شش مانع پیش روی صنعت خودرو ژاپن

گروه خودرو- افزایش ارزش ین (واحد‌پولی‌ژاپن) در بازار جهانی و رشد هزینه‌های داخلی تولید در این کشور آسیایی، سبب شد تا بسیاری از صنایع مهم این کشور از جمله خودروسازی که جایگاه بسیار ویژه‌ای دارد، با رشد چشمگیر هزینه تولید روبه‌رو شوند. آن طور که رییس اتحادیه خودروسازان ژاپن در گزارش تازه خود اعلام کرده، اگر اوضاع اقتصادی این کشور مهم آسیایی اصلاح نشود، صنعت خودرو آن توان تولیدش را از دست خواهد.

بنابر این گزارش، تحولات اقتصادی اخیر از جمله افزایش ارزش «ین» در بازارهای جهانی، سبب می‌شود تولید خودرو در بازار داخلی ژاپن افت کند و حتی کار به جایی برسد که برخی از واحدهای تولیدی مجبور به تعطیلی خطوط تولیدشان شوند.

این موضوع اما تنها یک روی سکه است و داستان خودروسازی ژاپن روی دیگری هم دارد.

به باور کارشناسان و بر حسب آمار، «خودروسازی» یکی از صنایع مهم در ژاپن به شمار می‌رود و به نوبه خود میلیاردها دلار در هر سال برای اقتصاد این کشور شرق آسیایی درآمدزایی به همراه دارد.

طبق گزارش‌های موجود، سهم صنعت خودرو در اقتصاد ژاپن بیش از ۲۰ درصد برآورد می‌شود که با احتساب صادرات در این بخش و همچنین حجم صادرات قطعات، می‌توان ادعا کرد «خودروسازی» سهمی ۲۶ درصدی را در اقتصاد ژاپن به خود اختصاص داده است.

در این مورد، مدیرعامل شرکت خودروسازی تویوتاموتورز که بزرگ‌ترین و موفق ترین برند تولیدکننده خودرو در ژاپن به حساب می‌آید و معمولا نیز رتبه اول در صنعت خودرو جهان را به لحاظ تیراژ در اختیار دارد نیز از وضع موجود ابراز نگرانی می‌کند.

وی که شرکت تحت مدیریتش، در سال‌های گذشته عنوان پرفروش‌ترین برند آسیایی را نیز از آن خود کرده و در عین حال با مشکلاتی از قبیل فراخوان و نقص فنی در محصولات روبه‌رو بوده، در مصاحبه‌ای تاکید کرد: مساله امروز صنعت خودرو تغییر تعرفه‌های مالیاتی و نظام نرخ ارز موجود نیست، بلکه مشکل از جای دیگری آب می‌خورد.

او می‌افزاید: مساله ما این است که با توجه به شرایط حاکم بر اقتصاد کشور صادرات از ژاپن بسیار پر هزینه شده و نمی توان این هزینه را به مصرف‌کنندگان نهایی یعنی همان مشتریان محصولات تویوتا در سطح جهان، تحمیل کرد.

به گفته مدیرعامل تویوتا، اگر روند فعلی ادامه داشته باشد و وضع موجود بر اقتصاد ژاپن تداوم یابد و تا انتهای سال ۲۰۱۲ میلادی اصلاح نشود، خودروسازی ژاپن به طور کامل به خارج از خاک این کشور منتقل خواهد شد.

به عبارت بهتر، مدیرعامل تویوتا معتقد است در صورت تداوم شرایط فعلی اقتصادی ژاپن، دیگر تولید خودرو در داخل این کشور توجیه اقتصادی ندارد و باید به خارج از آن انتقال یابد.

موانع موجود بر سر راه خودروسازی ژاپن

اما در همین حال اتحادیه صنعت خودرو ژاپن نیز موانع موجود در راه توسعه این صنعت را در داخل کشور برشمرده و به صورت زیر اعلام کرده است.

بر اساس این گزارش، خودروسازی ژاپن شش معضل مهم را رو در روی خود می بیند که اولین و مهم‌ترین آنها، ارزش بالای ین در مقابل واحد پول دیگر کشورهای دنیا است.

نرخ بالای مالیات بر شرکت‌ها و روند کند توافق نامه‌های امضا شده در بخش تجارت آزاد میان ژاپن و دیگر کشورهای دنیا به خصوص کشورهای همسایه ژاپن نیز از دیگر موانعی است که سبب می‌شود صنعت خودرو چشم بادامی‌ها پتانسیل خود را برای رشد از دست بدهد.

از سوی دیگر، قوانین سختگیرانه در بازار کار داخل ژاپن و قوانینی که دولت به تازگی در جهت کاهش تصاعد گازهای گلخانه‌ای به خصوص تصاعد گازهای مخرب از خودروها تصویب کرده است، می‌تواند کاهش تقاضا برای خودرو در بازار داخل این کشور را به همراه داشته باشد.

گذشته از اینها، همچنین بحران طبیعی سال میلادی گذشته ژاپن (زلزله و سونامی بزرگ) که بسیاری از نیروگاه‌های این کشور را به تعطیلی کشانده است و احتمال کمبود برق در سال جاری را نیز افزایش داده است، همگی از مسائلی است که مانع رشد صنعت خودروسازی در بازار ژاپن می‌شود.

مطالعات اقتصادی نشان می‌دهد ادامه کار در این شرایط، بسیار سخت است ولی انتقال تمامی کارخانه‌های خودروسازی به خارج از خاک ژاپن هم فرآیندی زمان‌بر و البته آسیب‌رسان به حساب می‌آید.

به لحاظ تئوری، خروج کارخانه‌های خودروسازی ژاپن از این کشور و راه اندازی کارخانه‌های جدید در سایر کشورها، کاری است که سبب بیکار شدن میلیون‌ها نفر از کارگران ژاپنی و از بین رفتن درآمد میلیون‌ها خانوار خواهد شد. به اعتقاد کارشناسان، این مساله آسیب اقتصادی زیادی به ژاپنی‌ها وارد می‌کند و به همین دلیل خودروسازان در تلاش هستند تا مانع از انتقال خطوط تولیدشان به خارج از خاک این کشور شوند.

این البته در حالی است که رشد بازار خودرو در کشورهای در حال توسعه از قبیل «چین» و «هند» هم موضوعی است که بسیاری از خودروسازان را به خروج از ژاپن ترغیب کرده است.

در سال‌های گذشته فروش خودرو در بازار چین بیش از ۱۲ درصد در سال رشد کرده و تقاضا برای خودروهای ژاپنی بیش از ۱۵ درصد در هر سال افزایش یافته، اما نرخ رشد تقاضای خودرو در بازار داخلی ژاپن تنها چهار درصد در هر سال بوده است.

به عبارت بهتر، رشد بالای تقاضای خودرو در کشورهای چین و هند و برزیل و دیگر کشورهای در حال توسعه سبب شد تا برخی از برندها اقدام به احداث کارخانه‌هایی در این کشورها کنند.

به عنوان مثال تویوتا سه کارخانه در چین و دو کارخانه در هند راه‌اندازی کرده و هوندا نیز سه کارخانه در این دو کشور احداث کرده است.

هوندا در نظر دارد با صرف مبلغی معادل ۲۵ میلیارد ین یک کارخانه خودروسازی در اندونزی راه‌اندازی کرده و با استفاده از نیروی کار ارزان قیمت این کشور، سطح تولید سالانه خود در کشورهای در حال توسعه را دو برابر کند. این کارخانه تا سال ۲۰۱۵ میلادی به بهره‌برداری می‌رسد و سوزوکی موتورز هم که یکی از برندهای خودروسازی شناخته شده در ژاپن به شمار می‌آید، قصد دارد با صرف مبلغی معادل ۴۰ میلیارد روپیه حجم تولید خود در هند را به مرز ۲۵۰ هزار دستگاه در سال برساند.

قرار است این کارخانه در سال ۲۰۱۶ میلادی به بهره‌برداری برسد و سوزوکی امیدوار است تا آن سال بحران اقتصادی به طور کامل از اقتصاد رخت بر بسته باشد.

سوزوکی البته همین حالا نیز یک کارخانه با ظرفیت تولید ۵/۱ میلیون دستگاه خودرو در سال در هند دارد. با توجه به شرایط موجود، به هر حال صنعت خودرو ژاپن وارد بحران شده است اما با توجه به اهمیت این صنعت در اقتصاد ژاپن، دولتمردان این کشور باید برای مقابله با آن هرچه سریعتر وارد عمل شوند، زیرا در غیر این صورت خودروسازی مجبور به خروج از کشور و بیکار شدن میلیون‌ها نفر خواهد شد.