معاون وزیر خارجه ایران خبر داد
آغاز گفت‌وگوهای تهران و ریاض
گروه دیپلماسی- کامران کرمی: در شرایطی که تقابل ایران و عربستان سعودی مرزهای منطقه‌ای را درنوردیده و به روابط دوجانبه رسیده است، معاون وزیر امور خارجه ایران با اعلام خبر معرفی سفیر عربستان برای تصدی سفارت این کشور در تهران گفت سطحی از گفت‌وگوها بین ایران و عربستان درباره روابط دوجانبه و برخی مسائل منطقه‌ای آغاز شده است. همزمان پایگاه خبری «اخبارالساعه» امارات روز گذشته از تغییر لحن آشکار «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در قبال ایران خبر داد و به نقل از او نوشت عربستان سعودی به دنبال برقراری بهترین رابطه با ایران است.
حسن قشقاوی معاون کنسولی، مجلس و امور ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه روز یکشنبه در برنامه «من طهران» شبکه خبری العالم، دیدار ظریف وزیر امور خارجه ایران و عادل الجبیر همتای سعودی او را خوب توصیف کرد و گفت: «در کنار ملاقات‌هایی که سفیر جمهوری اسلامی ایران در ریاض با برخی مقامات عربستان در وزارت خارجه داشت، می‌توان گفت که سطحی از گفت‌وگوها بین ایران و عربستان درباره روابط دوجانبه و برخی از مسائل منطقه‌ای آغاز شده است.» پیش‌تر و اواخر مرداد ماه نیز حسین امیرعبداللهیان، معاون عربی-آفریقای وزارت خارجه از تشکیل مجمع گفت‌وگوهای منطقه‌ای میان تهران و شورای همکاری در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل خبر داده بود. موضوعی که با گذشت چند ماه نه تنها محقق نشد، بلکه حجم اختلافات دو کشور بیشتر و بیشتر شد. قشقاوی در بخش دیگری از گفت‌وگوی خود با شبکه العالم درباره سطح روابط دیپلماتیک ایران و عربستان سعودی و سفیر این کشور، گفت: «سفیری از سوی عربستان معرفی شده است که روند کارش در داخل کشور در حال بررسی است.» پس از دیدار سال گذشته عبدالرحمان غرمان الشهری سفیر عربستان در تهران و دیدار حاشیه‌ساز با اکبر‌هاشمی‌رفسنجانی، رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام، ریاض سفیر خود را از تهران فراخواند و تاکنون هیچ سفیری را برای ماموریت به تهران اعزام نکرده است و کاردار این کشور در تهران به انجام ماموریت خود مشغول است. حسن قشقاوی با اشاره به دیدار وزیر امور خارجه ایران با همتای سعودی وی در حاشیه کنفرانس وین 2 درباره سوریه و نیز دیدار سفیر ایران با برخی از مقامات عربستانی در ریاض، ابراز امیدواری کرد که حاصل این دیدارها و گفت‌وگوها و ادامه آن، زمینه را برای تعامل بیشتر بین ایران و عربستان فراهم کند.
وزرای خارجه دو کشور در بعدازظهر شنبه ۲۳ آبان‌ماه در حاشیه نشست وین ۲ برای اولین بار به‌صورت دو جانبه با یکدیگر دیدار کردند. دو وزیر در این دیدار در ارتباط با مسائل مختلفی از جمله موضوع فاجعه منا، پیگیری وضعیت مفقودان ایرانی این فاجعه و ابعاد حقوقی آن گفت‌وگو کردند. پیش‌تر نیز حسین صادقی، سفیر ایران در ریاض در گفت‌وگو با روزنامه شرق از سطح تماس‌های خود با مقامات ارشد ریاض خبر داده بود و گفت که به آینده روابط دو کشور خوش‌بین است. معاون کنسولی وزارت خارجه ایران همچنین گفت که روابط ایران و عربستان قطع نیست و سفارت‌های دو کشور در طرف مقابل فعال است و حتی در حادثه تلخی مانند فاجعه منا دیدارهایی وجود داشته است، اما امیدوارم که در تداوم این‌گونه رایزنی‌ها، تعامل بیشتر از گذشته صورت گیرد. در حادثه منا و در فریضه رمی جمرات در سوم مهر ماه ۹۴، حدود ۴۶۰ حاجی ایرانی و از جمله سفیر سابق ایران در لبنان جان خود را از دست دادند. این حادثه در زمانی اتفاق افتاد که روابط ایران و عربستان سعودی در بدترین حالت خود در یک دهه اخیر قرار داشت که منجر به فعال‌تر شدن تنش‌ها و خطوط گسل در روابط دو کشور شد. اما هرازگاهی شاهد برخی اظهارنظرهای مثبت از سوی مقامات دو کشور هستیم که به نوعی فضا را برای بهبود روابط باز نگه می‌دارد. در همین ارتباط و در آخرین واکنش، عادل الجبیر وزیر خارجه تازه کار سعودی از برقراری «بهترین روابط» با ایران خبر داده است.
پایگاه خبری «اخبارالساعه» امارات، دیروز یکشنبه از تغییر لحن آشکار «عادل الجبیر» وزیر امور خارجه عربستان سعودی در قبال ایران خبر داد و به نقل از او نوشت: «عربستان سعودی به دنبال برقراری بهترین رابطه با ایران است.» این پایگاه خبری اماراتی نوشت: «عادل الجبیر وزیر خارجه سعودی برای اولین بار -پس از عهده‌دار شدن پست وزارت امور خارجه عربستان- لحن خود را در قبال ایران تغییر داد.» پیش‌تر و در 8 آذر ماه الجبیر در گفت‌وگو با روزنامه اتریشی استاندارد در پاسخ به این سوال که بخش مهمی از ثبات در منطقه به مناسبات تهران - ریاض بر می‌گردد، در حالی که شاهد آن هستیم که روز‌به‌روز روابط میان دو کشور به تیرگی گرایش پیدا می‌کند، ابراز کرد: «ما خواهان رابطه‌ای خوب با ایران هستیم و این موضوع را بارها به ایرانی‌ها گفته‌ایم.» ناظران اما معتقدند که وزیر خارجه سعودی که متعلق به جناح بازها (تندروها) در عربستان است، در کنار این اظهار نظر مثبت، اظهار نظرهای تندی مبنی بر دخالت ایران در امور جهان عرب مطرح می‌کند که نشان از ذهنیت تقابل‌جویانه او با ایرانی‌ها دارد. براساس این خبر، الجبیر در صفحه توییتر خود که وزارت امور خارجه عربستان آن را منتشر کرده، نوشته است: به‌دنبال برقراری بهترین رابطه با ایران هستیم. او در صفحه توییتر خود، ایران را کشوری اسلامی، همسایه و دارای تاریخ و تمدن خوانده و خواستار روابط بهتر با ایران شده است.
این در شرایطی است که الجیبر تاکنون چند بار سخنانی خارج از عرف دیپلماتیک زده بود و بارها مقامات ایران او را به آرامش و پیروی از روند منطقی دعوت کرده‌اند. تحلیلگران در رفتارشناسی این رویکرد عربستان معتقدند که حجم رو به تزاید بحران‌های منطقه‌ای و از جمله حوادث تروریستی در پاریس که مجددا همچون حملات یازده سپتامبر عربستان را در ردیف اول اتهامات قرار داده است، باعث این نرمش عربستان شده است. در همان مقطع که به بحران در روابط عربستان و آمریکا منجر شد، ملک عبدالله در سفر به مسکو و دیدار با ولادیمیر پوتین از قدرت ضربه‌گیری روسیه در مقابل آمریکا استفاده کرد. به‌نظر می‌رسد پاره‌ای اظهارنظرهای مثبت عادل الجبیر درخصوص ایران هم می‌تواند مجرا و مفری برای برقراری کانال‌های گفت‌وگو در زمانی باشد که عربستان نتواند از پس بحران‌های موجود برآید. در کنار این موضوعات، به نظر می‌رسد که تاکنون دو کشور ملاحظات جدی برای تن دادن به گفت‌وگوهای دوجانبه داشته و دارند و به نوعی مترصد این هستند که حریف را به زمین خود کشانده و این‌طور وانمود کنند که طرف مقابل نیاز به این گفت‌وگو و مذاکره برای تغییر شرایطش داشته است. اما فارغ از این ملاحظات دو کشور باید گفت که حجم اختلافات و تنش‌های دو دولت در مقطع کنونی یکی از موانع جدی برای حل‌و‌فصل موضوعات اختلافات‌زا است، مگر اراده جدی از سوی دو بازیگر برای عبور از این خطوط تنش زا وجود داشته باشد. در این چارچوب نمی‌توان دل به میانجیگری واسطه‌ها خوش کرد و دو دولت چاره‌ای جز گفت‌وگوهای صریح و بی‌پرده برای حل بحران‌های موجود نخواهند داشت.
ارسال نظر