گروه خودرو - تولیدات خودروسازان طی چند سال اخیر در حالی همواره افزایش پیدا کرده است که به گفته سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی روند ساخت و ساز جاده‌ها در کشور طبق برنامه چهارم توسعه پیش نرفته است. عقب ماندن پروژه‌های ساخت و ساز جاده‌ای در حالی توسط مهرداد لاهوتی به مسوولان گوشزد می‌شود که تولیدات خودروسازان طی چند سال گذشته همواره افزایش پیدا کرده است، تا جایی که در سال گذشته شاهد تولید یک میلیون و ۶۰۰ هزار دستگاهی خودروسازان بودیم.

از سوی دیگر تولید بیشتر خودرو هم به معنای خودرودار شدن قشر گسترده‌ای از مردم و همچنین افزایش میزان مسافرت‌های برون شهری است. بر همین اساس توازن راه‌ها و جاده‌های ساخته شده در کشور با تولیدات خودرویی همواره مورد بحث کارشناسان بوده است.
البته در شرایط فعلی و با توجه به افت تولید ۴۰ درصدی خودروسازان در ۵ ماه ابتدایی امسال می‌توان امیدوار بود که پروژه‌های زیربنایی و راهسازی کشور تا حدودی خود را با میزان خودروهای در حال تولید و تردد در کشور هماهنگ کنند. اما به اعتقاد برخی از کارشناسان احتمال هماهنگ شدن این دو در زمان افت تولید خودروسازان، با توجه به زمان‌بر بودن پروژه‌های راهسازی کمی خوش‌بینانه به نظر می‌رسد. زیرا در حال حاضر خودروسازن تمام تلاش خود را به کار گرفته‌اند تا بار دیگر تولیدات خود را به اوج برسانند، بنابراین زمان برای به تعادل رساندن راه‌های کشور با تولیدات خودروسازان ناکافی به نظر می‌رسد. از طرفی طبق آخرین آمارهای موجود در حال حاضر ۹۰ درصد حمل و نقل کشوراز طریق جاده‌ها صورت می‌گیرد. این میزان حمل و نقل در حالی است که ۱۰ درصد باقی‌مانده را حمل و نقل ریلی، هوایی و دریایی شامل می‌شود که در مقابل حمل و نقل جاده‌ای سهم ناچیزی را شامل می‌شود.
اما آیا با توجه به استراتژی صنعت خودرو که بر اساس آن قرار است تا سال ۱۴۰۴ تولیدات خودروسازان به ۳ میلیون دستگاه در سال برسد که ۲ میلیون آن برای بازار داخل در نظر گرفته شده است، راه‌ها و زیرساخت‌های کشور در سال ۱۴۰۴ پاسخگوی این پیش‌بینی خودروسازان خواهند بود؟ آیا بر استاندارد و ایمنی راه‌ها هم همچون استاندارد خودروها تأکید می‌شود؟
البته بحث توازن راه‌ها و خودروهای تولید شده بحث گسترده‌ای است که شامل راه‌های برون شهری و معابر شهری می‌شود. معابر شهری در حال حاضر محل بحث بسیاری از کارشناسان است تا جایی که طبق گفته رییس پلیس راهنمایی و رانندگی تهران بزرگ، در دی ماه سال گذشته تعداد خودروهای در حال تردد در تهران، ۸ برابر معابر موجود در شهر است. اعلام این آمار نشان‌دهنده وضعیت کلانشهرها در هنگام تولید بی حساب خودروها است. اما از آنجایی که خودروهای تولید شده در تمام راه‌های کشور در حال تردد هستند در این گزارش قصد بررسی توازن راه‌های برون شهری و خودروهای تولید شده را داریم. بنابر این از بحث کلانشهرها که کم کم در حال تبدیل شدن به پارکینگی بزرگ هستند می‌گذریم و می‌رسیم به راه‌های برون‌شهری. زیرا این راه‌ها هم اخیرا با ترافیک‌های سنگینی مواجه شده‌اند. تا جایی که در برخی از جاده‌های کشور شاهد ترافیک‌های بی‌سابقه‌ای بوده‌ایم، به‌قدری که پلیس راهور قصد انجام تمهیداتی چون زوج و فرد کردن تردد در جاده‌ای همچون چالوس دارد.
عدم توازن در تولید خودرو و ساخت راه
اما برای ایجاد توازن راه‌ها و خودروهای تولید شده لازم است که سرعت پیشرفت این دو با یکدیگر متناسب باشد. حال با توجه به اینکه این تناسب تا کنون بر قرار نشده است نظر مهرداد لاهوتی، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس را در این رابطه جویا شدیم. لاهوتی در گفت‌وگو با خبرنگار دنیای اقتصاد بر این عدم تناسب تاکید کرد و گفت: در حال حاضر ۹۰ درصد حمل و نقل کشور در جاده‌ها در حال انجام است که بر اساس افق سال ۱۴۰۴ قرار بود که ۲۶ هزار کیلومتر به راه‌آهن کشور اضافه شود. او در ادامه گفت: این میزان راه‌آهن یعنی ساخت سالی هزار کیلومتر راه آهن و اضافه شدن آن به شبکه راه‌های کشور، که این پیش‌بینی تا کنون محقق نشده است.
لاهوتی سهم حمل و نقل ریلی، هوایی و دریایی را هم بنا به دلایل مختلف محدود دانست و در ادامه صحبت‌هایش گفت: میزان سن حمل و نقل عمومی یکی از عوامل تاثیرگذار در میزان استفاده مردم از خودروهای شخصی است که بنابر برنامه‌ریزی‌های قبلی قرار بوده سن وسائل حمل و نقل عمومی تا پایان برنامه چهارم توسعه به زیر ۱۵ سال برسد. او در ادامه گفت: البته میانگین این سن هنوز از ۲۳ سال پایین‌تر نیامده است. لاهوتی همچنین در رابطه با جاده‌ها گفت: جاده‌ها و راه‌های متصل به استان‌ها هم بر اساس قانون برنامه چهارم توسعه باید حداقل تا ۵۰ درصد تبدیل به آزادراه و بزرگراه می‌شدند که این اتفاق هم رخ نداد. به گفته لاهوتی در رابطه با آزادراه‌ها ۱۰ درصد اهداف قانون تحقق پیدا کرده است و در رابطه با بزرگراه‌ها ۴۰ درصد از اهداف پیش‌بینی شده تحقق پیدا کرده است. لاهوتی در رابطه با تناسب میزان جاده‌ها و خودروها می‌گوید: در مجموع تناسب بین جاده‌های ما و میزان خودروهای تولید شده یکی نیست. او در ادامه گفت: با توجه به اینکه ما در زمینه مالکیت خودرو از سطح میانگین جهانی پایین‌تر هستیم باید به صورت جدی به این قضیه فکر کنیم. به عقیده لاهوتی با توجه به اینکه نمی‌توان مردم را از داشتن خودروی شخصی محروم کرد، باید فعالیت‌های بیشتری پیرامون ساخت جاده و ایمن‌سازی آنها و همچنین ساخت راه‌های ریلی انجام داد تا به این ترتیب سهم استفاده ۹۰ درصدی از جاده‌ها کاهش پیدا کند. البته لاهوتی با توجه به نبود زیرساخت‌های کافی، تمایل مردم به استفاده از خودروهای شخصی را طبیعی می‌داند. سخنگوی کمیسیون عمران مجلس شورای اسلامی ضمن اشاره به رشد قابل ملاحظه صنعت خودرو در سال‌های اخیر، به توسعه متوازن راه‌ها همزمان با توسعه صنعت خودرو تاکید کرد و گفت: توسعه راه‌های کشور طی ۳۰ سال گذشته از روند خوبی برخوردار بوده است اما به همان میزان که از توسعه و ایمنی خودروها نگرانی وجود دارد در خصوص افزایش ایمنی جاده ها نیز این دغدغه همواره وجود داشته است.
بر اساس گفته‌های لاهوتی در شهرها ۷۵ درصد حمل و نقل‌ها باید توسط وسایل حمل و نقل عمومی انجام شود. در جاده‌ها هم این میزان باید با افزایش ریل از ۹۰ درصد کاهش پیدا کند.
۲۰ میلیون خودرو تا ۱۰ سال دیگر
اما خودروسازان به عنوان یکی از طرف‌های تاثیرگذار در این قضیه چه وظیفه‌ای را بر عهده دارند؟ آیا آنها باید تولیدات خود را کاهش دهند؟ پاسخ دبیر انجمن خودروسازان به این سوال‌ها این است که با توجه به پایین بودن سرانه خودرو در کشور و بر اساس استراتژی صنعت خودرو در افق ۱۴۰۴ خودروسازان ملزم به افزایش تولید هستند. از طرفی نعمت‌بخش عقیده دارد که ساخت راه‌های درون‌شهری و برون‌شهری رشد کمتری نسبت به فعالیت خودروسازان داشته است و از همین رو شهرهای بزرگ کشور در حال تبدیل شدن به پارکینگ‌هایی بزرگ هستند.
نعمت بخش خودروهای در حال تردد کشور را در حال حاضر حدود ۱۵ میلیون خودرو بر آورد کرد و گفت: تا ۱۰ سال آینده به طور متوسط بین ۱۵ تا ۲۰ میلیون خودروی نو به خیابان‌ها و جاده‌های کشور اضافه خواهد شد. او در ادامه گفت: هرچند با خروج خودروهای فرسوده و جایگزین شدن خودروهای نو ممکن است تعداد خودروهای در حال تردد به تعادل بیشتری برسد.
نعمت بخش در حال حاضر سرانه خودرو در کشور را یک نفر از ۵ نفر اعلام کرد.
از سوی دیگر پیش بینی شده است که تعداد خودروهای موجود در کشور تا پایان دهه ۹۰ به بیش از ۳۰ میلیون دستگاه خواهد رسید.