گروه خودرو- در شرایطی که این روزها «بالا بودن سرانه مصرف بنزین» به چالشی مهم در کشور تبدیل شده و از خودروسازان داخلی به عنوان متهمان ردیف اول این ماجرا یاد می شود، آمارها نشان می‌دهد میانگین مصرف سوخت خودروهای بنزینی تولید داخل طی هفت سال گذشته روندی کاهشی داشته است.
این روند کاهشی البته چندان امیدوارکننده و سریع به حساب نمی‌آید، زیرا از سال ۸۲ تا انتهای ۸۹ ، مصرف سوخت خودروهای داخلی بنزین سوز کمتر از یک لیتر کاهش یافته است.

طبق آماری که شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران منتشر کرده، مصرف سوخت خودروهای داخلی از 83/8 لیتر در هر 100 کیلومتر سیکل ترکیبی سال 82، به 07/8 لیتر در انتهای سال 89 کاهش یافته و این نشان می‌دهد نتیجه تمام اقدامات انجام شده در حوزه سوخت و خودروسازی کشور طی این سال‌ها، افت تنها 76 صدم درصدی میانگین مصرف سوخت را به همراه داشته است.
آمار شرکت بازرسی همچنین به کاهش مصرف سوخت مجموع خودروهای بنزینی و دوگانه سوز از سال ۸۴ به بعد نیز پرداخته، که طبق آن، باز هم با روندی کاهشی اما نه‌چندان امیدوارکننده و سریع در مصرف سوخت آنها روبه‌روایم.
بر این اساس، میانگین مصرف سوخت خودروهای دوگانه سوز و بنزینی تولید داخل، از 4/8 لیتر در هر 100 کیلومتر سیکل ترکیبی سال 84 به 54/7 لیتر در انتهای سال 89 کاهش یافته و این نشان می دهد فقط 86 صدم لیتر در هر 100 کیلیومتر سیکل ترکیبی از میانگین مصرف بنزینی‌ها و دوگانه سوزها طی این سال‌ها کم شده است.
این در شرایطی است که طبق مصوبه شورای سیاستگذاری خودرو، میانگین مصرف سوخت خودروها در سال آینده باید به ۹۵/۶ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر سیکل ترکیبی برسد. با این حساب باید میانگین مصرف سوخت خودروها بیش از یک لیتر کاهش یابد که با توجه به آمار هفت ساله مذکور، دستیابی به این هدف کمی دشوار به نظر می‌رسد.این «دشواری» از آن جهت است که میانگین مصرف سوخت خودروهای داخلی در هفت سال گذشته کمتر از یک لیتر کاهش یافته، بنابراین شاید امکان آن وجود نداشته باشد که میانگین مصرف خودروها به یکباره در طول یکسال بیش از یک لیتر پایین بیاید.آمار ارائه شده از سوی شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران، جدای از اینکه نشان دهنده کاهش تدریجی مصرف سوخت خودروهای داخلی است، نکات قابل توجه دیگری نیز دارد که در بین آنها می‌توان به افت و خیز و همچنین سال‌های اوج میانگین مصرف سوخت آنها اشاره کرد.بر این اساس، سال ۸۲ را باید سالی دانست که در آن میانگین مصرف سوخت خودروها بیشترین مقدار طی بازه هفت ساله موردنظر بوده است. در سال ۸۳ نیز میانگین مصرف سوخت کاهش یافته که چندان دندان گیر نیست، اما در سال ۸۴ بیشترین کاهش میانگین مصرف به میزان سه دهم لیتر رخ داده است. هرچند کاهش میانگین مصرف در سال ۸۵ هم ادامه یافته، اما طبق آمار، در سال ۸۶ با افزایش میانگین مصرف روبرو بوده‌ایم. طی سال‌های ۸۷ و ۸۸ میانگین مصرف سوخت با روندی نسبتا مناسب افت کرده و در سال ۸۹ نیز این روند با سرعتی کمتر ادامه یافته است. این آمار البته مختص خودروهای بنزین سوز است، حال آنکه منحنی تغییرات میانگین مصرف سوخت مجموع بنزین سوزها و دوگانه سوزها از سال ۸۴ تا انتهای ۸۹ نیز نکات قابل توجه خود را دارد.
مبدا این منحنی سال 84 است، زیرا در این سال حجم قابل‌توجهی از خودروهای دوگانه سوز نیز وارد خیابان‌های کشور شدند. در این سال، میانگین مصرف سوخت خودروهای بنزینی و دوگانه سوز 4/8 لیتر در هر 100 کیلومتر سیکل ترکیبی بوده و این عدد در سال 85 به 2/8 لیتر کاهش یافته است. اگرچه روند نزولی میانگین مصرف سوخت خودروها در سال‌های 86 و 87 نیز ادامه داشته، اما طی سال 88 میانگین مصرف صعود کرده است. با این حال آمار میانگین مصرف در سال 89، کاهشی حدودا سه دهم لیتری را نشان می‌دهد.
هرچند با ورود خودروهای دوگانه سوز به بازار، مصرف بنزین کاهش یافته، اما همان طور که اشاره شد فقط در حد ۸۶ صدم لیتر بوده است و این نشان می دهد استراتژی دولت مبنی بر کاهش سرانه مصرف بنزین به واسطه دوگانه‌سوز کردن خودروها، میانگین مصرف را به شکل چشمگیری کاهش نداده است. به نظر می رسد مشکلات فنی و حاشیه‌ای دوگانه‌سوزها به مذاق بسیاری از مشتریان خوش نیامده و آنها بنزین گران اما کم دردسر را به گاز ارزان و پردردسر ترجیح داده‌اند.
از جمله مهمترین مشکلاتی که خودروهای دوگانه‌سوز با آنها مواجه بودند (هنوز هم تا حدی هستند) می‌توان به کمبود و پراکندگی نامناسب جایگاه‌های سوخت گاز اشاره کرد، که این موضوع هزینه و وقت مشتریان را تحت تاثیر منفی قرار می‌داد. البته در حال حاضر وضعیت جایگاه‌های سوخت گاز در مقایسه با چند سال پیش بهتر شده و شاید از همین رو طی سال‌های آینده شاهد افت میانگین مصرف بیشتری باشیم.خودروهای دوگانه سوز به جز مشکل کمبود جایگاه‌ها، با مساله دیگری نیز روبه‌رو هستند و آن افت توان موتور و تاثیر منفی گاز بر قطعات است. از آنجا که سیستم مصرف سوخت خودروها بر پایه بنزین طراحی شده، وقتی گاز در آن مورد استفاده قرار می‌گیرد، هم توان موتور خودرو پایین می‌آید و هم قطعاتی مانند سرسیلندر دچار خوردگی می‌شوند و این موضوع هزینه‌های خاص خود را به همراه دارد.
با این حال خودروسازان برنامه‌هایی برای تولید محصولات پایه گازسوز در نظر گرفته‌اند، که اگر عملی شوند، دوگانه‌سوزهای جدید دیگر با مشکلات فنی روبه‌رو نخواهند شد، زیرا سیستم سوخت رسانی آنها بر پایه گاز طراحی شده است.
راهکارهای کاهش میانگین مصرف
اما باتوجه به اینکه شورای سیاست‌گذاری مصوب کرده مصرف سوخت خودروهای داخلی در سال ۹۱ باید به ۹۵/۶ لیتر در هر ۱۰۰ کیلومتر سیکل ترکیبی برسد، طبعا خودروسازان باید یک‌سری راهکارها را برای رسیدن به این هدف مهم به کار گیرند و مطابق با برنامه پیش بروند.
به هر حال کاستن از میانگین مصرف سوخت خودروها نیازمند ورود تکنولوژی‌های نو و به کارگیری فناوری‌های روز در سیستم سوخت‌رسانی خودروها است و بدون برنامه‌ریزی، دستیابی به این هدف ممکن نخواهد بود.
این در شرایطی است که بسیاری از خودروهای داخلی دارای سیستمی قدیمی هستند و خودروسازان اگر نتوانند آنها را از چرخه تولید خارج کنند، باید برای کاستن از میانگین مصرف‌شان، موتورهای جدید و پیشرفته‌تر روی این خودروها نصب کنند.
در این مورد مدیر اجرا و نظارت بر اخذ استانداردهای ایران خودرو با اشاره به اینکه کاهش مصرف سوخت نیازمند یک بسیج عمومی است، می‌گوید: این کار پارامترهای خاص خود را دارد، به نحوی که برای رسیدن به اهداف در نظر گرفته شده بابت کاهش مصرف سوخت، باید وزارتخانه‌های نفت و صنعت و کشور و همچنین شهرداری، به شکلی هماهنگ با یکدیگر پیش بروند.کیوان وزیری می‌افزاید: اگر خودروسازان محصولات دارای استاندارد روز مصرف سوخت تولید کنند، اما مثلا وزارت نفت سوخت متناسب با آن را ندهد، یا وزارت کشور خودروهای فرسوده را از رده خارج نکند، کارها چندان مناسب پیش نخواهد رفت.
وی با تاکید بر اینکه سوخت استاندارد یکی از فاکتورهای اصلی در کاهش مصرف سوخت است، ادامه می‌دهد: اگر در خودرو استاندارد سوخت غیر استاندارد بریزیم یا بالعکس، ۲۰ تا ۳۰ درصد سوخت مصرفی هدر می رود، بنابراین باید خودرو و سوخت استاندارد را در کنار هم داشته باشیم.وزیری همچنین در مورد اقدامات ایران خودرو برای کاستن از میانگین مصرف سوخت محصولاتش می‌گوید: نصب موتورهای TU۵ روی پژو ۴۰۵ و پارس به همراه افزایش تیراژ پژو ۲۰۶ و تندر-۹۰ از اهم اقدامات ایران خودرو در راستای کاهش مصرف سوخت به حساب می‌آیند که در ازای آنها میانگین سوخت مصرفی در سال آینده کاهش خواهد یافت.
به گفته وی، ایران خودرو میانگین مصرف سوخت محصولاتش را در سال آینده به عدد 9/6 لیتر در هر 100 کیلیومتر سیکل ترکیبی خواهد رساند، منتها اینکه در عمل نیز از میانگین مصرف کشور کاسته شود، به هماهنگی وزاتخانه‌های نفت و کشور و همچنین شهرداری بستگی دارد.
مدیر اجرا و نظارت بر اخذ استانداردهای ایران خودرو تاکید می‌کند: همان طور که ما باید خودرو استاندارد بسازیم، شهرداری نیز باید به فکر کاستن ترافیک باشد و وزارت نفت سوخت استاندارد بدهد و وزارت کشور نیز خودروهای فرسوده را از رده خارج کند.
وی ادامه می‌دهد: به نظر من باید مرکزی مستقل برای پایش اقدامات و برنامه‌های نهادهای مسوول در کاهش میانگین مصرف سوخت ایجاد شود، تا با موضعی بی‌طرفانه این اقدامات را مورد تحلیل و بررسی قرار دهد.