گروه خودرو- بنا بر آمار رسمی که از سوی انجمن‌های صنایع خودرویی اروپا منتشر شده، ۹۱ درصد خودروهای تولیدی در این کشورها مجهز به سیستم ایربگ (کیسه هوا) هستند، این در حالی است که خودروسازان کشور ما در بحث الزام به نصب این سیستم ایمنی در خودروهای تولیدی خود این طور عنوان می‌کنند که ایربگ در دیگر کشورها به صورت آبشن عرضه می‌شود. حال پرسش اینجاست که اگر ایربگ به صورت آبشن در کشورهای اروپایی و آمریکا عرضه می‌شود، چرا بیشتر خودروها مجهز به سیستم مذکور هستند؟ بسیاری از کارشناسان فنی خودرو بر این نکته اتفاق نظر دارند که چون مشتریان کشورهای یاد شده، ایربگ را جزو الزامات ایمنی یک خودرو می‌دانند، بر این اساس خودرو بدون ایربگ برای آنها بدون معنا است؛ به همین دلیل خودروساز نیز به دنبال خواست مشتری، نه تنها به ایربگ به عنوان یک آبشن نگاه نمی‌کند، بلکه آن را از زمره الزامات خودروی تولیدی خود می‌داند.

حال نگاهی بیندازیم به نصب ایربگ در خودروهای تولید کشور خودمان. نصب کیسه ایمنی هوا حدود سه سال پیش برای نخستین بار مطرح و از ابتدای برنامه پنجم توسعه، اجباری شد. در کشاکش نصب این سیستم ایمنی، بین راهور ناجا، سازمان استاندارد و خودروسازان، بالاخره مقرر شد خودروسازان از اول دی ماه امسال یک ایربگ و از سال ۹۱ نیز دو ایربگ را روی خودروهای تولیدی خود نصب کنند. اما در این «کشاکش ایربگی»، مشتریان داخلی فقط نظاره‌گر بودند، هرچند که برخی نیز نگرانی خود از افزایش قیمت خودرو را پنهان نکردند. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان صنعت خودرو، مشتریان نقشی اساسی در تصمیم‌سازی خودروسازان دارند، به نحوی که اگر مشتری سیستم‌های ایمنی بیشتری را از خودروساز بخواهد، خودروساز نیز برای جذب مشتری بیشتر، ملزم به تجهیز خودرو خود به امکانات ایمنی بیشتری است. هر چند در کشوری همچون ایران که بازار در انحصار دو شرکت خودروساز است، شرایط به گونه‌ای دیگر به نظر می‌رسد؛ اما مشتری ایرانی ظاهرا هیچ نقشی در تصمیم‌گیری خودروسازان ندارد و تنها، مراجع نظارتی، خودروسازان را مقید به نصب تجهیزات ایمنی می‌کنند.

بنابراین چون مشتری از خودروساز درخواستی ندارد، مراجع نظارتی این «بار» را به دوش می‌کشند. اما از وجه دیگری نیز می‌بایست به این موضوع پرداخت و آن، بحث فرهنگ استفاده از ایربگ در جامعه ایران است و این پرسش پیش می‌آید که با ضروری شدن نصب ایربگ در خودروهای داخلی، آیا مشتریان فرهنگ لازم را برای استفاده از این سیستم ایمنی آموخته‌اند. هرچند در اینکه نصب ایربگ روی خودروها، ایمنی بیشتر سرنشینان را در بر دارد، شکی نیست، اما آیا مشتریان نیز آنقدر که راهور ناجا و سازمان استاندارد نگران‌شان هستند، خود آنها نیز این نگرانی را دارند؟

به گفته کارشناسان، ایربگ در صورت باز شدن، دیگر قابل استفاده نیست و باید تعویض شود. این در حالی است که شاید کمتر مشتری ایرانی حاضر باشد برای هر بار باز شدن ایربگ (حتی یکبار)، نسبت به تعویض آن اقدام کند. از طرفی، چون استفاده از این سیستم ایمنی هنوز در کشور جا نیفتاده، طبعا خدمات پس از فروش آن نیز کمیت و کیفیت لازم را ندارد و این موضوع دردسرهای خاص خود را به همراه خواهد داشت.

اطلاع‌رسانی نشده

در این مورد، مدیر اجرا و نظارت بر اخذ استانداردهای ایران خودرو، می‌گوید: متاسفانه در جامعه ما، نه اطلاع‌رسانی لازم برای استفاده از ایربگ انجام شده و طبعا نه فرهنگ آن بین مشتریان وجود دارد. کیوان وزیری می‌افزاید: فرض کنید یک مالک خودرویی تصادف کند و ایربگش باز شود، در این صورت وی باید بین ۲۰۰ تا ۴۰۰ دلار هزینه بابت نصب دوباره ایربگ بپردازد. وی ادامه می‌دهد: تازه این به شرطی است که سیستم خدمات پس از فروش لازم برای تعویض ایربگ وجود داشته باشد. وزیری با اشاره به تجربه ایران خودرو در مورد کاتالیست می‌گوید: آن زمان هم که به اجبار، کاتالیست را روی خودروها گذاشتیم، خود مشتریان، آن را برمی داشتند؛ به همین دلیل معتقدم این اتفاق ممکن است در مورد ایربگ نیز بیفتد و مشتریان در صورت بازشدنش، اقدام به تعویض آن نکنند. اما یکی از مسائلی که در مورد فرهنگ ایربگ وجود دارد، به رفتار مشتریان در قبال این سیستم ایمنی برمی‌گردد. در واقع این پرسش به وجود می‌آید که مشتریان در صورت داشتن آزادی عمل، تمایلی به فعال کردن سیستم ایربگ خودرو خود دارند، یا همواره آن را خاموش نگه خواهند داشت؟ در این مورد یکی از مسوولان سایپا می‌گوید: طراحی ایربگ طوری است که مشتریان نمی‌توانند آن را در سمت راننده، غیرفعال کنند، اما در قسمت شاگرد، این امکان وجود دارد و آنها می‌توانند به دلخواه و بسته به میل شان، ایربگ را به حالت فعال یا غیرفعال در بیاورند. وی با اشاره به اینکه ایربگ در یک سرعت خاص و تحت تاثیر ضربه‌ای مشخص باز می‌شود، تاکید می‌کند:در خودروهای ارزان قیمت یا متوسط داخلی، نقش کمربند تاثیرگذارتر از ایربگ است؛ به همین دلیل کمتر کسی تمایل به استفاده از ایربگ دارد. به گفته این مقام مسوول، باید ایربگ را به صورت یک آبشن اختیاری عرضه کرد، تا مشتری واقعی خود را داشته باشد. اما معاون فنی-مهندسی راهور ناجا نیز در پاسخ به این پرسش که راهور چه وظیفه ای در فرهنگ‌سازی استفاده از ایربگ دارد، می‌گوید: اطلاع‌رسانی در این مورد، فقط بر عهده راهور نیست بلکه تمامی مسوولان در این مساله دست دارند و موظف هستند آموزش‌های لازم را به مردم بدهند. به گفته سرهنگ علیرضا جهانگیری، الزام نصب ایربگ در خودروها، به دلیل بالا بردن ایمنی سرنشینان است؛ زیرا طبق آمار، در بیش از ۷۰ درصد تصادفات، ضربه به سر، عامل مرگ محسوب می‌شود و ایربگ می‌تواند مانع این ضربه شود. همچنین قائم مقام سایپا نیز در مورد فرهنگ استفاده از ایربگ در بین مشتریان ایرانی می‌گوید:باید مشتریان با این وسیله ایمنی و طرز استفاده از آن آشنا شوند، تا بدانند چگونه برای کاهش خطرات ناشی از حوادث رانندگی از ایربگ کمک بگیرند. سعید فلاحی می‌افزاید: حدود یک تا دو سال زمان نیاز است تا این موضوع بین مردم جا بیافتد.

به گفته وی، با توجه به بالا بودن احتمال تصادفات در خیابان‌های کشور، ضریب حساسیت خودرو باید به گونه‌ای باشد که با هر ضربه جزئی باز نشود.