گروه خودرو: مرکز پژوهش‌های مجلس در تازه‌ترین گزارش خود به بررسی تولید خودرو برقی در ایران پرداخته و مهم‌ترین چالش تولید و توسعه خودروهای برقی در ایران را بحث قیمت تمام شده، نبود تضمین لازم برای تقاضا و نبود متولی واحد در این زمینه دانسته است.

در شرایطی این گزارش تاکید بسیاری بر تولید خودروی برقی همسو با روندهای جهانی دارد که نبود متولی واحد، یکی از عوامل بسیار مهم در موفق نبودن فناوری‌های نوینی چون تولید خودروی برقی در ایران است. با این حال شرکت‌های خودروساز و دانشگاهیان طی سه سال گذشته بیکار ننشسته‌اند و پروژه‌هایی را در این زمینه عملیاتی کرده‌اند. اما از آنجا که فعالیت شرکت‌های خودروساز و مراکز دانشگاهی در این مورد تاکنون در حد پروژه باقی مانده، مرکز پژوهش‌های مجلس با بررسی چالش‌های این بخش، دلایل بی‌انگیزگی شرکت‌های خودروساز در این زمینه را موشکافی کرده است.

براساس این گزارش، یکی از نقاط اشتراک تمامی کشورهای تولیدکننده خودروی جهان بعد از ایمنی، کیفیت، راحتی، رعایت توامان دو اصل کلیدی سازگاری با طبیعت و کاهش آلایندگی و اقتصادی بودن منابع انرژی مصرفی در خودروها است؛ براین اساس، فرهنگ‌سازی و ایجاد مشوق برای مصرف‌کننده یکی از ارکان اصلی تغییر رویکرد به سمت فناوری‌های جدید است. بنابراین بهتر آن است که قبل از اینکه استفاده از این خودروها یک انتخاب یا الزام برای تولیدکننده یا مصرف‌کننده باشد، یک الزام از منظر استانداردهای مصرف سوخت و آلایندگی در نظر گرفته شود؛ بنابراین به عقیده تهیه‌کنندگان این گزارش حمایت دولت در بخش تولید و مصرف می‌تواند به توسعه این دسته از خودروها در کشور کمک کند. بنابراین گزارش ، برای آنکه تولید خودروی برقی در کشور محقق شود، دولت باید الزامات و مشوق‌هایی را برای تولید در نظر بگیرد. از جمله اینکه کمک ‌هزینه‌های تحقیق و توسعه شرکت‌های خودروساز برای طراحی و تولید این خودروها را پرداخت کند. در این بین بحث اختصاص کمک‌های تسهیلاتی به خودروسازان به‌منظور ایجاد زیرساخت‌‌ها و امکانات لازم برای طراحی و توسعه خودروهای برقی و هیبریدی نیز دارای اهمیت است. اما الزام دیگری که بیش از پیش احساس می‌شود، تدوین استانداردهای ملی در حوزه وسایل نقلیه برقی است تا صنعت خودرو کشور مطابق با استانداردهای جهانی بتواند مسیر خود در این زمینه را دنبال کند.

در بخش دیگری از گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس به اهمیت مصرف‌کننده در توسعه این بخش پرداخته است، چون مصرف‌کننده اهمیت بسیاری در تدوین استراتژی تولید خودروهای برقی دارد، بنابراین دولت باید به ایجاد زیرساخت‌‌های مناسب در سطح شهرها برای شارژ باتری‌های خودروها بپردازد تا از این طریق تمایل مشتریان به خرید خودروهای برقی افزایش یابد. در عین حال، اگر قیمت سوخت در کشور اصلاح و واقعی شود، به‌طور قطع، نظر مصرف‌کنندگان به انتخاب چنین خودروهایی را افزایش خواهد داد زیرا یکی از مقولات اساسی در انتخاب خودروها میزان مصرف سوخت و هزینه‌های ناشی از آن است.

از آنجا که یکی از موضوعات اساسی در صنعت خودرو بحث هزینه‌های تولید است، بنابراین بحث تولید خودروهای برقی نیز از این قاعده مستثنی نیست. براین‌اساس، مرکز پژوهش‌های مجلس در این گزارش به هزینه اولیه تولید خودروهای برقی نسبت به خودروهای احتراق داخلی به‌دلیل نبود فرصت و امکان تولید انبوه اشاره کرده است.

آن‌گونه که در این گزارش آمده است، هزینه تولید خودروی برقی با تیراژ پایین (زیر ۲۱ هزار دستگاه در سال) ۳ برابر خودروی بنزینی است؛ بنابراین تولید یک خودروی رانا، ۹۶ میلیون تومان هزینه‌در بر دارد که با فرض تیراژ بالا و اقتصادی و تضمین خرید آنها، این هزینه کمتر از ۲ برابر نخواهد شد. برای خودروی تیبا هم قیمت فروش نوع برقی در تیراژ کم حدود ۶۱ میلیون تومان خواهد شد. این در حالی است که قیمت نوع بنزینی آن حدود ۲۴ میلیون تومان است که همانند خودروی رانا در تولید پر تیراژ هم این قیمت حداقل ۲ برابر خودروی بنزینی خواهد بود.

آنگونه که به نظر می‌رسد، هزینه تولید خودروهای برقی به‌دلیل قیمت باتری و مدیریت باتری از هزینه تولید خودروهای احتراقی بیشتر است. بر این اساس تاکید شده که پیش‌روی به سمت تولید خودروی برقی پیش‌نیازهایی دارد که یکی از مهم‌ترین بخش‌های تاثیرگذار پس از ایجاد زیرساخت‌، توانمندی در تولید باتری‌های لیتیومی است. در نتیجه، شرکت‌های خودروساز تنها در صورتی حاضر به ساخت خودروهای برقی خواهند شد که تضمینی از بابت وجود مشتری برای این نوع خودرو باشد و دولت خود به‌عنوان مشتری اول این نوع خودروها برای جلب اعتماد مردم اقدام کند؛ بنابراین چالش قیمت تمام شده و تضمین مشتری مهم‌ترین موضوع مورد تاکید خودروسازان است که تنها راه‌حل موجود برای پر کردن این اختلاف قیمت و تشویق مردم به خرید این نوع خودرو، کمک دولت در قالب یک بسته سیاستی - حمایتی است.

اما در شرایطی خودروسازان داخلی مهم‌ترین درخواست خود در تولید خودروهای برقی را حمایت دولت می‌دانند که تولید و فروش خودروهای برقی در جهان روند رو به افزایشی دارد. براساس آمار مرکز پژوهش‌های مجلس، بیشترین سهم تولید خودروهای برقی در سال ۲۰۱۴ متعلق به سه کشور آمریکا، ژاپن و چین بود که سهم هر یک به ترتیب در بازار جهانی ۳۹، ۱۶ و ۱۲ درصد بوده است.

این موضوع در حالی است که این کشورها در بحث تحقیق و توسعه نیز هزینه‌های بسیاری را متقبل شده‌اند. همچنین سهم خودروهای برقی از مجموع خودروهای سواری معادل ۰۸/ ۰ درصد، یعنی بیش از ۶۶۵ هزار دستگاه بوده است که در سال ۲۰۱۴ از این تعداد، ۹۵ درصد از خودروهای برقی در کشورهای پیشگام تولید شده است. از سوی دیگر، موازنه میزان فروش به تولید در میان کشورهای پیشگام نشان می‌دهد که سهم متوسط فروش از تولید تقریبا چیزی کمتر از نصف بوده که این موضوع نشانگر آن است که اگرچه استقبال از این نوع وسیله نقلیه رو به رشد بوده است، اما هنوز به‌دلیل موانعی همچون نبود زیرساخت‌های کافی و قیمت این نوع وسیله نقلیه در مقایسه با وسایل نقلیه همسان از انواع فناوری‌های دیگر نتوانسته جایگاه واقعی خود را در بازار وسایل نقلیه به دست بیاورد. با این وجود در این گزارش تاکید شده، کشورهای پیشگام در این عرصه به ارائه مشوق‌هایی نظیر پرداخت یارانه به مصرف‌کننده‌ها برای خرید می‌پردازند. از سوی دیگر آنها با ایجاد زیرساخت‌های مناسب در سطح شهرها برای شارژ باتری‌، دسترسی مشتریان را تسهیل کرده‌اند. از طرفی این کشورها درخصوص کمک هزینه‌های تحقیق و توسعه به شرکت‌های ذی‌ربط برای طراحی و تولید مقرون به صرفه و اقتصادی این نوع وسایل نقلیه کمک می‌کنند تا مشتریان نسبت به خرید این خودروها ترغیب شوند.