی (۱۰۰۰میلیارد) به دست می‌آید و این عدد عظیم وقتی در مکانیزم شرکت جاری نشود و یا به صورت طلب بماند، بالاخره خود را جایی نشان خواهد داد.
به هر حال برای متعادل کردن هزینه‌ها باید حول و حوش ۱۰۰۰میلیارد تومان به سیستم شرکت تزریق می‌شد، که چنین نشد.
قطعه‌سازان نقدینگی بالایی می‌خواهند
طی چند سال اخیر حساب و کتاب‌های مالی میان خودروسازان و قطعه‌سازان به چالش و حتی بحرانی بزرگ تبدیل شده و در این میان ایرانخودرو به لحاظ تنوع محصول، بیش از سایپا در این بحران نقش داشته است. به نحوی که هم‌اکنون بیش از ۶۰درصد از بدهی ۱۰۰۰میلیاردی خودروسازها به قطعه‌سازان، به ایرانخودرو مربوط می‌شود و همین موضوع یکی از دلایل کاهش تولید این شرکت به حساب می‌آید.
منطقی نیز به این موضوع اشاره کرد و گفت: در گذشته قطعه‌سازها از منابع مختلفی گشایش اعتبار می‌کردند و برای تهیه مواد اولیه از خارج در ابتدا بخشی از پول را می‌دادند و مابقی را نیز سال بعد می‌پرداختند در حالی که هم‌اکنون باید فی‌الفور تمام پول را پرداخت کنند و این موضوع نقدینگی بالایی را می‌طلبد. مدیرعامل ایرانخودرو افزود: طبق محاسبات انجام شده، ما طی ۳ ماه ابتدایی امسال پول بیشتری در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته به قطعه‌سازها پرداخت کردیم اما در عوض تولیدمان کمتر شده است که این موضوع از نیاز آنها به نقدینگی بیشتر حکایت می‌کند و نشان می‌دهد که خود قطعه‌سازها نیز با پولی که امسال به آنها داده‌ایم نمی‌توانند مانند سال گذشته قطعه تولید کنند.
محدودیت هم داریم
ورود مسائل سیاسی به عرصه اقتصادی کشور و تاثیر آن روی رابطه شرکت‌های ایرانی با کمپانی‌های خارجی و همچنین محدودیت‌های بانکی و عدم گشایش LCها، نیز از جمله مواردی است که کارشناسان امر از آن به‌عنوان موضوعی تاثیرگذار بر صنعت کشور یاد می‌کنند. در این میان صنعت خودروسازی کشور نیز به لحاظ آنکه برای تامین قطعات نیازمند شرکت‌های خارجی است از بازی‌های سیاسی بی‌نصیب نمانده و خودروسازها و قطعه‌سازها نیز گاهی تلویحا به آن اشاره دارند. مدیرعامل ایرانخودرو در این زمینه گفت: سابقا برخی اقلام و قطعه‌ها را به طور مستقیم و بدون واسطه از منابع خارجی دریافت می‌کردیم اما در‌حال‌حاضر این پروسه به طور غیرمستقیم و با واسطه انجام می‌شود که در نهایت طولانی شدن سیکل کاری و تولید را در پی دارد. البته تعداد این قطعات محدود بوده و ما نیز به واسطه پایگاه‌های بین‌المللی که داریم این مشکل را برطرف خواهیم کرد.
کاهش تولید را جبران می‌کنیم
مدیرعامل ایرانخودرو در ادامه گفته‌های خود با اشاره به اینکه کاهش تولید شرکت متبوعش در فروردین امسال، سیر صعودی و در اردیبهشت کاهش یافته، تاکید کرد: افت تولید ما در خرداد بسیار کمتر شد و طی ماه جاری و ماه آینده سعی در متعادل کردن آن داریم. در واقع هدف ما این است که ماه به ماه فاصله (GAP) افت تولید را کمتر کنیم. و در نهایت به تعادل برسیم. این گفته منطقی در شرایطی است که ایرانخودرو طی ۳ ماه ابتدایی سال‌جاری و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته کاهش تولید ۱۲درصدی را تجربه کرد و این کاهش تولید دامان برخی محصولات پرفروش این شرکت نظیر پژو ۲۰۶ و پژو ۴۰۵ را نیز گرفت. همچنین ارزان‌ترین محصول ایرانخودرو هم یعنی پژو روآ با چنان کاهش تولیدی در بازه زمانی مذکور روبه‌رو شد که شایعه توقف تولید آن نیز بر سر زبان‌ها افتاد. این در حالی است که به گفته مدیرعامل ایرانخودرو، کاهش تولید برخی محصولات این شرکت، عمدی و در راستای تنظیم سبد تولید بوده است.
منطقی در این زمینه تاکید کرد: ما در سیاست تنظیم سبد محصولات خود، آنهایی را که حاشیه سودشان بیشتر است با افزایش تولید مواجه کرده و خودروهایی را نیز که مانند پژو روآ به حاشیه ضرر رسیده‌اند، کاهش تولید داده‌ایم.
منطقی با بیان اینکه ایرانخودرو به‌رغم کاهش تولید طی سه ماه ابتدایی امسال و در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، ۲۹درصد نقدینگی بیشتری را به دست آورده گفت: ما به لحاظ آنکه دارای محصولات وسیع و متنوعی هستیم، می‌توانیم با افزایش تولید محصولاتی که حاشیه سودشان بالا است، نقدینگی بیشتری ایجاد کنیم.
تجدیدنظر در نحوه تامین قطعات
این روزها بحث صرفه‌جویی در مصرف انرژی به موضوعی جهانی تبدیل شده و کشور ما نیز با وجود دارا بودن منابع عظیم انرژی، به تدریج در حال ارائه راهکار و به‌کارگیری قوانینی درخصوص بهینه کردن مصرف انرژی در کشور است. در این بین صنعت خودروسازی نیز به عنوان یکی از مصرف‌کننده‌های بزرگ انرژی به حساب می‌آید.
منطقی با اشاره به کاهش ۱۰درصدی مصرف انرژی در شرکت متبوعش می‌گوید: ما از قدیم دارای کمیته انرژی در شرکت بوده و همواره میزان مصرف بخش‌های مختلف کارخانه را محاسبه می‌کردیم و در حال حاضر نیز به دنبال راهکارهای جدید برای کاهش هرچه بیشتر انرژی هستیم.
وی افزود: در برخی بخش‌ها مانند قطعات ریخته‌گری به‌رغم راندمان پایین مصرف انرژی بالا است به نحوی که تولید این قطعات که در گذشته مزیت به حساب می‌آمد هم‌اکنون به صرفه نیست.
وی با تاکید بر اینکه می‌توان در روش تامین این نوع قطعات تجدیدنظر کرد گفت: البته این تجدیدنظر، روی قیمت‌ها تاثیر می‌گذارد که بخشی از آن را می‌توانیم کنترل کنیم و بخش دیگرآن در، دست ما نیست.
فروش زمین‌های ایرانخودرو
این روزها شرکت ایرانخودرو با مشکلات مالی بسیاری دست و پنجه نرم می‌کند به طوری که مسوولان این شرکت مدتی است به صرافت فروش زمین‌های ایرانخودرو افتاده‌اند تا به اعتقاد کارشناسان، بخشی از هزینه‌های مورد نیازشان را بدین واسطه تامین کنند. این در حالی است که منطقی در این زمینه با اشاره به اینکه موضوع فروش زمین‌های ایرانخودرو به گونه‌ای که مطرح می‌شود، نیست، گفت: در واقع ما به دنبال ایجاد ارزش افزوده هستیم و قبول هم دارم که فروش زمین‌ها بدترین روش ممکن برای تحقق این هدف است. اما به هر حال مجمع عمومی شرکت در سال ۸۵ به ما تکلیف کرد تا دارایی‌های غیر مولد را به مولد تبدیل کنیم و ما نیز ساده‌ترین روش یعنی همین فروش زمین‌ها را انتخاب کردیم.
ادغام ظاهر قشنگی دارد
حدود یک سال از طرح پیشنهادی مهرداد بذرپاش مدیرعامل سایپا مبنی بر ادغام خودروسازان می‌گذرد. طرحی که وی آن را تنها راه نجات صنعت خودروسازی کشور عنوان کرده و به‌رغم تاکید وزیر صنایع و معادن مبنی بر لزوم بسته شدن پرونده ادغام، هنوز هم به اجرای آن اصرار دارد. اما مدیرعامل ایرانخودرو که تاکنون به صورت بی‌پرده در خصوص طرح پیشنهادی بذرپاش اظهارنظر نکرده بود، این بار کمی شفاف‌تر نظر خود را در مورد ادغام خودروسازان داخلی بیان کرد.
وی با اشاره به اینکه ادغام تنها ظاهر قشنگی دارد، گفت: بحث ادغام، بحثی جذاب به حساب می‌آید و همگان فکر می‌کنند اگر ایرانخودرو و سایپا را روی هم بریزیم، اتفاقات بسیار جالبی خواهد افتاد. در حالی که فرآیند ادغام بسیار پیچیده بوده و به این سادگی‌ها نیست.
وی افزود: اینطور نیست که اراده کنید دو خودروساز بزرگ کشور را رویهم بریزید و نتیجه مثبتی از آن حاصل شود.
مدیرعامل ایرانخودرو در ادامه تاکید کرد: اگر تمام ادغام‌های صورت گرفته در ایران را بررسی کنید دو اتفاق در همه آنها رخ داده است؛ اول آنکه همواره جزء کوچک‌تر که اتفاقا بخش تکنولوژیکی‌تر نیز بوده، از بین رفته و دوم آنکه ارزش افزوده، از دست رفته است.
منطقی ادامه داد: در عین حال که برخی در قبال طرح ادغام آن را اقدامی مناسب می‌دانند، به اعتقاد بنده این کار به دلیل پیچیدگی بسیارش، اگر توسط افراد کم‌تجربه انجام شود قطعا ضررش بیشتر از سود آن خواهد بود.
وی همچنین با تاکید بر اینکه ایرانخودرو و سایپا به لحاظ آنکه هر دو زیر چتر حمایت سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران هستند، عملا از جنبه مدیریتی در یکدیگر ادغام‌اند،گفت: اگر قرار بود اتفاق خاصی در طرح ادغام رخ دهد، همین حالا هم که خودروسازها از لحاظ مدیریتی در یکدیگر ادغام هستند، رخ می‌داد که نداده است. از طرفی ادغام صور مختلفی دارد و الزامی نیست که دو شرکت را روی هم بریزیم، به هر حال می‌توانیم منابع‌مان را کنار یکدیگر گذاشته و با هم پیش برویم.
منطقی در عین با تاکید بر اینکه نمی‌گویم با ادغام مخالفم یا موافق، افزود: حرف بنده این است که اگر این طرح با مدیریت صحیح انجام نشود، مسلما نتیجه‌ای که به دست می‌آید، با هدف یکی نبوده و مانند معماری ساختمانی می‌ماند که اگر برنامه‌ریزی، دقت و مهارت در آن نباشد ممکن است پی را جای سقف بگذاریم و سقف را در زیرزمین!
قابل توجه پروفسورها!
برخی کارشناسان در طی شش سالی که از مدیریت منطقی در ایرانخودرو می‌گذرد، همواره به طرح‌ها و پروژه‌های انجام شده در این شرکت انتقاد داشته و معتقد بودند بزرگترین خودروساز خاورمیانه به گسترش برند شرکت‌های خارجی تبدیل شده است که پروژه‌های مانند پژو ۲۰۶ صندوق‌دار و پژو ۴۰۵ SLX جزو این موارد قرار می‌گیرد. به اعتقاد این دسته از کارشناسان ایرن‌خودرو باید روشی ملی‌گرایانه را در طراحی و تولید محصول پیشه کرده و راه خود را از سایر خودروسازان داخلی جدا کنند این در حالی است که منطقی ظاهرا به این گفته‌ها اعتقادی ندارد.
وی در این زمینه گفت: در دنیا دو روش بنگاه‌داری موجود است یکی روش سود و زیان و دیگری روش نگاه به آینده. که ایرانخودرو راه دوم را که اتفاقا سخت‌تر است و کسی دنبال آن نمی‌رود را برگزید.
وی ادامه داد: مدیران پیرو روش اول تنها به این فکر می‌کنند که دو سال کار کرده و کارنامه‌ای درخشان را از خود به جا بگذارند و پس از آن هر مدیر دیگری که آمد کار و روش خودش را دنبال کند در حالی که این روش غلط بوده و ما اگر می‌خواهیم به توسعه برسیم باید برای هفت سال آینده‌مان نیز برنامه‌ریزی کنیم.
مدیرعامل ایرانخودرو با بیان اینکه در دوران مدیریت خود در این شرکت اشتباهی استراتژیک کرده گفت: اشتباه بنده اینجا بود که روی آینده سرمایه‌گذاری کردم. در واقع ما الان در حال کم کردن بخشی از بار و هزینه‌های آینده هستیم تا آیندگان، آینده روشنی داشته باشند. هرچند که در نهایت اشتباهات صورت گرفته به حساب ما نوشته می‌شود.
مدیرعامل ایرانخودرو همچنین درباره هزینه‌های صرف شده برای طراحی محصولاتی چون پژو ۲۰۶ صندوق‌دار گفت: اگر سبد محصولات ما را نگاه کنید متوجه خواهید شد که ایرانخودرو طبق استاندارد محصولات مورد نیاز دو تا سه سال آینده را نیز طراحی و تولید کرده است. منطقی با بیان این که برخی از کارشناسان (پروفسورها) می‌گویند مشخص نیست ایرانخودرو برای طراحی ۲۰۶ صندوق‌دار چقدر هزینه کرده گفته‌ای غیرکارشناسی است، ادامه داد: این درست که ما با ۲۰۰میلیارد هزینه این محصول را طراحی کرده و به تولید صنعتی رساندیم ولی اگر این هزینه مثلا ۸۰میلیارد بود دیگر امکان توسعه محصول وجود نداشت.
شما می‌توانید با هزینه‌های کمتر محصولی را طراحی کنید ولی مطمئنا در ادامه به جایی نخواهید رسید.
صادرات خودرو توجیه ندارد!
اما در حالی که همواره صادرات به عنوان موضوعی در جهت رشد و توسعه صنعت به حساب می‌آید منطقی به صادرات خودرو در شرایط فعلی اعتقادی ندارد.
وی در این زمینه تاکید کرد: با توجه به بازار پرکشش ایران، صادرات خودرو هیچ توجیهی ندارد.مدیرعامل ایرانخودرو افزود: در این بازار می‌توان هر محصولی را فارغ از درست یا غلط بودن طراحی و تولید آن عرضه کرد و اگر هم بخواهیم ایراد کار را برطرف کنیم آن قدر فضاسازی زیاد است که نمی‌توان نواقص را از یکدیگر تفکیک کرده و برطرف ساخت.
پانزده روز یکبار شایعه برکناری‌ام را می‌شنوم
مدیرعامل ایرانخودرو از آن دسته مدیرانی است که معمولا یکی دو ماه یک بار شایعه رفتن وی از ایرانخودرو به گوش می‌رسد.
این در حالی است که خود وی بازه زمانی این شایعه را پانزده روز یک بار می‌داند.
وی در این زمینه گفت: بنده هر پانزده روز یک بار شایعه برکناری‌ام را می‌شنوم و آن را نه تکذیب و نه تایید می‌کنم! به هر حال یک مدیر یا می‌تواند کار کند یا نمی‌تواند!
منطقی افزود: قسمتی از منبع این شایعات شما (رسانه) هستید و قسمتی دیگر هم دیگران!
ارسال نظر