فعال شدن میانجیها میان ایران و عربستان
کمتر از ۲ هفته پس از حمله به سفارت سعودی در تهران و قطع روابط عربستان با ایران که به خبر اول رسانههای جهان تبدیل شد، برخی دولتهای منطقهای و بینالمللی از تمایل خود برای میانجیگری میان تهران و ریاض خبر دادند. عمان، عراق، پاکستان، اندونزی و آلمان از جمله این کشورها محسوب میشوند که تمایل خود را برای برقراری مجدد تماسها میان دو بازیگر اصلی خاورمیانه نشان دادهاند. در اینکه قطع روابط عربستان و ایران میتواند بر گسترش بحران در سطح منطقهای تاثیر مخربی بگذارد، بر کسی پوشیده نیست و در این میان بسیاری از دولتهای منطقه به دلیل آسیبپذیری از چنین وضعیتی، عملا به دنبال برقراری کانالهای گفتوگو میان دو کشورند.
کمتر از ۲ هفته پس از حمله به سفارت سعودی در تهران و قطع روابط عربستان با ایران که به خبر اول رسانههای جهان تبدیل شد، برخی دولتهای منطقهای و بینالمللی از تمایل خود برای میانجیگری میان تهران و ریاض خبر دادند. عمان، عراق، پاکستان، اندونزی و آلمان از جمله این کشورها محسوب میشوند که تمایل خود را برای برقراری مجدد تماسها میان دو بازیگر اصلی خاورمیانه نشان دادهاند. در اینکه قطع روابط عربستان و ایران میتواند بر گسترش بحران در سطح منطقهای تاثیر مخربی بگذارد، بر کسی پوشیده نیست و در این میان بسیاری از دولتهای منطقه به دلیل آسیبپذیری از چنین وضعیتی، عملا به دنبال برقراری کانالهای گفتوگو میان دو کشورند. در این میان سفر نخستوزیر و رئیس ارتش پاکستان به ریاض و سپس تهران نشان میدهد که مقامات پاکستان به دنبال آنند تا از فرصت بهوجودآمده به دلیل قطع روابط عربستان با ایران و همزمانی آن با اجرای برجام و لغو تحریمها به دنبال توازن در روابط ۲ کشور و ایفای نقشی میانجیگرانه باشند تا از رهگذر فضای بهوجود آمده، ضمن تامین اولویتهای تنظیمی خود، از حجم بحران موجود نیز بکاهند. آنچه در این میان مهم است وزن بازیگرانی است که به دنبال میانجیگری میان ایران و عربستان و برقراری تماسها میان دو کشور هستند. در واقع عمان، عراق، آلمان و پاکستان، همگی این پتانسیل را دارند که بتوانند در این میان به میانجیگری دست زده و ظرفیتهای خود را در رهگذر ایفای نقشی متوازن، عملیاتی سازند، اما نگارنده معتقد است که ظرفیتهای پاکستان فراتر از سه بازیگر دیگر در این میان است و میتواند به ورود ایران و عربستان به فرآیندهای تعامل بخش کمک کند. در واقع میتوان گفت که پاکستان به دلیل داشتن ارتباطات خوب با ایران و عربستان بازیگری موجهتر و قابل قبولتر از دیگران است و هم تهران و هم ریاض روابط گرمی با اسلامآباد دارند. نکته مهمتر قدرت هستهای پاکستان و نقش مهمی است که این کشور در موازنه منطقهای و در همسایگی ایران ایفا میکند. قدرت هستهای پاکستان باعث شده تا سعودیها از چند دهه پیش در رویای برخورداری از این توانمندی باشند و روابط خود را با پاکستان تحکیم کنند. موضوعات دیگر هم جمعیت پاکستان و نقش مهمی است که این کشور در جهان اسلام ایفا میکند و از همین رو عربستان نیز سرمایهگذاریهایی در مدارس و کانونهای مذهبی پاکستان داشته است. در کنار این ظرفیتها، مشکلات اقتصادی پاکستان عامل دیگری است که این کشور را به سمت آرام کردن فضای بحران و تحکیم روابط هدایت میکند. در واقع نزدیک به ۳ میلیون کارگر پاکستانی در کشورهای شورای همکاری خلیجفارس و از جمله عربستان مشغول به کارند که سالانه ۴میلیارد دلار ارزآوری برای کشور خود دارند. همچنین رفع تحریمهای ایران زمینههای لازم را برای گسترش روابط با پاکستان فراهم میکند. بهخصوص نقشی که پاکستان میتواند در انتقال خط لوله گاز به شبهقاره داشته باشد. بنابراین میتوان گفت که در مقطع کنونی با فعال شدن برخی بازیگران منطقهای و فرامنطقهای شاهد فراهم شدن زمینههای لازم برای برقراری برخی تماسها میان ایران و عربستان باشیم که در این میان پاکستان این ظرفیت را برای برقراری تماسها در صورتی که مقامات سعودی، به این جمعبندی درخصوص ورود به فرآیندهای تعاملی داشته باشند، دارد.
ارسال نظر