گروه خودرو: سازمان ملی استاندارد در راستای نظم‌بخشی به رویه اخذ استانداردهای ۵۱ گانه توسط واردکنندگان خودرو، روش اجرایی «تایید نوع» این خودروها را نهایی کرد.

آن‌گونه که گفته می‌شود، هدف از تدوین این روش، تعیین رویه‌‌ای به‌منظور حصول اطمینان از تداوم واردات خودروها منطبق با مشخصات و استانداردهای اجباری است. بر این اساس در حالی سازمان ملی استاندارد در همکاری با انجمن واردکنندگان خودرو این دستورالعمل را تدوین کرده است که پیش از این قانون مدون و مشخصی درخصوص تایید نوع خودروها وجود نداشت؛ بنابراین پراکندگی‌های موجود در این زمینه موجب بروز تخلفاتی در حوزه واردات خودرو و عدم‌تطابق آنها با استانداردهای ۵۱گانه می‌‌شد. در همین زمینه سازمان ملی سال گذشته از ورود برخی خودروهای فاقد چراغ مه‌شکن عقب و سیستم سوخت‌رسانی یورو ۵ به کشور جلوگیری به عمل آورد. بر این اساس وزارت صنعت پیرو ساماندهی واردات خودرو سعی دارد روش اجرایی واحدی را نیز برای شفافیت بخشی در حوزه استانداردهای مدون اعمال کند، تا خودروها براساس استانداردهای تعریف شده وارد کشور شوند و از واردات خودروهای فاقد استاندارد جلوگیری شود. آن‌گونه که در پیش‌نویس این دستورالعمل آمده، مسوولیت اجرایی این روش برعهده دفتر ارزیابی کیفیت کالاهای صادراتی و وارداتی سازمان ملی استاندارد ایران است. آن‌گونه که فرهاد احتشام‌زاد، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو در گفت وگو با «دنیای اقتصاد» می‌گوید: اجرای این دستورالعمل موجب تقویت رویه‌های تایید استاندارد در واردات خودرو می‌شود؛ به‌نحوی‌که ورود خودرو به کشور به‌صورت شفاف صورت می‌گیرد.

اما در رویه جدید درخواست نماینده رسمی به اضافه گواهی فعالیت نمایندگی شرکت خارجی برای بررسی مدارک فنی به دفتر ارزیابی کیفیت ارسال می‌شود؛ بنابراین بسته به گروه خودرو وارداتی، نماینده رسمی متقاضی دریافت گواهی تایید نوع، باید مستندات نوع، مدل برند خودرو را تهیه کند و درخواستش را برای دفتر ارزیابی کیفیت کالای وارداتی و صادراتی ارسال کند. از آنجا که سازمان ملی استاندارد، کنترل مستندات را به شرکت‌های بازرسی کالاهای وارداتی واگذار کرده است؛ بنابراین این شرکت‌ها به بازرسی فیزیکی از خودروها می‌پردازند. بنابر دستورالعمل مذکور، شرکت‌های بازرسی باید در تایید نوع خودروها دو شرط کلیدی را مدنظر قرار دهند. اول اینکه مستندات خودرو نمونه باید با مستندات ارائه شده پیش از صدور گواهی تاییدیه تطابق کامل داشته باشد، دوم اینکه کنترل و اطمینان از انطباق خودروهای وارداتی با خودرو دارای گواهی تایید در طول مدت اعتبار نیز باید به‌صورت مستمر صورت بگیرد. در صورتی که مستندات شرکت رسمی واردکننده خودرو با استانداردهای اجباری ۵۱ گانه سازمان ملی استاندارد تطابق داشت و نتایج‌آزمون‌های تایید نوع، گواهینامه اروپایی مربوط به نوع خودرو و گزارش بازرسی اولیه خودرو مورد پذیرش بود بنابراین دفتر ارزیابی کیفیت، حداکثر درمدت زمان ۱۰ روز پس از دریافت مدارک گواهی تایید نوع خودرو را صادر می‌کند. اما در صورتی که الزامات مدنظر استاندارد رعایت نشده باشد و تغییرات فنی و ظاهری روی یک خودرو به‌وجود آمده باشد به‌طوری که خودروهای مورد نظر با استانداردهای مرتبط مطابقت نداشته باشند، شرکت بازرسی نیز موارد نقص را به دفتر ارزیابی کیفیت اعلام می‌کند تا تصمیم نهایی درخصوص عدم مغایرت‌ها صورت بگیرد.

آن‌گونه که در این دستورالعمل در نظر گرفته شده است پس از صدور گواهی تایید نوع خودرو مشخصات کامل به‌علاوه ۱۱ رقم اول شماره شاسی خودرو برای طرح در کمیته فنی واردات خودرو به دفتر صنایع خودرو و نیرو محرکه وزارت صنعت، معدن و تجارت اعلام می‌شود. پس از ارائه تاییدیه سازمان محیط‌زیست، سازمان ملی استاندارد و مرکز امور اصناف و بازرگانان ایران به دفتر صنایع خودرو و نیرو محرکه، مجوز واردات خودرو برای مدت معین صادر می‌شود. بر این اساس ثبت‌سفارش خودرو مورد نظر در سامانه ثبت‌سفارش دفتر مقررات صادرات و واردات سازمان توسعه و تجارت فعال می‌شود. در همین زمینه، فرهاد احتشام‌زاد، رئیس انجمن واردکنندگان خودرو می‌گوید: کلیات دستورالعمل گواهینامه تایید نوع خودروها چندی پیش از سوی سازمان ملی استاندارد ارائه شد و مورد تصویب قرار گرفت. در شرایط کنونی اما در جلساتی با شرکت‌های بازرسی و نمایندگان سازمان ملی استاندارد در حال بررسی جزئیات این روش اجرایی هستیم.

احتشام زاد با اشاره به اینکه در گذشته تایید نوع خودروها تنها براساس مصوبات داخلی و نامه‌نگاری صورت می‌گرفت، عنوان کرد: به این دلیل شاهد نقاط پنهانی در تایید استاندارد نوع خودروها بودیم که موجب تفسیرپذیری در این خصوص می‌شد؛ بنابراین فرآیند آن‌گونه که باید اجرا نمی‌شد. وی با بیان اینکه در این روش اجرایی قابلیت تفسیر گرفته شده است و به‌صورت شفاف مراحل مختلف مشخص شده است، می‌گوید: یکی از موضوعات، تایید کد شاسی خودرو است؛ بنابراین شماره شاسی ۱۱ کاراکتری که در دستورالعمل واردات خودرو نیز مدنظر قرار گرفته است باید ارائه شود. زیرا این شماره ملاک ارزیابی و تایید ورود خودرو قرار می‌گیرد.

در حالی احتشام‌زاد تاکید دارد که کنترل و تایید مدل خودرو بدون در نظر گرفتن شماره شاسی صورت می‌گرفت که وزارت صنعت، معدن و تجارت با همکاری انجمن واردکنندگان خودرو در دستورالعمل دو مرحله‌ای کردن ثبت‌سفارش خودرو نیز ارائه شماره شاسی را الزامی اعلام کرد تا از ورود خودروهای فاقد استاندارد جلوگیری به عمل آید. هرچند در آن دستورالعمل منع ورود خودروهای فاقد استاندارد توسط شرکت‌های غیررسمی واردکننده مد نظر بود بنابراین شرکت رسمی با کنترل مشخصات خودرو از طریق شماره شاسی در سامانه شرکت‌های مادر به صحه‌گذاری این مشخصات می‌پرداختند، اما اهمیت ارائه شماره شاسی در روش اجرایی فوق از آن رو است که مشخصات فنی و عملکردی و استاندارد همه خودروهای وارداتی اعم از واردکننده نماینده و غیرنماینده مورد کنترل قرار می‌گیرد. اما یکی از مشکلات موجود درخصوص تایید نوع خودروها بحث تمدید گواهی تایید نوع خودرو است.

موضوعی که هم‌اکنون مشکلاتی را پیش پای برخی از فعالان واردات خودرو به‌وجود آورده است، به‌طوری که واکنش وزارت صنعت، معدن و تجارت را نیز به دنبال داشت. از آنجا که این موضوع منوط به ارائه درخواست شرکت نمایندگی واردکننده به سازمان ملی استاندارد است و سازمان ملی استاندارد نیز تاییدیه را به‌صورت یکساله صادر نمی‌کند، روند اعلام مدل‌های استاندارد خودرو توسط سازمان‌های مسوول ثبات در واردات خودرو را برهم زد. برهمین اساس در دستورالعمل مذکور تاکید شده است، شرکت نماینده مکلف است که ظرف ۳ ماه پیش از اتمام اعتبار گواهی تایید نوع، درخواست تمدید تاییدیه را برای شرکت بازرسی ارسال کند تا شرکت بازرسی نیز با بازرسی‌های فیزیکی بار دیگر گواهینامه تایید نوع خودرو را صادر کند. رئیس انجمن واردکنندگان خودرو این موضوع را موجب نظم بخشی به بازار و جلوگیری از سوءاستفاده‌های احتمالی می‌داند و می‌گوید: در این صورت همه فعالان حوزه واردات خودرو به‌خوبی می‌دانند چه مدت زمان فرصت برای واردات مدل‌های مختلف خودرو را براساس الزامات مشخص دارا هستند. این موضوع ضمن آنکه شفافیت بیشتری ایجاد می‌کند، موجب می‌شود همه بتوانند در یک بازار منصفانه‌تر با هم رقابت کنند.